ایران در شاخص کیفیت زندگی دیجیتال طی دو سال با ۲۷ پله سقوط روبرو شده است. قطع اینترنت، کاهش سرعت و اختلال در کارکرد شبکه‌های اجتماعی در ایران نگرانی بابت اجرای طرح صیانت و «چینی‌سازی» وضعیت کنترل و سانسور اینترنت در ایران را افزایش داده است. مقامات دولتی هر کدام علت متفاوتی را برای شرایط موجود اعلام می‌کنند اما همگی اجرای طرح صیانت را تکذیب می‌کنند.
ایران در فهرست رتبه‌بندی کشورها از نظر شاخص کیفیت زندگی دیجیتال با ۲۷ پله سقوط در مقایسه با سال ۲۰۲۰ به رتبه ۸۳ جهان رسیده است.
شرکت «سرف‌شارک» با بررسی کیفیت رفاه دیجیتال در ۱۱۰ کشور جهان اعلام کرد در حال حاضر دانمارک از نظر کیفیت ، قیمت و سرعت اینترنت رتبه نخست جهان را داراست و بعد از آن اسرائیل، سریلانکا، فنلاند، لیتوانی، ژاپن، چین، آلمان، فرانسه و کره‌جنوبی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ایران همچنین در این زمینه در میان ۳۲ کشور آسیایی در رده بیست و سوم است.
اینترنت در ایران ماه‌هاست با قطع و وصل و نوسان سرعت روبروست و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها با محدودیت‌هایی روبرو می‌شود.
وبسایت Speedtest که شاخص‌های جهانی اینترنت را در کشورها بررسی می‌کند، ماه گذشته در گزارشی اعلام کرد که در اینترنت ثابت میانگین سرعت دانلود در ایران، ۱۰/۲۳ مگابیت بر ثانیه و میانه سرعت آپلود ۱/۶۱ مگابیت بر ثانیه و تاخیر، ۲۹ میلی‌ثانیه است که رتبه ایران را به ۱۴۵ از میان ۱۸۲ کشور می‌رساند. این در حالیست که در ژوئن ۲۰۲۲ در حوزه اینترنت ثابت، میانه سرعت دانلود در ایران، ۱۰/۲۳ مگابیت بر ثانیه و میانه سرعت آپلود ۱/۶۱ مگابیت بر ثانیه و تاخیر ۲۹ میلی‌ثانیه بود و ایران در رتبه ۱۴۵ از میان ۱۸۲ کشور قرار داشت.
ابراهیم رئیسی در نشست خبری دو روز پیش خود، تقصیر اختلالات کنونی اینترنت را به گردن دولت روحانی انداخت و گفت: «ایجاد این سرعت و دسترسی بسیار مهم است اما نکته مهم‌تر این است که کارهایی باید در سنوات گذشته در حوزه زیرساخت‌ها انجام می‌شد که تامین نشده است و اگر این زیرساخت‌ها کامل شده بود امروز شاهد این مشکلات نبودیم و خود آنها هم قبول دارند که این میزان زیرساخت‌ها باید انجام می‌شد که نشده است.»
عیسی زراع‌پور وزیر ارتباطات نیز گفته که اینترنت پرسرعت و با کیفیت حق مردم است و همکاران من در وزارت ارتباطات به صورت شبانه روزی در تلاش برای برآورده کردن این حق هستند.
وزیر ارتباطات مدعی شده که «بر اساس هدف‌گذاری صورت گرفته تا پایان دولت برای هشتاد درصد از خانوارهای کشور امکان دسترسی به این فناوری جدید فراهم خواهد شد تا شاهد سرعت‌های چند ده و بلکه چند صد برابری به اینترنت باشیم.»
حسین اسلامی رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در واکنش به وضعیت اینترنت ایران گفته که «به نظر می‌رسد در سطح حاکمیت، میزان نیاز عامه مردم و کسب و کارها به پهنای باند درست تمهید نشده است و دولت علی رغم تعهدات جدی آقای وزیر، هنوز موفق نبوده است.»
محمدرضا علی حسینی کارشناس فناوری اطلاعات درباره سازوکار محدودیت اینترنت در ایران می‌گوید که «به نظر می‌رسد هدف اصلی این است که موجودیت اینترنت را نابود کنند، اگر هم نتوانند هدف این است که به چیزی شبیه چین برسند. یعنی یک اینترنت طبقاتی که بر اساس جایگاهی که دارید، تنها می‌توانید از یک بخش کوچکی از اینترنت استفاده کنید.»
این کارشناس گفته با توجه به صحبت‌هایی که از اینترنت طبقاتی، اینترنت کودک، دسته‌بندی DNS و DNS داخلی می‌شود و عدم ایجاد ارتباطات امن، به نظر هدف این است که تا حد امکان شبیه چین شوند.
محمدرضا علی حسینی درباره اختلالات ایجاد شده مربوط به اینستاگرام در ایران گفت: «یکسری از اختلالاتی که روی اینستاگرام داریم، در دریافت داده‌ها از طریق پروتکل DNS است که اختلال ایجاد می‌کنند تا شما نتوانید اینستاگرام را ببینید. بخش بزرگ اختلالات این است که ارتباطات رمزنگاری شده را مختل می‌کنند. این اختلال را گاهی اوقات با گذاشتن سرتیفیکت‌هایی که قرار نیست در ارتباط باشد و گاهی اوقات هم به این شکل است که کلا ارتباطات رمزنگاری را در پاسخ خودشان، یک چیز دیگر برمی‌گردانند. به بیانی دیگر تلاش می‌کنند ارتباط شما خراب شود و نتوانید ارتباطی که با سرورهای اینستاگرام یا هر سایت دیگری گرفته‌اید را به صورت کامل و موفق داشته باشید.»
حامد بیدی کارشناس دیگر فناوری اطلاعات از دغدغه‌های موجود در خصوص طرح صیانت و حتی موضوعات فراتر از آن می‌گوید. او می‌گوید نزدیک به یک سال از مطرح شدن این طرح می‌گذرد اما مخالفت‌های گسترده کاربران جلوی اجرایی شدن آن را تاحد بسیاری گرفت. اما بیدی معتقد است رویکرد حاکمیت نسبت به اینترنت تغییر نکرده‌است. او همچنین به سنترالایز شدن اینترنت در کشور نیز انتقاداتی دارد و آن را یک ریسک بزرگ تلقی می‌کند.
وضعیت اینترنت در ایران حتی انتقاد برخی اصولگرایان را نیز به همراه داشته است. محمد مهاجری فعال اصولگرا در انتقاد به برخوردهای دوگانه مقامات درباره علت اختلال در سرعت اینترنت خطاب به عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات نوشته که «رئیس جمهور روز ۷ شهریور گفتند که علت اختلالات اینترنت، کم‌کاری دولت قبل است. جنابعالی روز ۸ شهریور گفتید که اختلالات اخیر به دلیل قطع برخی لینکهای بین‌المللی اختصاصی بود. اگر عملکردتان مقبول مردم نیست و در کار اجرایی ضعف دارید، لااقل حرف‌هایتان را قبلا با رئیس جمهور، یکی کنید.»
اختلال در سرعت اینترنت نه تنها روند فعالیت روزانه مردم، دانش‌آموزان و دانشجویان را مشکل روبرو کرده بلکه در انجام کارهای اداری در سازمان‌های دولتی و همچنین در روند فعالیت کسب و کارها نیز مسائل مختلفی را به وجود آورده است. مشاغل و کسب و کارهای وابسته به اینترنت و بسیاری از استارت‌آپ‌ها به دلیل اختلال در اینترنت با کاهش فروش روبرو شده و زیان‌های هنگفتی کرده‌اند.
