جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به همراه معاونش انریکه مورا به تهران رفته بود چهارم تیرماه با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی و علی شمخانی دبیر «شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی» دیدار و گفتگو کرد.
او پس از این دیدارها در یک کنفرانس خبری گفت، «مذاکرات بین جمهوری اسلامی، آمریکا و اتحادیه اروپا دیگر در وین انجام نخواهد شد و احتمالاً در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس برگزار خواهد شد». وی توضیح داد، «فرمت این مذاکرات دیگر در چارچوب ۱+۴ انجام نمی‌شود».
مشخص نیست منظور جوزپ بورل که در ارتباط با مذاکرات وین و «احیای برجام» به تهران سفر کرده از اینکه مذاکرات «فرمت» دیگری خواهد داشت چیست! آیا حضور مستقیم آمریکا قرار است این «فرمت» را تغییر دهد یا اینکه جمهوری اسلامی می‌خواهد به شرایط غرب گردن بگذارد منتها با عوض کردن محل و «فرمت» و برخی ظواهر قضیه، آن را مذاکرات دیگری جلوه دهد که رژیم ایران در آن دست بالا را دارد! غرب تا کنون بارها، از قطعنامه ۵۹۸ جنگ ایران و عراق گرفته تا همین برجام، به جمهوری اسلامی این امکان را داده که برای خوراک داخلی هر لاف و گزافی که می‌خواهد مطرح کند.
بورل همچنین گفت، «هدف اصلی سفر من به ایران شکستن بن‌بست برجام و کاهش تنش‌ها است.» او تأکید کرد، «برای من مهم است که بن‌بست برجام را از بین ببریم و قرار است مذاکرات برجام را در روزهای آینده و به سرعت آغاز کنیم.»
بایدن به دنبال توافق است
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه که پیش از سفر بورل به تهران رفته بود گفت این آمریکاست که ترمز مذاکرات را کشیده است. علی شمخانی نیز همین ادعا را تکرار کرد و به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت، «آمریکا بدعهدی کرد و تحریم‌ها و کارزار فشار حداکثری ترامپ تداوم پیدا کرد». اما بورل تأکید کرده است، «دولت بایدن به‌دلایل مختلف به‌دنبال دستیابی به توافق برای احیای برجام است.» اساسا نیز هم جمهوری اسلامی به امید روی کار آمدن جو بایدن چهار سال صبر کرد و هم دولت بایدن همواره و به اشکال مختلف علاقه و اشتیاق خود را تا حد مماشات و چشم بستن بر اجرای قوانین یکسری تحریم‌ها برای رسیدن به توافق نشان داده است بطوری که درون حزب حاکم دمکرات نیز واکنش‌های منفی و انتقادی برانگیخته است.
ادامه مذاکرات در حاشیه خلیج فارس یا وین؟
صحبت‌های جوزپ بورل در تهران خالی از تناقض نیست. وی در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه «امروز باید مذاکرات از سر گرفته شود و این تصمیمی است که باید در تهران و واشنگتن گرفته شود» گفت، «بعد از سفر من، مذاکرات وین آغاز می‌شود و تیم من در آنجا خواهد بود.» ولی در سخنانی دیگر گفته است که این مذاکرات در وین نخواهد بود و «فرمت» دیگری خواهد داشت! هنوز مشخص نیست که مذاکرات اتمی در وین پیگیری خواهد شد یا در یک کشور عربی حاشیه خلیج فارس!؟ و آیا منظور از «فرمت» مذاکراتی که قرار است از سر گرفته شود، فقط محتوای هسته‌ای دارد یا شامل سایر مسائل از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای خواهد شد یا نه؟! برخی شنیده‌ها حاکیست در مذاکرات جدید احتمالا نمایندگان چین و روسیه حضور نخواهند داشت.
در این میان، خبرگزاری فارس صحبت‌های بورل در مورد تغییر محل مذاکرات و انتقال آن به یک کشور عربی را بازتاب داد اما تسنیم در متن خبر مربوطه به آن اشاره‌ای نکرد!
وعده بورل: توافق منافع اقتصادی دارد
بر اساس آنچه در گزارش‌های رسانه‌های داخلی منتشر شده، بورل در بخشی از کنفرانس خبری به تشریح ضرورت «احیای برجام» پرداخت و به مقامات جمهوری اسلامی وعده «منافع اقتصادی» داد. او گفت: «رسیدن به توافق برای کل دنیا و جهان مهم است چرا که ما از ماه فوریه در دنیای دیگری زندگی می‌کنیم و چهار ماه قبل از تصمیم نسبت به برجام جنگی بین روسیه و اوکراین آغاز شد و اگر در چنین فضایی توافق تاریخی ما به نتیجه برسد، بسیار مهم‌تر از هر زمان دیگری است، جهان به امنیت نیاز دارد، و اگر به توافق برسیم منافع اقتصادی آن به ایران هم خواهد رسید.»
جوزپ بورل در نشست خبری تأکید کرد، «در یک مقطع مشخص، روسیه بسیار با توافق مخالف بود چون نفت ایران وارد بازار می‌شد و به یک منبع جایگزین برای روسیه تبدیل می‌شد. اما بعد از تماس‌هایی که ایرانی‌ها خودشان با روس‌ها داشتند روس‌ها مخالفت‌شان با توافق را کنار گذاشتند.»
مسئله سیاسی است
با وجود این سفر و اظهار نظر درباره تغییر «فرمت» و «محل» مذاکرات، وی همچنان درباره احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وین ابراز تردید کرد و گفت، «نمی‌توانم بگویم که توافق نهایی چه زمانی حاصل خواهد شد و اینکه این اتفاق خواهد افتاد یا نه. اجازه بدهید ببینیم هفته آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. باید فضای مذاکرات را در جلسه بعد مورد ارزیابی قرار دهم. نمی‌توانم پیش‌بینی کنم.»
وی همچنین گفت: «از حسن نیت طرف ایرانی تقدیر می‌کنم. از سمت طرف آمریکایی هم حسن نیت وجود دارد. اما هنوز نمی‌دانم آیا دو طرف قادر خواهند بود به اختلاف‌های سیاسی‌شان فائق بیایند یا خیر. چون مسئله الان مشکلات سیاسی است.»
وی همچنین هشدار داد: «اگر ایران در فرصت دو هفته‌ای، موفق به راه‌اندازی مجدد دوربین‌های آژانس در ایران نشود، نشستن پشت میز مذاکره و گفتگو در مورد حل مسئله توافق هسته‌ای بی‌معنا خواهد بود و بازی تمام می‌شود.»
My visit to Tehran has one main objective: give new momentum to the negotiations and bring the nuclear deal #JCPOA back on track. (1/4) pic.twitter.com/3CSY1jNEPe
— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) June 25, 2022
جوزپ بورل همزمان در توییتی نوشت: «در دیدار با با حسین امیرعبداللهیان روی از سر گرفتن مذاکرات ایران و آمریکا در روزهای آینده و حل آخرین مسائل باقی‌مانده با تسهیل تیم من توافق کردیم. روابط دوجانبه ما ظرفیت‌های زیادی دارد، اما بدون یک برجام کارآمد نمی‌توانیم روابط خود را بطور کامل توسعه دهیم.»
بورل در این توئیت همچنین به زندانیان خارجی و دوتابعیتی نیز اشاره کرده و نوشته است: «موارد فوری مانند بازداشت بسیار نگران‌کننده شهروندان اتحادیه اروپا را در ایران مطرح کرده و خواستار آزادی آنها شدم.»
هرچند حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی هم اشاره کرده که «آمادگی داریم در روزهای آینده مذاکرات را از سر بگیریم» اما مسئله این است مگر کدامیک از مشکلاتی که باعث توقف این مذاکرات شد، رفع شده است؟! مجموعه دلایلی که مذاکرات اتمی در وین را به بن‌بست کشاند هنوز پابرجاست. باضافه اینکه در این مدت دولت جو بایدن تحت تأثیر فشارهای داخلی و شرکای منطقه‌ای خود نتوانست خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست سازمان‌های تروریستی بپذیرد. حتا زمزمه‌هایی به گوش رسید که در بالاترین رده‌های نظام از این خواسته عقب‌نشینی شده و از تهران به آمریکا پیام فرستادند اگر سپاه را از فهرست تحریم‌ها خارج نمی‌کنند دست‌کم تحریم قرارگاه «خاتم الانبیاء» وابسته به نهادی که در لیست تروریسم است لغو شود که آن نیز تا کنون پذیرفته نشده است. همچنین وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است که مردانی که دوران «سرباز وظیفه» را در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام داده‌اند، همچنان ویزای ورود به خاک آمریکا پیدا نخواهند کرد.
ضمن اینکه مقامات جمهوری اسلامی پیشتر یکی از اصلی‌ترین شروط توافق را ارائه تضمین از سوی دولت بایدن برای عدم خروج مجدد آمریکا ار برجام دانسته بودند که آنهم پذیرفته نشد زیرا به دلایل حقوقی دادن چنین تضمینی از سوی هیچ دولتی در آمریکا ممکن نیست.
محمد مرندی پسر پزشک مخصوص علی خامنه‌ای و مشاور تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی اواخر اردیبهشت در مصاحبه با روزنامه دولتی «ایران» گفته بود جمهوری اسلامی قبول کرد واشنگتن در مورد تصمیم دولت‌های بعدی تضمین ندهد، اما آمریکا حتا ارائه تضمین فقط برای دوره بایدن را هم نپذیرفته است.
جوزپ بورل باز هم به تهران می‌رود؛ یک «آخرین تیر ترکش» دیگر بعد از صرف شام در بروکسل!
در این میان، پایگاه خبری «نور نیوز» نزدیک به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی گزارش داد که شمخانی در دیدار با بورل گفته است اقدامات جمهوری اسلامی از جمله خاموش کردن دوربین‌های آژانس و افزایش تعداد سانتریفیوژها تا زمانی که رویه غرب تغییر نکند، ادامه خواهد داشت.
حال باید منتظر ماند و دید آخرین تیرهای ترکش اروپا کی به پایان می‌رسد و این «دو هفته» مهلتی که جوزپ بورل به جمهوری اسلامی برای همکاری داده است پس از ۱۴ روز تمام خواهد شد یا به هفته‌ها و ماه‌های مهلت‌های قبلی خواهد پیوست که مرتب تکرار می‌شوند و طی آن رژیم ایران با نقض برجام هم برنامه اتمی خود را پیش می‌برد و هم به عملیات ایذایی و موشک‌پرانی‌های مستقیم و غیرمستقیم نیابتی‌اش ادامه می‌دهد.
