احمد رأفت – پنجاه و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری در جمهوری چک، روز ۹ تیر آغاز به کار می‌کند. امسال سینمای ایران جایگاه ویژه‌ای در این جشنواره خواهد داشت. علاوه بر فیلم‌هائی که در بخش‌های رسمی و رقابتی این جشنواره حضور خواهند داشت، برخی آثار سینماگران جوان ایرانی نیز اکران خواهد شد
مدیران این جشنواره در بیانیه‌ای در این رابطه می‌گویند «این آثار در مجموع شاهدی روشنگر از خلاقیت سوزان هنرمندان ایران در مواجهه با واقعیت‌های چالش‌برانگیز است. ما کارهای ۹ فیلمساز عمدتاً جوان را که به وضوح با نسل‌های گذشته سینمای کشورشان ارتباط معنوی دارند، انتخاب کرده‌ایم که با حساسیتی قابل توجه و خلاقیتی فوق‌العاده با واقعیت‌های کنونی روبرو می‌شوند.» کارهائی که به گفته دست‌اندرکاران این جشنواره با درام، کمدی، و تخیلی، موزائیکی از واقعیت‌های جامعه امروزی ایران را در سینما ثبت کرده‌اند.
«بی‌پایان» کاری از نادر ساعی‌ور، «ملخ» از فائزه عزیزخانی، «پوست» از بهمن و بهرام ارک، «دروازه رویا» ساخته نگین احمدی، «سفر به ماه» به کارگردانی محمدرضا شایان‌نژاد، «رودخانه سیاه و سفید» از فرزین محمدی، «آفرینش بین دو سطح» از حسین رجبیان، و «ک۹» از وحید وکیلی‌فر و «مرزهای بی‌پایان» ساخته عباس امینی آثاری هستند که در این بخش ویژه اکران خواهند شد. تمامی این فیلم‌ها در چهار سال اخیر یعنی بین سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ ساخته شده‌اند و از جنبه‌های مختلفی به زندگی و شرایط کنونی در ایران می‌پردازند.
به این بخش با الهام از فروغ فرخزاد نام «تولدی دیگر: سینمای ایران اینجا و اکنون» داده شده است. لورزنزو اسپوزیتو طراح این بخش از جشنواره کارلووی واری درباره این فیلم‌های ایرانی می‌گوید «به این سینما نباید با ابزارهای معمولی که برای رمزگشایی اکثر فیلم‌ها استفاده می‌کنیم، نگاه کرد. این سینما ما را وادار می‌کند که ابزارهای خود را دوباره اختراع کنیم، نحوه دیدن و تفسیر فیلم را دوباره ابداع کنیم تا با نیت‌های این فیلمسازان درگیر شویم.»
در این بخش برای نمونه می‌توان به فیلم کافکایی نادر ساعی‌ور «بی‌پایان» اشاره کرد که به نویسندگی و تدوین مشترک جعفر پناهی تهیه شده اشت. این فیلم با واقع‌گرایی به کنترل و تحقیر افراد توسط رژیم‌های خودکامه می‌پردازد. «ملخ» فیلمی همزمان کمدی و درام است که توسط فائزه عزیزخانی کارگردانی شده که از سینماگری را از عباس کیارستمی آموخته است. هانیه توسلی، پگاه آهنگرانی و علی مصفا بازیگران «ملخ» هستند که منیژه حکمت تهیه‌کننده آن است.
در بخش رقابتی فیلم سینمایی «تورهای خالی» بهروز کرمی‌زاده که محصول مشترک ایران و آلمان است، از جمله کاندیداهای دریافت «گوی بلورین» در بخش سینمای بین‌المللی است. در خلاصه داستان این فیلم با بازی حمیدرضا عباسی و صدف عسگری آمده است: امیر و نرگس دو عاشق هستند. مرد جوان از یک خانواده فقیر است و پس از اخراج از شغل خود به عنوان پیشخدمت مجبور به پیدا کردن کار در یک جامعه ماهیگیری است. این در حالیست که نرگس از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار است اما آنها در حال حاضر رابطه خود را مخفی نگه می‌دارند.»
در بخش رقابتی «پروکسیما» نیز فیلم «ماده تاریک» ساخته کریم لک‌زاده به نمایندگی از سینمای ایران حضور دارد. این فیلم روایت داستان یک مرد و زن است که به یک جلسه انتخاب بازیگر دعوت می‌شوند اما زمانی که قبول نمی‌شوند، تصمیم می گیرند خود فیلمی بسازند، فیلمی که قوانین سانسور را به چالش می‌کشد، فیلمی که هر چیزی در آن اتفاق می‌افتد.
فیلم «فرمونت» ساخته بابک جلالی که در مراسم اختتامیه جشنواره سینمائی ادینبورگ در اسکاتلند اکران شد، یکی دیگر از فیلم‌های کارگردانان ایرانی است که به کارلووی واری عوت شده است. این فیلم که در آمریکا تهیه شده داستان یک زن پناهجوی افغان به نام «دنیا» با نقش‌آفرینی آناهیتا ولی‌زاده را روایت می‌کند که قبلاً به عنوان مترجم در ارتش آمریکا کار می‌کرده و مجبور به فرار از افغانستان شده است. «دنیا» بین میل به یک زندگی جدید در کالیفرنیا، جایی که در یک کارخانه شیرینی‌پزی کار می‌کند، و گذشته‌اش و احساس گناه، در دنیایی برزخی و مبهم سرگردان است.
فیلم «بدترین دشمن من» به کارگردانی مهران تمدن که برای اولین بار در یک بخش جانبی جشنواره برلین اکران شد، یکی دیگر از فیلم‌هائی است که در جشنواره کارلووی واری نیز خواهیم دید. در این فیلم که محصول مشترک فرانسه و سوئیس است، نقش اصلی فیلم به عهده زر امیرابراهیمی است که در حقیقت سه نقش را ایفا می‌کند: بازجو و بازیگری که دارد در فیلم مهران تمدن بازی می‌کند و شخصیت واقعی خودش که به نوعی تجربه بازجویی و شکنجه شدن دارد. فیلم آنجا جالب می‌شود که این سه شخصیت در هم ترکیب می‌شوند و فضای غریبی خلق می‌کنند که در آن، تفکیک هر یک از این نقش‌ها دشوار به نظر می‌رسد.
«خرس نیست» جعفر پناهی نیز در خارج از هر بخشی، برای بزرگداشت این کارگردان سرشناس سینمای ایران که بارها طعم زندان را نیز چشیده است در برنامه پنجاه و هفتمین جشنواره کارلووی واری قرار داده شده است. سال گذشته «تابستان با امید» ساخته صدف فروغی برنده گوی بلورین این جشنواره شد. جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی در اروپای مرکزی و شرقی است. این جشنواره ۱۷ تیر با انتخاب بهترین‌ها به کار خود پایان خواهد داد.
پایان جشنواره
۹ ژوئیه – شنبه شب، ۸ ژوئیه ۲۰۲۳، پنجاه و هفتمین جشنواره سینمائی کارلووی واری به پایان رسید. دو کارگردان ایرانی دست خالی به خانه باز نخواهند گشت. جایزه بهترین کارگردانی به بابک جلالی برای فیلم «فرمونت» که در آمریکا ساخته شده تعلق گرفت. بهروز کرمی‌زاده نیز که با فیلم «تورهای خالی»، محصول مشترک ایران و آلمان، به این جشنواره آمده بود توانست جایزه ویژه هیات داوران را از آن خود سازد.
