نرخ تورم مرکز آمار از تورم تیرماه نشان می‌دهد همچنان تورم با رقم ۴۷ درصد در حال افزایش است. یک تحلیلگر اقتصادی معتقد است با توجه به شرایط کنونی اقتصاد تورم ۷۰ درصدی در اقتصاد ایران هم دور از ذهن نیست.
بر اساس تازه‌ترین داده‌های منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در تیر ۱۴۰۲ بالغ بر ۴۷ درصد برآورد شده است. به بیان دیگر میانگین شاخص قیمت در ۱۲ ماه منتهی به تیر ۱۴۰۲ نسبت به میانگین شاخص قیمت ۱۲ ماه منتهی به تیر ۱۴۰۱ معادل ۴۷/۵ درصد افزایش یافته است.
بیشترین تورم سالانه در تیر امسال از میان گروه‌های عمده کالا و خدمات برای گروه «هتل و رستوران» با ۷۸/۹ درصد و پس از آن برای گروه «خوراکی و آشامیدنی» با ۶۶/۲ درصد بوده است. در میان ریز اقلام، «روغن‌ها و چربی‌ها» از گروه «خوراکی و آشامیدنی» با ثبت تورم سالانه ۱۴۵/۲ درصد بیشترین نرخ تورم سالانه را میان سایر اقلام سبد مصرفی خانوار به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر دوره یکساله منتهی به تیرماه تورم گروه لبنیات و تخم مرغ بعنوان یکی از مهمترین اقلام مصرفی روزانه مردم ۷۱/۵ درصد بوده است. تورم سالانه نان و غلات است نیز ۵۸/۳ درصد بوده است.
نرخ تورم نقطه به نقطه در تیر ۱۴۰۲ به ۳۹/۴ درصد رسیده است. بیشترین نرخ تورم نقطه‌ای از میان گروه‌های غیرخوراکی مربوط به «هتل و رستوران» و از میان اقلام خوراکی مربوط به «انواع گوشت و فرآورده آن» است. تورم نقطه به نقطه گوشت و فرآورده‌های آن در تیر امسال بالغ بر ۷۸ درصد بوده است.
نرخ تورم ماهانه تیر ماه برابر ۲ درصد بوده است. به عبارت دیگر، خانوار‌ها برای خرید همان سبد کالایی خرداد ماه در تیر ۲ درصد بیشتر هزینه کرده‌اند. از بین اقلام سبد کالایی مصرف‌کننده، گروه «انواع گوشت سفید و قرمز» با ۵/۳ درصد در تیر امسال بیشترین تورم ماهانه را تجربه کرده است. گروه «هتل و رستوران» و «بهداشت و درمان» نیز هر دو با نرخ تورم ۴/۹ درصد در مقام دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
نکته قابل توجه اینکه گروه «میوه و خشکبار» در تیرماه تورم ماهانه منفی ۶/۸ درصدی را تجربه است اما در مقابل تورم نقطه به نقطه این گروه افزایش شدیدی پیدا کرده و «میوه و خشکبار» در تیر امسال ۵۲/۲ درصد گران‌تر از تیر سال گذشته شده است. کاهش تورم ماهانه این گروه در کنار افزایش تورم نقطه‌ای می‌تواند نشان از این باشد که افزایش قیمت میوه و خشکبار تقاضا برای این اقلام را کاهش داده و به دلیل نبود مشتری قیمت‌ها کمی کاهش پیدا کرده است.
همچنین بر اساس اعلام مرکز آمار ایران تورم سالانه روستاییان در تیرماه نزدیک به ۵۲ درصد بوده است اما تورم سالانه شهرنشینان ۴۶/۸ درصد بوده است.
پیمان مولوی تحلیلگر اقتصادی با اشاره به ارقام ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در گزارش تورمی تیرماه، گفته که من امیدوارم این اتفاق نیفتد، ولی اگر رشد نقدینگی بیش از ۴ درصد در ماه شود و رشد اقتصادی نزدیک به یک تا دو درصد باشد، نرخ تورم ۷۰ درصد را هم می‌توانیم ببینیم.
این تحلیلگر اقتصادی توضیح داده که «تورم با رشد اقتصادی ۳ درصد و رشد نقدینگی ۳۰ درصد، نمی‌تواند سالانه زیر ۴۰ درصد بیاید. این اصلا امکان ندارد. اگر رشد اقتصادی زیر ۳ درصد حرکت کند و همین نقدینگی را داشته باشیم، تورم بین ۴۰ تا ۴۵ درصد را صددرصد خواهیم داشت اما اگر نرخ رشد نقدینگی ۳۶ درصد سالانه باشد و رشد اقتصادی حدود ۳ درصد باشد، نرخ تورم بین ۴۵ تا ۵۰ درصد در سال ۱۴۰۲ خواهد بود.»
پیمان مولوی افزوده که «متاسفانه اگر در اقتصاد ایران نرخ رشد اقتصادی به سمت صفر نزول کند و نقدینگی بیش از ۳۶ درصد رشد داشته باشد، نرخ تورم بین ۵۵ تا ۶۰ درصد خواهد بود.»
تداوم فلاکت ناشی از گرانی؛ دولت مدعی کاهش تورم و مهار قیمت ارز!
مسعود نیلی تحلیلگر اقتصادی نیز معتقد است تورم در ایران دیگر مزمن نیست. او توضیح داده که «از سال ۹۷ به بعد علائم تورم در اقتصاد ما تغییر کرده و نرخ تورم به سطح حدود ۵۰ درصد میل کرده است. من دیگر نمی‌توانم تورم در این محدوده را تورم مزمن بنامم، چون اگر اسم آن را تورم مزمن بگذاریم، یعنی کشور می‌تواند سال‌های سال با این نرخ کنار بیاید و با وجود فشار تورم، فعالیت کند. اما چنین چیزی تقریبا ناممکن است که یک اقتصاد بتواند سال‌های زیادی تورم ۵۰ درصدی را به صورت پایدار تحمل کند.»
مسعود نیلی تأکید کرده که این تورم مزمن نیست بلکه تورم در حال گذار است؛ یعنی یا به سمت محدوده‌های بالاتر می‌رود یا باید به محدوده پایین‌تر برگردد. خوشبختانه هنوز سیاستگذار حق انتخاب دارد. اگر این گزاره من درست باشد، درباره هزینه اشتباه در این مقطع باید بسیار حساس‌تر از گذشته بود، چون ممکن است تصمیم‌هایی که حتی با نیت خیر گرفته می‌شود، تورم را به محدوده‌های به مراتب بالاتر از ۵۰ درصد برساند.»
اینهمه در حالیست که در تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از خلاصه تحولات پولی کشور در اسفندماه سال گذشته، رشد نقدینگی کشور معادل ۱/۳۰ درصد و رشد پایه پولی کشور معادل ۴۲ درصد در یک بازه یکساله اعلام شد. نرخ تورم در کشور بر پایه محاسبات مبتنی بر سال پایه پیشین، نزدیک به ۶۰ درصد نیز شده بود. در آنسو رتبه‌بندی جدید مجله «فوربس» به عنوان یکی از مهمترین نشریات اقتصادی جهان درباره رتبه‌بندی ارزش پول ملی کشورها نشان از آن دارد که ایران بی‌ارزش‌ترین پول جهان را دارد.
بر اساس تحلیل کارشناسان تورم بالا یکی دیگر از عواملی است که باعث کاهش ارزش ریال ایران شده است. تورم در ایران در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است و این امر باعث شده است که قدرت خرید مردم کاهش یابد. این امر باعث شده است که مردم برای خرید کالاهای ضروری خود مجبور باشند پول بیشتری بپردازند و این امر نیز به کاهش ارزش ریال ایران کمک کرده است.
همچنین کاهش ارزش ریال ایران تأثیر منفی بر اقتصاد ایران و زندگی مردم این کشور داشته بطوری که هزینه زندگی مردم افزایش و قدرت خرید آنها کاهش یافته است. از سوی دیگر صادرات ایران کاهش و واردات ایران افزایش داشته که این موضوع سبب کاهش درآمدهای دولت و افزایش کسری بودجه شده است.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز به تازگی آخرین آمار‌ها از جزئیات متغیر‌های پولی و اعتباری در اسفندماه گذشته را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش نرخ رشد پایه پولی در سال گذشته ۱۰/۸ واحد درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته با با کاهش ۷/۹ واحد درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ مواجه شد و به ۳۱/۱ درصد رسید.
سقوط ارزش ریال ایران؛ افزایش تورم و کاهش بیشتر قدرت خرید مردم
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد حجم کل نقدینگی در اقتصاد ایران در پایان سال گذشته از مرز ۶ هزار و ۳۳۷ هزار میلیارد تومان عبور کرد که از میزان سهم پول معادل هزار و ۶۲۹ هزار میلیارد تومان و سهم شبه‌پول، چهار هزار و ۷۰۷ هزار میلیارد تومان بود.
به این ترتیب نسبت پول به نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۱ به ۲۵/۷۱ درصد رسید. رقمی که در ابتدای سال معادل ۱۹/۷۴ درصد بود و تنها در طول یک سال، حدود ۶ درصد رشد کرد تا رکوردی جدید را ثبت کند.
مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به کاهش شدید ارزش پول ملی و شناخته شدن آن به عنوان ضعیف ترین پول دنیا گفته که «درآمدهای سرانه ما به شدت کاهش پیدا کرده است. بخشی از درآمدهای سرانه رشد تولید ناخالص داخلی و مخرج کسر هم جمعیت است. یعنی وقتی توان تولیدی یک جامعه کاهش پیدا می‌کند قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا می‌کند.»
این اقتصاددان افزوده که «اکنون سیستم بانکی ما عملا ۴۰ سال از دنیا عقب است. ایران باید سه کار را در دستور کار خود قرار دهد، ابتدا اصلاح سیاست خارجی در راستای منافع ملی، اصلاح سیاست داخلی در جهت حفظ منافع ملی و سوم برقراری نظام تدبیر و عقلانیت و خروج از جهالت اقتصادی.»
مهدی پازوکی افزوده که «ریال ایران در سال ۱۹۷۴، یکی از ارزشمندترین ارزهای صندوق بین‌المللی پول بود، اما به دلیل بد فهمی در ارتباط و تجارت با جهان، نعمت دانستن تحریم و غیره، به بی‌ارزش‌ترین پول دنیا تبدیل شده است. وقتی FATF را نمی‌پذیریم یعنی می‌گوییم نمی‌خواهیم با دنیا تجارت کنیم. عامل اصلی به عدم وجود نظام تدبیر برمی‌گردد.»
به عقیده این اقتصاددان «یکی از دلایلی که دلار ارزشمندترین ارز در تجارت جهانی است و حدود ۶۵ درصد تجارت دنیا با دلار انجام می‌شود، به دلیل توان تولیدی است که اقتصاد آمریکا دارد. در جامعه ایران در یک دهه گذشته نرخ تولید صفر درصد بوده است؛ وقتی در اقتصاد ثبات و امنیت وجود ندارد و گروه های تندرو نمی‌فهمند که اگر سرمایه گذاری اقتصادی صورت نگیرد، آن کشور روز به روز ضعیف می‌شود.»
