افزایش اجاره‌بهای مسکن و کاهش قدرت خرید مردم سبب شده شمار زیادی از مجردهای ساکن تهران به خوابگاه‌های عمومی و مشترک نقل مکان کنند.
روزنامه همشهری در شماره امروز سه‌شنبه اول شهریور ۱۴۰۱ با اعلام اینکه بسیاری از مجردهای ساکن تهران به دلیل ناتوانی از اجاره یک سوئیت یا آپارتمان کوچک به خوابگاه پناه برده‌اند نوشته که کارمندان، کارگران و دانشجویان که دیگر نه پولی برای مستقل زندگی کردن در جیب دارند و نه می توانند قید کار و فعالیت در کلانشهر را بزنند مشتریان پروپاقرص این اقامتگاه‌های کوتاه‌مدت هستند.
بر اساس این گزارش با توجه به افزایش تقاضا برای خوابگاه‌ها، تعداد خوابگاه‌ها در مناطق مختلف شهر تهران از ظفر ، تجریش و جردن گرفته تا میدان «انقلاب»، مولوی و پامنار در حال افزایش است.
برخی از متقاضیان این خوابگاه‌ها کارمندان، دانشجویان یا افرادی هستند که برای کار اداری به پایتخت آمده‌اند اما قیمت بالای هتل‌ها و مسافرخانه‌ها، این افراد را هم برای یک یا چند شب راهی خوابگاه می‌کند.
نکته قابل توجه اینکه در این گزارش تأکید شده که پذیرش در خوابگاه برای مردان آسان‌تر از زنان است. در این گزارش آمده که در این خوابگاه‌ها آقایان آسان‌تر از بانوان برای سکونت پذیرش می‌شوند و متصدیان این اقامتگاه‌ها کوتاه‌مدت تنها به داشتن چند مدرک معتبر مانند کارت ملی و کارت پایان خدمت اکتفا می‌کنند، اما این داستان برای بانوان به همین راحتی نیست و حتما باید یکسری مدارک و گواهی تحویل بدهند تا شب در خیابان‌های شهر آواره نباشند.
اتاق‌های این خوابگاه‌ها گروهی است و در خوابگاه‌های شمال شهر، هر اتاق شامل «تخت، تشک، بالشت، یخچال، کمدآویز و کشو» است دارد. مسئول یکی از خوابگاه‌ها به روزنامه همشهری گفته که «هفته‌ای یکبار لباس‌های مستأجران توسط پرسنل شسته می‌شود و نظافت اتاق‌ها هم به عهده آنهاست.»
در یک خوابگاه در خیابان ظفر تهران اجاره هر شبانه‌روز یک تخت ۲۰۰ هزار تومان است و «قیمت اتاق‌های مستر که سرویس بهداشتی و حمام داخلش قرار دارد از ۳ میلیون و ۵۰۰ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ باتوجه به تعداد تخت‌ها تغییر می‌کند. همچنین اجاره اتاق‌های معمولی هم از ۳ میلیون شروع می‌شود و ۸ تخت‌خوابه آن هم ۲ میلیون تومان است.»
این گزارش می‌افزاید برای پذیرش محدودیت‌هایی وجود دارد برای مثال حتما سن مستاجر باید کمتر از ۴۵ سال باشد و وزن نیز ملاک دیگری برای پذیرش مستاجر است و افرادی که دارای چاقی مفرط هستند شانس کمی برای اجاره در اتاق‌های خوابگاه دارند چرا که تخت‌ها دو طبقه است.
خوابگاه‌ها بر اساس ابعاد اتاق با ظرفیت ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ نفره هستند و آشپزخانه و سرویس بهداشتی آن به صورت مشترک استفاده می‌شود. خوابگاه‌هایی در شمال شهر تهران هستند که سرویس بهداشتی و آشپزخانه کوچکی در اتاق قرار دارد و هزینه آنها بیشتر است.
خوابگاه دیگری در مرکز شهر تهران نیز برای ۲ تخته ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و برای ۱۰ تخته به ازای هر نفریک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان هزینه دریافت می‌کند. می توان از جمله امکانات اختصاصی این خوابگاه به داشتن اینترنت نامحدود اشاره کرد.
بر اساس این گزارش یکی از این اقامتگاه‌ها در محله پامنار در واقع بافت فرسوده‌ای است که با وسایل مستعمل به شکل خوابگاه درآمده است و وقتی روی تخت آهنی اتاق می نشینیم، گل های سرخ روی ملافه‌های تشک، از کثیفی به سیاهی می‌زند. برای همین اتاق و تخت زهواردر رفته شبی ۱۰۰ هزارتومان اجاره می‌گیرند.
این گزارش افزوده که مستأجران کم‌بضاعت برای اجاره اتاقی‌های روزانه، اول به جیبشان نگاه می‌کنند و بعد به امکانات و موقعیت اقامتگاه. به همین خاطر در بین اقامتگاه‌ها، خوابگاه‌های مناطق جنوبی شهر در مقایسه قیمت مناسب‌تری دارند.
همچنین تأکید شده که مطالعات و بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که یکی از عوامل تأثیرگذار در بروز برخی انحرافات و ناهنجاری‌های رفتاری و اجتماعی در جوانان، زندگی یا حضور در اینگونه فضاها است. ظهور و بروز رفتارهای پرخطر، اعتیاد، بزه، انحرافات اخلاقی و اجتماعی از نمونه تهدیداتی است که به صورت بالقوه جوانان و نوجوانان را در این مکان‌ها تهدید می‌کند، اما وقتی با شرایط سختگیرانه و گرفتن مدارک خاص در این خوابگاه‌ها یا پانسیون‌ها به روی متقاضیان بسته می‌شود به کارتن خوابی و کف‌خوابی خیابانی روی می‌آوردند و ناهنجاری‌ها گردن شهر را می‌گیرد.
افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن از یکسو قدرت خرید خانه، حتی خانه‌های کوچک، را از مستأجران گرفته و از سوی دیگر آنها را برای اجاره یک سرپناه امن با بحران روبرو کرده است. تورم اجاره‌بهای مسکن در نقاط مختلف شهری از ۵۰ تا ۲۰۰ درصد طی یک سال عنوان شده است.
وزارت راه و شهرسازی اما تابستان ۱۴۰۰ در گزارشی اعلام کرد که بیش از ۶۰ درصد درآمد ایرانیان شهرنشین به بخش مسکن اختصاص می‌یابد. کارشناسان اما محاسبه کرده‌اند که در شهرها سهم هزینه مسکن از درآمد خانوارهای کارگری، بازنشسته و بخش زیادی از کارمندان به ۸۰ درصد هم می‌رسد.
هفته گذشته نیز گزارشی درباره کوچ اجباری بخشی از خانوارهای مستأجر از شهرها به روستاها منتشر شد. بر اساس این گزارش افزایش قیمت اجاره‌بهای مسکن و نبود طرح‌های حمایتی از مستأجران سبب شده برخی زندگی در روستا را برای کاهش هزینه انتخاب کنند. بزرگسالان شاغل در این خانوارها اما باید هر روز مسیر طولانی روستا تا شهر را طی کنند.
اینهمه در حالیست که آنچه دولت برنامه‌های حمایتی برای خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد مطرح شده هم در عمل ناکارآمد هستند. برای نمونه وام خرید خانه برای زوج‌های مستأجر در تهران که به اصطلاح از آنها به عنوان «خانه‌اولی» یاد می‌شود ۴۸۰ میلیون تومان تعیین شده است. هزینه دریافت این وام اما بالا و شرایط دریافت آن هفت خوان رستم است. برای دریافت این وام باید رقمی معادل دو برابر مبلغ وام، اوراق خریداری کرد که هزینه هر برگ تسهیلات مسکن حدود ۱۳۰ هزار تومان است. با این حساب برای خریداری ۹۶۰ برگ تسهیلات مسکن متقاضی باید ۱۲۵ میلیون تومان هزینه کند! با مابقی رقم وام هم که حدود ۳۰۰ میلیون تومان است در تهران حتی امکان خرید یک اتاق وجود ندارد!
در آنسو، پس از یکسال فعالیت دولت رئیسی طرح‌های انبوه‌سازی مسکن در این دولت هم مانند دولت‌های گذشته به طرح‌هایی ناکارآمد تبدیل شده و به نظر نمی‌رسد دستیابی به اهداف تعیین شده‌ی این طرح‌ها تا سه سال آینده امکان‌پذیر باشد.
کوچ اجباری مستأجران از شهر به روستا؛ دولت بودجه برای «طرح ملی مسکن» ندارد!
دولت رئیسی وعده ساخت سالانه چهار میلیون واحد مسکونی را داده بود. این وعده پس از چند ماه از سوی وزیر راه و شهرسازی به ساخت«مجموعا چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال تغییر کرد» تا کسی در پایان دولت سال نخست فعالیت رئیسی در انتظار یک میلیون مسکن آماده تحویل نباشد!
مهمترین طرحی که قرار بود وعده دولت را عملی کند «طرح ملی مسکن» بود که از طرح پُر اشکال «مسکن مهر» کپی‌برداری شده بود. در این طرح قرار بود دولت از یکسو با ارائه زمین رایگان و از سوی دیگر با ارائه تسهیلات و وام بانکی به خریداران، هم قیمت تمام شده مسکن را کاهش دهد و هم قدرت خرید مستأجران برای خرید این واحدها را تقویت کند.
بعد از یکسال وعده و ارائه برنامه حالا مشخص شده دولت پول کافی برای اجرای این طرح را نیز ندارد. محمد مظلومی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مشکلات عمیقی بر سر راه اجرای این طرح وجود ندارد گفته که وزارت راه و شهرسازی در تامین زمین، بودجه و پرداخت تسهیلات جهت اجرای طرح ملی مسکن با مشکل روبرو است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عمکلرد دولت درباره طرح ملی مسکن گفته که «متأسفانه وضعیت ساخت و ساز مسکن در حوزه انتخابیه بنده مطلوب نیست و موانع بسیاری بر سر اجرای این طرح وجود دارد و علیرغم پیگیری‌ها کار پیش نمی‌رود. این موارد مشکلات ریشه‌ای و عمیقی هستند که به راحتی حل نخواهند شد به همین دلیل وزارت راه و شهرسازی باید فکری اساسی برای عبور از این مشکلات اتخاذ کند.»
