جامعه ایرانی اسرائیل در هفته‌های گذشته به اشکال مختلف از جمله برگزاری تظاهرات و گردهمایی‌هایی پشتیبانی خود را از خیزش سراسری در ایران نشان داده‌اند. برای شناخت بیشتر از نگاهی که جامعه اسرائیل به جنبش آزادیخواهی در ایران دارند با کارگردان اسرائیلی، میتل کهن ناوارو، گفتگو کردیم.
میتل کوهن ناوارو نوه یک خانواده یهودی یمنی- مراکشی است که در اوایل دهه پنجاه میلادی به اسرائیل مهاجرت کرد. این کارگردان در اسرائیل بزرگ شده و تحصیل کرده است. وی در دوره‌ای از زندگی خود نیز در آفریقا به عنوان خبرنگار فعالیت داشته و اکنون پنج سال است که در لس‌آنجلس آمریکا اقامت دارد و به فیلمسازی می‌پردازد.
میتل کوهن به دلیل همین پیشینه‌ی شغلی در فیلم‌های داستانی خود نیز نگاهی مستندگونه و از دور به واقعیت دارد. دغدغه‌های ذهنی میتل کوهن جوامع قومی و دینی در کشورهای میزبان و تلاش آنها برای حفظ هویت‌شان است. او می‌گوید که فیلم‌های او تلاشی است برای فهم بیشتر و عمیق‌تر خود و جهان.
کوهن بعد از ساختن چند مستند در مورد مسائل هویتی در جوامع توسعه‌یافته در میان مهاجران و شکافتن موضوع برخورد بین سنت و جهان مدرن معاصر به سراغ ساختن فیلم‌های داستانی رفت. فیلم فارسی «مگر از روی نعش من رد بشی» اولین تجربه فیلم داستانی اوست که در جشنواره فیلم یهودیان ۲۰۲۰ در لندن نمایش داده شد. در حال حاضر میتل کهن روی سریال تلویزیونی این فیلم کار می‌کند.
فیلم فارسی «مگر از روی نعش من رد بشی» در جشنواره فیلم یهودیان لندن
میتل کهن ناوارو درعین حال هم‌اکنون برگشتی کرده به دنیای فیلمسازی مستند و مشغول کارهای تولید دو کار مستند طولانی است؛ یکی در مورد آفریقا که مدتی در آن زندگی کرده و دیگری فیلمی درباره الیزابت مان که از بازماندگان هولوکاست است.
-لطفاً راجع به احساس و نظری که در اسرائیل نسبت به خیزش سراسری در ایران وجود دارد بگویید.
– من مطمئن هستم که افکار عمومی حاکم در اسرائیل درباره خیزش سراسری و تلاش زنان ایرانی در راه توانمندسازی خود مثبت و تمایل به حمایت از آن دارد زیرا اسرائیل برای چندین نسل تنها دموکراسی در خاورمیانه بوده است. برخلاف روایت رایج در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، عموم مردم اسرائیل طرفدار صلح هستند و نه جنگ. رسانه‌هایِ ایالات متحده، متأسفانه، آن را به خوبی منعکس نمی‌کنند زیرا به نظر می‌رسد که از یک روایت شبه‌نظامی‌محور پیروی می‌کنند و بطور کامل از انعکاس درست افکار و احساسات شهروندان واقعی در اسرائیل طفره می‌روند.
جامعه اسرائیل مترقی است و طرفدار حقوق بشر و توانمندسازی زنان است. البته در همه چیز استثناء وجود دارد و افراطیون در هر کشوری وجود دارند. با این حال، اسرائیل از آزادی بیان، برابری حقوق زنان با مردان، حقوق دگرباشان جنسی، حقوق پیروان مذاهب و ادیان و حقوق نژادهای واقوام مختلف دفاع می‌کند و از آنها برخوردار است. اینها ارزش‌هایی هستند که در کشورهای همجوار ما در خاورمیانه وجود ندارند. اسرائیل از نظر دموکراسی بسیار شبیه آمریکاست.
ما با بزرگ شدن در اسرائیل، یاد می‌گیریم که همسایگانمان را مانند خودمان دوست داشته باشیم و به آنها احترام بگذاریم. این یکی از ارزش‌های اساسی است که در ذهنیت اکثریت ما یهودیان چه داخل و چه خارج اسرائیل نهادینه شده است. به همین دلیل است که من دلیل درگیری‌ها و تنش‌هایِ مداوم بین اسرائیل و «ایران» را به راستی نمی‌فهمم.
در رابطه با جنبش آزادیخواهی و زنان در ایران، گفتم که مردم اسرائیل از آن طرفداری و حمایت می‌کنند. نه تنها اخبار مربوط به رویدادهای ایران در شبکه‌های رادیو و تلویزیونی منتشر می‌شود و مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، بلکه بطور گسترده با انعکاس در شبکه‌های اجتماعی مُهر تایید بر آن زده می‌شود. این پُست‌ها به ویژه توسط دوستانی که با اسرائیل در تماس مداوم هستند به اشتراک گذاشته می‌شود. به نظر می‌رسد همدلی عمیقی با مردم ایران در میان اسرائیلی‌ها، چه در داخل و چه خارج کشور، آن موج می‌زند.
-درباره نقش محوری زنان در این خیزش چه برخوردی وجود دارد و خود شما در این مورد چه فکر می‌کنید؟
-من خوب می‌دانم که زنان ایرانی چقدر خلاق، باهوش و پیشرو هستند. من از این نظر شباهتِ زیادی بین زنان ایرانی و اسرائیلی می‌بینم. چه این ریشه فرهنگی داشته باشد یا نه، زنان اسرائیلى مقاوم و دارای انگیزه‌ی قوی برای اثبات خود در جامعه و دستیابی به کاریزما هستند. آنها برای آینده‌شان می‌جنگند؛ برای چیزی که به آن باور دارند. من با بیشتر زنان ایرانی هم که ملاقات کرده‌ام، شاهد همین انگیزه‌ها و کاریزما بوده‌ام. به نظر می‌رسد که این امر ریشه عمیقی دارد، و به اعتقاد من، به صورت انگیزه می‌تواند در خدمت تغییر و تحولات اجتماعی قرار بگیرد.
زنان ایرانی یقیناً سزاوار آنند که خود را از نظر فیزیکی، احساسی، کلامی به روشنی و به هر صورتی که هر زنی باید آزادانه از آن بهره‌مند باشند، بیان کنند. آنها به ایرانی بودن خود افتخار می‌کنند و این واقعاً زیباست که آنها را متحد می‌کند. تا جایی که من در جامعه ایرانی آمریکا دیده‌ام، افتخار مشترک ایرانیان به فرهنگ‌شان بر تفاوت‌های قومی، دینی و مذهبی و غیره می‌چربد و اجازه داده ایرانیان دارای ادیان مختلف مسلمان، مسیحی، زرتشتی، کلیمی و بهایی و از اقوام مختلف دور همدیگر جمع باشند.
من شاهدم که دوستان ایرانی‌ام در آمریکا، از جمله گروه بازیگرانی که در فیلم «مگر از روی نعش من رد بشی» (Over My Dead Body) با من همکاری می‌کردند، با هدف انتشار هرچه گسترده‌ترِ آگاهی درباره خیزش سراسری و حمایت از زنان ایران در تظاهرات شرکت می‌کنند. من قویاً معتقدم که لزوم تغییر در ایران هر روز به صورت گسترده‌تری مطرح خواهد شد و همه این تلاش‌ها به ثمر خواهد رسید. امیدوارم ذهنیت ناشی از انقلاب نیز موجب ارتقای روابط مثبت ایران و اسرائیل شود.
-فکر می‌کنید که بعد از تغییر اوضاع در ایران چه نوع رابطه‌ای بین مردم دو کشور وجود خواهد داشت؟ آیا رقابت مثبت و سازنده جایگزین رابطه منفی و دشمنی‌های بین دو دولت خواهد شد؟
-بطور خاص در مورد «رقابت مثبت و سازنده» که بعد از تحولات سیاسی در ایران و برقراری رابطه دیپلماتیک بین اسرائیل و ایران به وجود خواهد آمد، من بجای کلمه «رقابت»، رابطه آینده بین مردم دو کشور را بیشتر به صورت یک همکاری بین آنان می‌بینم. من شک ندارم که ایران لیبرال، مترقی و دموکراتیک در خاورمیانه تمرکز و اولویت را به منافع مردم خود خواهد داد و معتقدم که اسرائیل تا حد زیادی این طرز فکر را تشویق و حمایت خواهد کرد. امیدوارم که دو کشور تجارب و دیدگاه‌هایِ همدیگر را در زمینه توانمندسازی زنان به اشتراک گذاشته و در شکوفایی هرچه بیشتر این عرصه‌ها تلاشِ مشترک داشته باشند. بسیار امیدوار هستم که این به رقابت سالم، مثبت و سازنده بین دو کشور در راه ایجاد دموکراسی مترقی‌تر منجر شود و فکر می‌کنم که این امر قابل دست یافتن است.
