هرچند هنوز جزئیاتی از طرح پیشنهادی اروپا موسوم به «متن نهایی» برای احیای برجام بطور رسمی منتشر نشده اما از یکسو منابع وابسته به جمهوری اسلامی می‌گویند «متن اروپا غیرقابل قبول است» و در پاسخ به آن اصلاحیه مکتوب ارسال کرده‌اند و از سوی دیگر، آمریکا کمتر از دو روز پس از ارائه پیشنهاد اروپا گفت این شبیه همان است که خودمان در ماه مارس تهیه کرده بودیم و آن را پذیرفت.
آنطور که سی‌ان‌ان به نقل از «منابع ناشناس» گزارش داده است، در پاسخ جمهوری اسلامی به «متن نهایی» بر روی ارائه تضمین‌ها یا «دریافت غرامت» در صورت خروج مجدد آمریکا از برجام پافشاری شده است.
برخی منابع گزارش داده‌اند در این متن که اروپایی‌ها آن را «غیرقابل مذاکره» دانسته‌اند آمده است که طی ۱۲۰ روز طرفین باید اقداماتی مثل تبادل زندانیان را انجام دهند.
از مفاد این «بسته پیشنهادی» آزاد ساختن فوری ۷ میلیارد دلار پول مسدود شده ایران در دو بانک کره جنوبی و ابطال سه فرمان اجرایی امضا شده توسط دونالد ترامپ پس از خروج از برجام نیز دیده می‌شود. در این ۱۲۰ روز جمهوری اسلامی مجاز به فروش ۵۰ میلیون بشکه نفت خواهد بود و تمهیدات لازم برای دریافت پول آن صورت خواهد گرفت.
همچنین ادعا شده است که بر اساس پیشنهاد اروپا دست‌کم ۱۷ بانک ایران از فهرست تحریم‌ها خارج می‌شوند که به احتمال زیاد شامل بانک مرکزی نیز خواهد شد. همچنین گفته شد حدود ۱۵۰ نهاد از جمله «ستاد فرمان اجرایی امام» که زیر نظر علی خامنه‌ای اداره می‌شود نیز از تحریم‌ها خارج می‌شوند.
با این حال دولت بایدن مدعی شده است که تحریم‌های غیرهسته‌ای، مانند تحریم‌های اعمال شده مرتبط با تروریسم، برنامه موشکی ایران یا نقض حقوق بشر را لغو نخواهد کرد.
در واکنش به این گزارش‌ها که اینسو و آنسو منتشر شده، سناتور جیم ریش عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا در یک رشته توییت سیاست‌های بایدن در مورد «احیای برجام» را به باد انتقاد گرفت و نوشت: «رژیم ایران برای تضمین برجام از دولت بایدن خواسته تا پرونده مربوط به تحقیقات آژانس را ببندد و از شرکت‌های غربی فعال در ایران محافظت کند و به ایران اجازه دهد تا در صورت خروج دولت آمریکا از توافق، فعالیت برای دست یافتن به تسلیحات هسته‌ای را شدت بخشد.»
این سناتور جمهوریخواه همچنین افزود: «مطالبات رژیم ایران باج‌خواهی است و به عنوان شکستی بزرگ پس از خروج فاجعه‌بار آمریکا از افغانستان در سیاست خارجی بایدن ثبت خواهد شد.»
جیم ریش در بخش دیگری از توییت خود نوشت با اشاره به اینکه «معامله اتمی با رژیم ایران امنیت شرکای ما را تهدید خواهد کرد» گفت: «رژیم ایران همچنان به ترور مقامات آمریکایی ادامه داده و پهپادهای خود را علیه اوکراین در اختیار روسیه گذاشته و حمله به سربازان و منافع ما را ادامه می‌دهد.»
شورای امنیت ملّی آمریکا در واکنش به صحبت‌های سناتور جیم ریش، موافقت دولت بایدن با ارائه‌ی امتیازات فرابرجامی به جمهوری اسلامی در روند احیای توافق اتمی از جمله ارائه تضمین برای عدم خروج مجدد از توافق و یا بسته شدن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ابعاد نظامی پروژه‌های اتمی جمهوری اسلامی و معافیت تحریمی شرکت‌های غربی فعال در ایران را تکذیب کرد!
شورای امنیت ملی آمریکا در توییتی با کنایه به دولت و سیاستمداران پیشین آمریکا، ضمن رد این گزارش‌ها اعلام کرده است: «ما هرگز چنین شرایطی را نمی‌پذیریم. ما همچنین هیچوقت از توافقی که داشت به درستی کار می‌کرد خارج نمی‌شدیم، تا اکنون شاهد گسترش سریع برنامه هسته‌ای ایران باشیم.»
Nothing here is true. We would never accept such terms. We also would not have left a deal that was working only to see Iran massively accelerate its nuclear program. https://t.co/MY6uJZzCGD
— Adrienne Watson (@NSC_Spox) August 18, 2022
در همین ارتباط گزارش شده است که یائیر لاپید نخست وزیر اسرائیل از طریق واسطه‌ها به اروپا و آمریکا پیام داده که در پیش‌نویس توافق هسته‌ای که «متن نهایی» آن را اروپا تدوین کرده امتیازاتی فراتر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به رژیم ایران داده شده که با خط قرمزهای خود دولت بایدن نیز همخوانی ندارد.
واقعیت این است که پیشنهاد اروپا که نسخه نهایی آن را جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارائه داد مورد قبول دولت بایدن قرار گرفته ولی آنها همزمان ادعا می‌کنند «امتیاز خاصی به جمهوری اسلامی نداده‌اند». جمهوریخواهان از یکسو و مقامات اسرائیل از سوی دیگر آن را باج دادن به رژیم ایران می‌دانند. در این میان، گزارش‌ها حاکی از آن است که مقامات جمهوری اسلامی ظاهرا آن را نپذیرفته‌اند و خواستار گنجاندن اصلاحیه‌هایی در آن هستند.
برخی تحلیلگران می‌گویند دیر یا زود طرفین دستیابی به توافق را اعلام می‌کنند اما آنچه مشخص است اینکه هنوز اختلافات کلیدی میان جمهوری اسلامی و آمریکا و همچنین آژانس حل نشده باقی مانده است. مسائلی که همانها باعث شد بعد از یکسال و نیم همچنان گفتگوهای مربوط به برجام در بن‌بست بماند. شبیه همین وضعیت در دولت باراک اوباما نیز وجود داشت که در نهایت منجر به «معامله پنهان» بین جمهوری اسلامی و دولت وقت ایالات متحده شد. معامله‌ای که عمدتا به سود جمهوری اسلامی، علیه منافع ایران و همچنین خود آمریکا و متحدان منطقه‌ایش بود!
همین مسئله به اضافه ابعاد مشکوک فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی سبب شده تا برخی تحلیلگران و مقامات اسرائیلی و غربی بیان کنند که رژیم ایران به دنبال وقت‌کشی است و دولت آمریکا و اتحادیه اروپا در این وقت‌کشی حتی اگر هم نخواهد، اما در عمل با جمهوری اسلامی همدستی می‌کند.
