میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سه‌شنبه شب ۳۰ اوت (۷ شهریور) در سن ۹۲ سالگی درگذشت.
«کلینیک مرکزی» روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد گورباچف «بعد از یک دوره طولانی بیماری سخت» چشم از جهان فروبست.
گورباچف از سال ۱۹۸۵ برای حدود هفت سال رهبر اتحاد جماهیر شوروی بود و مجموعه‌ای از اصلاحات گسترده سیاسی و اقتصادی را به اجرا گذاشت اما در نهایت ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از سمت خود کناره‌گیری کرد. اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی همزمان با اصلاحات ناگزیر گورباچف که نابسامانی‌های اقتصادی و سیاسی کشور آن را ضروری ساخته بود و همراه با «دکترین ریگان» برای پایان دادن به «جنگ سرد» به سوی فروپاشی گام برداشت.
گورباچف در اکتبر ۱۹۹۰ به خاطر مذاکره با رونالد ریگان رئیس جمهوری وقت ایالات متحده برای دستیابی به یک معاهده تاریخی هسته‌ای برنده جایزه صلح نوبل شد. تصمیم گورباچف برای عدم مداخله ارتش شوروی در جریان رویدادهایی که در نهایت به فرو ریختن دیوار برلین در قلب اروپا انجامید و نابودی شوروی را رقم زد به عنوان حرکتی جهت حفظ صلح و پایان «جنگ سرد» یاد می‌شود. فرو ریختن دیوار برلین به از میان برداشته شدن «پرده آهنین» که شوروی و اقمارش را از جهان آزاد و غرب جدا می‌کرد، انجامید.
سیاست‌های گورباچف که وی آن را همان زمان در کتاب خود تشریح کرد بر دو پایه‌ی «گلاسنوست» (شفافیت) و «پروسترویکا» (بازسازی) استوار بود. یعنی همان دو اصلی که رژیم‌های بسته و توتالیتر و ایدئولوژیک از آنها فراری هستند. در دوران گورباچف بود که پس از هفتاد سال حکومت «شوروی» تا اندازه‌ای فضای باز سیاسی و آزادی سیاسی در روسیه حاکم شد. گورباچف با اینکه ایده صلح و آرامش و آزادی را دنبال می‌کرد اما خواهان فروپاشی اتحاد شوروی نبود ولی بدون اصلاحات و باز کردن فضای سیاسی نیز آینده‌ای برای آن نمی‌دید. به هر حال دوران گورباچف و تصمیمات وی، تاریخ سیاسی جهان را تغییر داد و نقطه پایان بر «جنگ سرد» و دو قطب «بلوک شرق» و «غرب» گذاشت.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در توییتی نوشت «گورباچف یک دولتمرد بی‌نظیر بود که مسیر تاریخ را تغییر داد. جهان یک رهبر قدرتمند جهانی، متعهد و مدافع خستگی ناپذیر صلح را از دست داده است. از درگذشت او عمیقاً متأسفم.»
Mikhail Gorbachev was a one-of-a kind statesman who changed the course of history.
The world has lost a towering global leader, committed multilateralist, and tireless advocate for peace.
I’m deeply saddened by his passing. pic.twitter.com/giu2RHSjrQ
— António Guterres (@antonioguterres) August 30, 2022
خبرگزاری روسی «تاس» گزارش داد که گورباچف در گورستان «نوودویچی» مسکو در کنار همسرش «رئیسه» به خاک سپرده خواهد شد. از گورباچف دخترش ایرینا و دو نوه به یادگار مانده است.
ربکا کوفلر افسر سابق آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا به «فاکس نیوز» گفت: «میخائیل گورباچف در غرب به همان اندازه که در روسیه منفور است، مورد احترام است. او برای غربی‌ها گلاسنوست (شفافیت) و پرسترویکا (بازسازی) را به ارمغان آورد و برای روس‌ها اتحاد جماهیر شوروی را ویران کرد.»
