با سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران نه تنها اختلافات میان جمهوری اسلامی و آژانس کمتر نشد بلکه از اظهارات مقامات حکومت چنین به نظر می‌رسد که بین خودشان هم اختلاف بر سر نحوه همکاری با تیم بازرسان آژانس بیشتر شده است.
رافائل گروسی وقتی به نمایندگی از سازمان ملل به مأموریت می‌رود معمولا شخصاً از تأسیسات یا نیروگاه‌ها بازدید می‌کند اما در مورد ایران تا حال تصویری از او حین بازدید از تأسیسات اتمی رژیم منتشر نشده و خبری مبنی بر اینکه آیا خودش در این اماکن حضور یافته یا نه در دست نیست.
در سفر اخیر مدیرکل آژانس به تهران او علاوه بر محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی با ابراهیم رئیسی معروف به «قاضی مرگ» و حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه دولت سیزدهم نیز دیدار کرد. شنبه شب ۱۳ اسفند ساعاتی پس از این دیدارها اعلام شد طرفین یک بیانیه مشترک صادر کرده‌اند.
این بیانیه شامل توافقی با سه بند است:
۱) ادامه تعاملات بین آژانس و ایران با روحیه همکاری و رعایت تعهدات
۲) اعلام آمادگی جمهوری اسلامی برای ارائه اطلاعات و «دسترسی بیشتر به سه مکان» مربوط به مسائل پادمانی [فعالیت‌های اتمی نظامی] که در مریوان، تورقوزآباد و ورامین قرار دارند.
۳) اجازه داوطلبانه جمهوری اسلامی به آژانس برای «نظارت و راستی‌آزمایی بیشتر» به بازرسان آژانس
در شرایطی که خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر از «خرسندی گروسی از توافق به دست آمده در تهران» داده، پایگاه خبری «نور نیوز» وابسته به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی در توییتی «خبر دسترسی به افراد و اماکن سه‌گانه مورد ادعای آژانس و یا نصب دوربین‌های جدید» را «کذب» خوانده است.
در این توییت آمده «مهمترین نتیجه سفر مدیرکل آژانس به تهران، دستیابی به الگوی مشترک برای تسریع در همکاری‌های پادمانی در چارچوب وظایف ایران و اختیارات قانونی آژانس با رعایت قانون اقدام راهبردی بوده است.»
مهمترین نتیجه سفر مدیرکل #آژانس به تهران، دستیابی به الگوی مشترک برای تسریع در همکاری‌های پادمانی در چارچوب وظایف #ایران و اختیارات قانونی آژانس با رعایت قانون اقدام راهبردی بوده است. خبر دسترسی به افراد و اماکن سه‌گانه مورد ادعای آژانس و یا نصب دوربین‌های جدید کذب است.
— نور نیوز (@nournews_ir) March 5, 2023
رافائل گروسی نیز مانند همیشه بعد از بازگشت از ایران در وین یک نشست مطبوعاتی برگزار کرد. وی درباره نتیجه مذاکراتش با مقامات جمهوری اسلامی گفت، «تمهیداتی در مورد راستی‌آزمایی در برخی مکان‌ها و موضوع نظارت‌های آژانس در ایران انجام شد.»
وی افزود: «تنها چیزی که مهم است اینست که بر هر گرم از غنی‌سازی اورانیوم که در این ایران صورت گرفت ما نظارت داشته باشیم… اطلاعاتی نداریم که بگوییم ایران دنبال ساختن بمب اتمی است. این برایمان مهم است که به فعالیت هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشیم. به دنبال توافق بودیم و نه قول گرفتن. راه سختی پیش روی ما و ایران است.»
وی در پاسخ به پرسشی درباره «اطلاعات ملموس در مورد تضمین‌های ایران» گفت: «می‌دانید، ما نیاز به گفتگو و دسترسی به برخی اطلاعات و مکان‌ها داریم. ما می‌خواهیم درباره آنها گزارش تهیه کنیم. ما [در ایران] درباره نظارت‌ها بحث کردیم. اگر بخواهم بگویم که مثلاً در فلان تاریخ دقیق از مریوان یا تورقوزآباد بازدید می‌کنیم، نه، در این ارتباط حرف نزدیم. به صورت کلی درباره نظارت‌های آژانس حرف زدیم. ما درباره انگیزه و دلایل اقدام [ایران] صحبت نمی‌کنیم. به یک درک روشن برای حل و فصل مسائل پادمانی رسیدیم.»
مهمترین مسئله‌ای که گروسی به آن اشاره کرده «توافق بر سر اعزام تیمی به ایران، راه‌اندازی دوباره تجهیزات نظارتی و افزایش ۵۰ درصدی بازرسی در سایت فُردو» است.
انکار توافق
ساعاتی بعد اما بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در مصاحبه با ایرنا منکر این توافق شد و گفت: «در مورد نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است… حتا اگر چنین درخواستی مطرح می‌شد بطور قطع ما با آن مخالفت می‌کردیم.»
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مورد توافق با آژانس برای دسترسی به سه مکانی که آژانس خواستار بازرسی آنهاست گفت: «هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی بدون محدودیت به سه مکان ادعایی مطرح نشده است و با توجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولاً لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تا کنون چنین درخواستی نداشته است.»
به این ترتیب دیده می‌شود که مقامات جمهوری اسلامی حتا مفاد آنچه را که به عنوان بیانیه مشترک صادر شده بود رد کرده‌اند!
هرچند عباس مقتدایی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملّی صدور بیانیه مشترک را «نشان دادن حسن نیست و روحیه همکاری» خوانده است اما سارا فلاحی عضو کمیسیون امنیت ملّی مجلس شورای اسلامی روز ۱۴ اسفند گفت «اظهارات گروسی با چیزی که توافق شده بود مغایرت داشت.» منظور او همان اظهاراتی است که رسانه‌های حکومتی به گروسی نسبت داده‌اند.
فلاحی ترجیع‌بند مقامات ارشد جمهوری اسلامی را تکرار کرد و افزود: «گروسی و آژانس بر اساس اطلاعات درست ایران گزارش نمی‌دهد و تحت تاثیر لابی صهیونیست‌ها و آمریکاست.»
آنطور که گفته شد قرار است یکشنبه بعد از ظهر ۱۴ اسفند رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی درباره سفر گروسی با نمایندگان کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی جلسه داشته باشد.
همزمان با این اظهارات میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات اتمی نیز در توییتی نوشت «حذف دوربین‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران نتیجه قطعنامه سه کشور اروپایی با حمایت آمریکا در شورای حکام علیه ایران بود.»
وی افزود: «جبران این اشتباه استراتژیک غیرمسئولانه کار ساده‌ای نیست.»
The removal of cameras from the Iranian nuclear installations was a pretty significant result of #E3 and #US-sponsored resolution of the #IAEA Board of Governors on #Iran. The neutralisation of this strategic irresponsible mistake is not an easy task. https://t.co/OyV7CQfXf3
— Mikhail Ulyanov (@Amb_Ulyanov) March 5, 2023
اولیانوف همچنین درباره افشای اطلاعات هسته‌ای ایران در رسانه‌های غربی نوشت: «برخی از کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همیشه اطلاعات حساس را افشا می‌کنند، این تقصیر دبیرخانه آژانس نیست.»
وی تأکید کرد: «به احتمال زیاد می‌توانیم کشورهای عضوی را شناسایی کنیم که اطلاعات محرمانه را به منظور پیچیده‌تر کردن بحث‌ها در شورای حکام آژانس افشا می‌کنند.»
توییت‌های اولیانوف تأیید اظهارات تحلیلگران و ناظرانی است که معتقدند خود روس‌ها از موانع اصلی توافق میان جمهوری اسلامی و غرب هستند.
در هر صورت به نظر می‌رسد در حکومت ایران دو جریان قدرتمند موافق و مخالف توافق در بالاترین رده‌های نظام با هم درگیر هستند. یکی گروهی که منفعت جمهوری اسلامی را عقب‌نشینی در مقابل غرب می‌داند و دیگری آنانکه بر «مقاومت» اصرار دارند و در الگویی مشابه کره شمالی، چشم به معجزات بمب اتم برای بقای نظام دوخته‌اند.
در همین ارتباط حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «موضوع هسته‌ای باید از کانون رقابت‌های داخلی و از میز قمار قدرت‌ها خارج شود و بهترین کار این است که پرونده هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملّی منتقل شود.»
