خبرگزاری رویترز دوشنبه ۸ اوت (۱۷ امرداد) به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا گزارش داد که انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا «متن نهایی» توافق اتمی را به هیات‌های نمایندگی طرفین مذاکره ارائه کرده است.
این مقام که نخواست نامش فاش شود اظهار داشت: «ما چهار روز کار کردیم و امروز این متن روی میز قرار دارد. مذاکرات به پایان رسیده و این متن نهایی است… و دیگر قابل مذاکره نیست.»
جوزپ بورل در توییتی نوشت متن نهایی توافق برای احیای برجام آماده شده و اکنون زمان تصمیم‌گیری سیاسی است. بورل تأکید کرده «آنچه می‌شد درباره‌اش مذاکره کرد، مورد مذاکره قرار گرفته و اکنون در متن نهایی ثبت شده. با این حال، پشت هر موضوع فنی و هر پاراگراف یک تصمیم سیاسی نهفته که باید در پایتخت طرفین اتخاذ شود.»
به گزارش رویترز، در حالی که نمایندگان اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی و آمریکا آماده خروج از وین هستند، جوزپ بورل گفته است: «اگر پاسخ طرفین مثبت باشد، می‌توانیم این توافق را امضا کنیم.»
Negotiators used these days of discussions and proximity talks between the US and Iran to fine tune and address – with technical adjustments – a handful of issues remaining in the text that I have put on the table last July 21, as coordinator of the #JCPOA nuclear deal.
(1/2)— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) August 8, 2022
پیشتر یکی از مقامات ارشد اتحادیه اروپا به خبرنگاران گفته بود که هیچ تغییری در این متن که ۱۵ ماه وقت صرف مذاکره درباره آن شده نمی‌تواند اعمال شود و انتظار می‌رود که تصمیم نهایی طرفین طی «هفته‌های بسیار بسیار اندک» اتخاذ شود. این مقام همچنین گفت که «این یک بسته پیشنهادی است… شما نمی‌توانید با صفحه ۲۰ آن موافق باشید و با صفحه ۵۰ مخالفت کنید! بلکه فقط باید بله یا نه بگویید!»
رویترز نوشت که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است واشنگتن آماده است تا بر اساس پیشنهادات اتحادیه اروپا به سرعت به احیای توافقی دست یابد که بطور رسمی «برجام» (برنامه جامع اقدام مشترک) نامیده شود.
مقامات جمهوری اسلامی اما مطرح کرده‌اند که پیشنهادات اتحادیه اروپا را نهایی نمی‌دانند و آنها پس از رایزنی در تهران «نظرات و ملاحظات اضافی» خود را به اتحادیه اروپا که این مذاکرات را هماهنگ می‌کند، منتقل خواهند کرد.
به گزارش رسانه‌های جمهوری اسلامی، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در تماسی به جوزپ بورل گفت: «توافق نهایی باید حقوق و منافع مردم ایران و همچنین لغو موثر و پایدار تحریم‌ها را تضمین کند!» این در حالیست که چنین خواستی تنها با عقب‌نشینی تام و تمام رژیم ایران از برنامه‌های اتمی‌اش می‌تواند تحقق پیدا کند.
به نوشته پولیتیکو اگر طرفین به متن این توافق پاسخ مثبت بدهند احتمال می‌رود وزرای خارجه آنها عازم وین شوند تا توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را برگردانند.
یک مقام ارشد غربی به پولیتیکو گفت: «اکنون شانس واقعی برای توافق وجود دارد، اما همچنان مانند همیشه نمی‌توان با قاطعیت درباره آن صحبت کرد!»
این مقام ارشد همچنین روز دوشنبه ۸ اوت تایید کرد که «این اتحادیه در نقش خود به عنوان هماهنگ کننده متن پیش‌نویس را نهایی کرده و راهکارهایی برای پرسش‌های فنی که همچنان بی‌پاسخ مانده بودند، ارائه کرده است. حالا دیگر بر عهده‌ی طرفین است که تصمیم بگیرند. این بهترین تلاشی است که می‌توانسته انجام شود و ما در مورد تمام جنبه‌ها مذاکره کرده‌ایم.» وی افزود، «متن این توافق ۲۵ صفحه است.»
این مقام اتحادیه اروپا همچنین توضیح داد که «متن پیش‌نویس کنونی مسائل باقیمانده‌ی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد برنامه هسته‌ای گذشته‌ی ایران را حل نخواهد کرد. این یک فرآیند بین جمهوری اسلامی و آژانس است و ارتباطی بین آن مسائل و این توافق وجود ندارد.»
همچنین به گزارش پولیتیکو، یک مقام وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه به خبرگزاری ایرنا گفت: «با توجه به ادامه بحث در مورد برخی موضوعات مهم باقیمانده، هنوز در مرحله نهایی کردن متن نیستیم. ایران دیدگاه‌های سازنده خود را به طرف دیگر ارائه کرده و نتیجه به تصمیم سیاسی آنها بستگی دارد. ما معتقدیم پرونده مذاکرات وین می‌تواند به زودی بسته شود، به شرط آنکه طرف مقابل تصمیم مناسبی بگیرد. اما ما هنوز در آن نقطه نیستیم.»
یک مقام غربی نیز به پولیتیکو گفت آنچه به عنوان «متن نهایی» توافق هسته‌ای برای احیای برجام توسط جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارائه شد «تفاوت زیادی با متن قبلی ندارد… این متن در پایتخت چهار کشور مورد بررسی قرار خواهد گرفت و بهترین عملکرد اتحادیه اروپا است که با هدف انجام معامله میان طرفین انجام داده است.»
پولیتیکو در بخشی از این گزارش اشاره کرده که در طول پنج روز گذشته، دیپلمات‌های اتحادیه اروپا را می‌شد دید که دیوانه‌وار بین دو هتل مختلف که دو هیات جمهوری اسلامی و آمریکا در آنجا مستقر بودند و هر دو در امتداد یک خیابان قرار داشتند با پوشه‌های حاوی اسناد در رفت و آمد بودند.
یکی از اساسی‌ترین اختلافات میان جمهوری اسلامی و آمریکا بی‌پاسخ ماندن پرسش‌های آژانس در مورد کشف آثار اورانیوم با منشاء انسانی در سه سایت اعلام نشده در ایران است که بر اساس اطلاعاتی که موساد بر اساس اسناد سرقت شده در اختیار آژانس گذاشت، کشف شد. این نهاد بین‌المللی بارها تکرار کرده است که مقامات مسئول در ایران به پرسش‌های آژانس پاسخ‌های قانع‌کننده نداده‌اند.
یکی از دیپلمات‌های ارشد اروپا به شرط ناشناس ماندن در اینباره تأیید کرده که جمهوری اسلامی در تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سنگ‌اندازی می‌کند چرا که «به نظر می‌رسد رژیم ایران ترجیح می‌دهد بجای رفع تحریم‌ها و بهبود وضعیت مردم با توافق، از برخی افراد درگیر در فعالیت‌های مخفیانه اتمی ۲۰ سال پیش محافظت کند.»
جمهوری اسلامی ایران یکی از شروط توافق را بسته شدن پرونده مربوط به مسائل پادمانی مربوط به فعالیت‌های مشکوک اتمی کرده که غربی‌ها آن را نپذیرفتند.
به گفته یکی از مقامات ارشد غربی، در صورتیکه تهران توضیح قانع‌کننده در مورد منشاء آثار اورانیوم کشف شده بدهد، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند قطعنامه‌ای مبنی بر بسته شدن تحقیقات در مورد این موضوع تصویب کند.
یک موضوع مهم دیگر جزئیات نصب مجدد دوربین‌هایی است که برای نظارت بر پایبندی تهران به برجام استفاده می‌شد و رژیم ایران در ماه ژوئن به تلافی قطعنامه تنبیهی شورای حکام علیه جمهوری اسلامی آنها را خاموش کرد.
یکی دیگر از پرسش‌های فنی اتمی مربوط به ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی است که به خاطر میزان رادیواکتیو بالا امکان خارج کردن آنها از ایران وجود ندارد. بر اساس برجام، تمام اورانیوم غنی شده در ایران باید به خارج از کشور منتقل شود.
به گفته یک مقام ارشد غربی آگاه به توافق هسته‌ای و مسائل آن، متن پیش‌نویس نهایی شامل راه حل‌های ممکن برای این موضوعات است.
البته یکی دیگر از موانع مهمی که ماه‌هاست توافق نهایی را با بن‌بست روبرو کرده، درخواست جمهوری اسلامی برای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی ایالات متحده است که جو بایدن آن را تا کنون نپذیرفته است.
به گفته‌ی یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، تهران موافقت کرده است که این تقاضا را کنار بگذارد و در آینده در گفتگوهای مستقیم با واشنگتن درباره این موضوع مذاکره کند.
به نوشته‌ی پولیتیکو، جمهوری اسلامی ایران همچنین خواستار تضمین حقوقی از سوی ایالات متحده شده که در آینده از توافق هسته‌ای خارج نخواهد شد. دولت بایدن اما بارها تاکید کرده است که به تعهدات خود تحت این توافق پایبند خواهد بود اما نمی‌تواند تضمینی برای دولت‌های آینده ارائه کند. در عوض تضمین‌های اقتصادی ارائه شده که به رژیم ایران فرصت بهره‌مندی مالی از این توافق را می‌دهد حتی اگر دولت آمریکا دوباره از این توافق خارج شود. یکی از این تضمین‌ها که درباره آنها صحبت شده، تداوم موقت قراردادها برای شرکت‌هایی است که با ایران تجارت می‌کنند. تمدید قرارداد ایران را قادر می‌سازد تا نفت خود را آزادانه در بازارهای جهانی بفروشد و به دارایی‌های مسدود شده خود به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار دوباره دسترسی پیدا کند.
به گفته هنری روم تحلیلگر ارشد اوراسیا، «در حالیکه ایران با وجود تحریم‌ها توانسته بخشی از نفت خود را- عمدتا به چین- بفروشد، برجام احیاشده نیز به رژیم ایران این امکان را می‌دهد تا حدود یک میلیون بشکه در روز بالاتر از صادرات فعلی صادر کند. این تحلیلگر همچنین گفت «اگر نفت به قیمت هر بشکه ۱۰۰ دلار معامله شود، آنگاه ایران ۳ میلیارد دلار درآمد اضافی در ماه بر صادرات موجود خواهد داشت.»
