گرانی و کمبود نهاده‌های دامی شرایطی نامطلوب برای مرغداران و دامداران ایجاد کرده و بسیاری از واحدهای تولیدی در خطر ورشکستگی قرار دارند.
حذف ارز ترجیحی که پیش از این برای واردات نهاده‌های استفاده می‌شود، هزینه نهاده‌های دامی در کشور را به شدت افزایش داده است. در گذشته هم بازار نهاده‌های دامی از جمله بازارهای نابسامان بود و انحصار واردات در دست چند مافیای وابسته به حکومت سبب نوسانات قیمتی شدید و کاهش عرضه در مقاطع مختلفی از سال می‌شد.
فرشید صراف رئیس اتحادیه دامداران و گاو داران صنعتی خراسان رضوی درباره مشکلات دامداران با حذف ارز ترجیحی گفته که «حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تبعات زیادی برای تولید و مصرف داشته است و باوجود جلسات کارشناسی متعددی هم که دولت برگزار شد ولی دولت از نظرات کارشناسی که در این جلسات استفاده نکرد و متأسفانه انتظاراتی که از حذف این نوع ارز داشتیم برآورده نشده است.»
فرشید صراف با اشاره به اینکه «یک کیلو جو از قیمت یک هزار و ۸۰۰ تومانی امروز به کیلویی ۱۲ هزار تومان رسیده» گفته که «در حال حاضر قیمت گوشت قرمز در بازار ۱۲۵ تومان است در حالی که بهای تمام شده همین لاشه چیزی حدود ۱۶۰ هزار تومان تمام می شود که در محاسبه سر انگشتی متوجه می‌شوید که تولیدکننده همین الان ۳۰ هزار تومان متضرر شده است که اگر این ضرر ادامه داشته باشد دامدار دیگر رغبیتی به تولید نخواهد داشت.»
یکی دیگر از مشکلات دامداران به گفته فرشید صراف، عدم تسویه حساب به موقع با دامداران در ازای گوشت و شیر است: «دامداران ما گاهاً تا ۳ ماه پول شیر را دریافت نمیکند که این برای تولید فاجعه است. از طرفی بانک کشاورزی که متولی قضیه بوده است به شدت بدعهدی می‌کند. متاسفانه بوروکراسی در بانک کشاورزی باعث شده تمان اعدادی که دولت برای دامداران و مرغداران مشخص کرده است جوابگو نباشد.»
طی سال‌های گذشته شمار زیادی دامداری و مرغداری در ایران به دلیل گرانی و کمبود نهاده‌های دامی و افزایش هزینه‌های تولید، تعطیل یا ورشکسته شدند. واحدهای تولیدی فعال نیز ناچار شده‌اند حجم تولید را کاهش دهند. به تازگی نیز موجی از مهاجرت مرغداران و دامداران به کشور عراق و با هدف نجات سرمایه و کسب‌وکارشان آغاز شده است. این عوامل سبب افزایش نجومی قیمت مرغ، گوشت، تخم مرغ و لبنیات شده است.
در هفته‌های گذشته بارها ویدئوهای اعتراضی دامداران و مرغداران در اعتراض به کمبود و گرانی نهاده‌های دامی منتشر شده است.
در یکی از ویدئوها که مربوط به تولیدکنندگان در استان لرستان است، یک تولیدکننده می‌گوید: «اصلا وزیر جهاد کشاورزی اینجا باشه من رُک و پوست کنده بهش می‌گم که خودش کلاهبردار است. نهاده نمی‌دهد و اصلا به فکر دامدار نیست. یک وام برای دامدار ثبت نام کردند و سه ماه است که می‌آیند و می‌روند و هیچ؛ اصلا نهاده به دامدار نمی‌دهند و نهاده‌ها را کارمندان جهاد کشاورزی برای خودشان آزاد می‌فروشند. اعتراض هم کردیم اما جوابگو نیستند.»
همچنین بر اساس فراخوانی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، شماری از مرغداران تصمیم دارند فردا، شنبه ۲۵ تیرماه ساعت ۱۰ صبح، مقابل وزارت جهاد کشاورزی در تهران تجمع اعتراضی برگزار کنند.
ناصر نبی‌پور رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار کشور نیز گفته که «نه تنها مشکل نهاده‌های دامی همچنان ادامه دارد بلکه قیمت‌ها آنقدر بالاست که از توان مرغداران خارج است. شما فکر کنید یک مرغداری با سرمایه‌گذاری دو میلیارد تومانی اکنون نقدینگی‌اش به ۱۳ میلیارد تومان رسیده است و این در حالی است که الان چنین پول و سرمایه‌گذاری وجود ندارد، چرا که طرف بعدی که آخرین خط تولید تخم‌مرغ است واقعا نمی‌داند قیمت بازار چه مقدر خواهد بود؟»
در این میان با وجود تبلیغاتی که دولت رئیسی در مبارزه با فساد اقتصادی و رانتخواری انجام داده بود اما سازمان بازرسی هفته گذشته از یک فساد بزرگ در زمینه واردات نهاده‌های دامی خبر داد که درست همزمان با حذف ارز ترجیحی و ایجاد یک شوک بزرگ در صنعت دامپروری و مرغداری ایران رخ داده است.
بر اساس این گزارش سازمان تعاون روستایی در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ قراردادی با شرکت خصوصی «آریو تجارت سهیل» امضا کرده که ۱۳ میلیون و ۷۰۰ تن نهاده دامی، گندم و جو و روغن برای آنها تأمین کند. اما نه تنها نهاده دامی وارد نشده است، بلکه ۵۰۰ تن از آن به صورت صوری ثبت و به مردم فروخته شده و از آنها ۱۱۰۰ میلیارد تومان نیز پول دریافت شده است. مهمتر از آن اینکه بر اساس اطلاعاتی که ذبیح الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کشور ارائه کرده، وزارت جهاد کشاورزی به بانک مرکزی نامه‌ای زده است تا ۷۳۵ میلیون یورو در اختیار شرکت وارد کننده گذاشته شود.
در همین رابطه وبسایت امتداد به نقل از روزنامه «هم‌همین» نوشته که «یکی از برادران احمدی رئیس هیئت مدیره شرکت «آریو تجارت سهیل» به مدت ۱۰ روز به کارتابل سازمانه بازرگاه دسترسی داشته و توانسته در همان ده روز، کوتاژهای صوری را در سامانه وزارت جهادکشاورزی بارگذاری کند. ثبت کوتاژ به معنای این است که وزارت جهاد کشاورزی تأیید می‌کند که شرکت مذکور توانسته کالای مورد نظر را وارد کند و می‌تواند در سامانه بازرگاه آن را به مردم عادی بفروشد.
بر اساس این گزارش «عادل احمدی سابقه ثبت در کارتابل دبیرخانه ستاد جهاد کشاورزی دارد و در مدت ۱۰ روزی که رمز ورود به سامانه بازارگاه را داشته کوتاژ فروش نهاده‌های ناموجود را ثبت کرده است»؛ عادل احمدی اما برادری دارد به اسم وحید احمدی که عضو هیات مدیره شرکت «آریو تجارت سهیل» است و همزمان به عنوان فروشنده خارجی جهت پیگیری دستور پرداخت ۷۳۵ میلیون یورو ارز ترجیحی برای ثبت سفارش کالا معرفی شده است.
در ادامه گزارش آمده که بانک مرکزی هنوز پاسخی نداده که چه مقدار از این ارز ترجیحی به این شرکت واگذار شده است اما به جای بانک مرکزی وزارت جهاد مدعی شده است که هیچ ارزی به این شرکت پرداخته نشده است. از همین روست که جلال محمودزاده عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی این سئوال را مطرح می کند که «بدون تخصیص ارز و بدون ورود محصول به گمرک چگونه کوتاژ صادراتی در سامانه ثبت شده است؟»
جلال محمودزاده عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با روزنامه «هم‌میهن» درباره نحوه ورود برادران احمدی به وزارت جهاد کشاورزی گفته که «عادل احمدی برادر سهیل احمدی بدون آنکه کارمند وزارت جهاد کشاورزی باشد به عنوان کارمند بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی وارد مجموعه شده تا کارهای مربوط به بازرگانی را انجام دهد. بدون اینکه تخصصی داشته باشد، این فرد را به مجموعه فرستادند تا آموزش ببیند. در آنجا بر اساس اطلاعاتی که به دستم رسیده ۱۰ روز کد ورود به سایت را در اختیار داشته است. همان موقع هم کوتاژها بارگذاری شده است.»
در آنسو قیمت گوشت، مرغ، تخم‌مرغ نیز همچنان در حال افزایش است و مردم به دلیل کاهش قدرت خرید نمی‌توانند مانند قبل از این کالاها خریداری کنند. بحران در واحدهای تولیدی، افزایش قیمت و کاهش مصرف نتیجه «جراحی اقتصادی» دولت ابراهیم رئیسی بود.
برای نمونه اردیبهشت‌ماه قیمت هر کیلوگرم تخم‌مرغ ۴۰ هزار تومان تعیین شد که با توجه به وزن ۱.۸ تا ۲ کیلویی هر شانه تخم مرغ، قیمت هر شانه باید بین ۷۲ تا ۸۰ هزار تومان باشد، امروز اما در شرایطی که به دنبال هدفمند سازی یارانه‌ها دیگر اقلام اساسی نیز با تغییر قیمت مواجه شده‌اند، تخم مرغ ۱۱۰ و ۱۱۶ هزار تومانی فشار مضاعفی بر اقشار ضعیف خواهد بود.
مهدی میرزا امین عضو هیئت رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاو نیز روز ۲۷ خرداد گفته بود که فروش گوشت گوساله در هفته‌های گذشته ۲۰ درصد کاهش داشته است.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی هم اواسط خرداد با اشاره به افزایش ۸۰ درصدی نرخ لبنیات در ماه گذشته اعلام کرده بود که مصرف لبنیات در خانوارها ۲۰ درصد کاهش یافته است.
بر اساس گزارش کارگروه رصد و پایش قیمت اقلام اساسی و پرمصرف بازار کشور، قیمت «گروه محصولات پروتئینی» شامل گوشت مرغ، تخم مرغ، گوشت گوسفند و گوساله و گوسفند و گوساله زنده در اول تیرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل بین «۳۹ تا ۱۱۵ درصد» افزایش یافته است.
