طبق ادعای برخی منابع خبری گفته می‌شد که جمهوری اسلامی پذیرفته است بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوربین‌های نظارتی آژانس را که در ماه‌های اخیر از تأسیسات اتمی ایران جمع‌آوری شده بود «دوباره نصب کنند.»
منابع داخلی ایران با استناد به سخنان لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال روز چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت گزارش دادند که همکاری ایران و آژانس تحقق یافت و «دوربین‌ها روشن می‌شوند.»
خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال نوشته بود «آنچه در آنجا شایعه بود تأییده شده» و «آژانس توانسته نصب مجدد دوربین‌های نظارتی و غیره را که در ایران جمع‌آوری شده بود حالا شروع کند و انتظار می‌رود این روند در چند روز آینده کامل شود.»
Confirming what's been rumored out there. @iaeaorg has been able to start re-installing removed cameras etc in #Iran now.
— laurence norman (@laurnorman) May 2, 2023
پیش از این نیز «انجمن کنترل تسلیحات» گزارش داده بود که نصب دوربین‌های نظارتی در برخی تأسیسات هستهای ایران از سر گرفته شده است.
در همین ارتباط محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی تاکید کرد که «ما در این دوره اراده کردیم که هیاهوی هستهای را از بین ببریم، چون با این اتهامات ناروایی که به کشور نسبت داده شده مسیر پیشرفت ما را هر روز محدودتر کرده است.»
اما واقعیت چیست؟
با وجود همه این سخنان، ساعاتی بعد لارنس نورمن در تکمیل خبر خود مبنی بر آغاز نصب دوربین‌ها در تأسیسات اتمی افزود: «دوربین‌ها فقط در واحد مربوط به سایت‌های اتمی ایران وارد شده‌اند. اما برخی منابع تردید دارند که این روند به سرعت ادامه پیدا کند.» وی افزوده: «همچنین از چند منبع شنیده‌ام که ایران برای نصب مجدد دوربین‌ها در فای‌های حفاظتی تلاش می‌کند که به روشنی ممنوع است. به این ترتیب اگر این کار ادامه پیدا کند، نصب مجدد دوربین‌ها با کندی ادامه خواهد داشت.»
وی در ادامه نوشت: «ایران دسترسی به فایل‌‌های ذخیره شده دوربین‌ها [کارت‌های حافظه] را از فوریه ۲۰۲۱ فراهم نکرده و بنابراین نصب مجدد تجهیزات نظارتی ارزش کمی دارد.»
دیوید آلبرایت مدیر مؤسسه «علم و امنیت بین‌الملل» در واکنش به توییت‌های نورمن با سپاس به خاطر اطلاع‌رسانی وی می‌نویسد «بیایید به بهترین حالت امیدوار باشیم و اینکه ایران از هرگونه ملاحظات پادمانی فاصله می‌گیرد. در نهایت، نصب مجدد دوربین‌ها بدون ارائه داده‌ها به آژانس، دستاوردی مفید اما کوچک در فهرست طولانی مسائل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که نیاز به حل و فصل توسط ایران دارد.» لارنس نورمن این موضع دیوید آلبرایت را تأیید کرده و نوشته است: «بله، مشکل بتوان با این موضوع مخالفت کرد.»
Thanks for the reporting. Let’s hope for the best and Iran backs down on any linkage to safeguards. In the end, reinstalled cameras without providing the data to the IAEA is a useful but a small accomplishment in the long list of IAEA issues requiring resolution by Iran
— David Albright (@DAVIDHALBRIGHT1) May 2, 2023
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک ماه پیش از این در مصاحبه‌ای با PBS NewsHour ابراز امیدواری کرده بود که جمهوری اسلامی با اتصال مجدد دوربین‌ها و سیستم‌های نظارت آنلاین آژانس موافقت کند. در همان مقطع کیهان لندن به نقل از منابع آگاه خبر داد که نهادهای امنیتی حکومت کار بازرسان آژانس را مختل می‌کنند. این خبر مربوط به تأسیسات اتمی فُردو قم بود.
درواقع اکنون اظهارات لارنس نورمن و دیوید آلبرایت تأیید می‌کنند که حکومت همچنان با ممانعت از نصب دوربین‌ها در واحدهای اصلی (مشکوک) تأسیسات اتمی و عدم ارائه کارت‌های حافظه فعالیت آژانس را مختل می‌کند.
اختصاصی کیهان لندن: اخلال در کار بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تأسیسات فُردو
یک منبع مطلع چهارشنبه ۱۶ فروردین به کیهان لندن گفت مأموران حفاظت فیزیکی تأسیسات اتمی فُردو در هفته دوم فروردین ماه ۱۴۰۲ به «بهانه‌های مختلف» در چند مورد کار بازرسان آژانس هنگام بازرسی از بعضی… pic.twitter.com/4W1jr82WFL
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) April 5, 2023
رافائل گروسی اواخر اسفند ۱۴۰۱ پس از بازگشت از تهران در یک کنفرانس خبری گفته بود «بر سر اعزام تیمی به ایران، راه‌اندازی دوباره تجهیزات نظارتی و افزایش ۵۰ درصدی بازرسی در سایت فُردو» توافق شده است.
در بند سوم آن توافق تصریح شده بود «ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راست‌آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند.»
اما برخی مقامات جمهوری اسلامی از جمله بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی این توافق را رد کردند. او گفت «دسترسی افراد به مراکز هستهای صحت ندارد و درباره نصب دوربین جدید در تاسیسات هستهای توافقی با آژانس نشد.»
همزمان با طرح ادعای همکاری رژیم ایران و آژانس، حمید ابوطالبی معاون سیاسی ریاست جمهوری در دولت حسن روحانی که از سوی حزب‌اللهی‌ها متهم به مماشات با غربی‌هاست در رشته توییتی درباره مذاکرات اتمی تهران و دولت‌های غربی نوشته «بازگشت به برجام و یا ایجاد تغییرات در آن به لحاظ تکنیکی دیگر ممکن نیست.» یکی از دلایلی که وی به آن اشاره کرده در مورد پیشرفت‌های اتمی رژیم است.
ابوطالبی می‌نویسد «بازگرداندن توانایی و تجربه هستهای ایران به زمان امضای برجام، به لحاظ تکنیکی ناممکن است زیرا تحولات بسیاری، از وقفه در نظارت آژانس تا پیدا شدن ذرات اورانیوم غنی شده با خلوص ۸۳/۷ درصد، ابهامات سه سایت هستهای ظاهراً اعلام نشده و… رخ داده و ایران از بسیاری از نقاط حساس عبور کرده است.»
