برخلاف وعده‌های وزیر بهداشت طی دو سال گذشته این وزارتخانه نیروی جدید استخدام نکرده و حالا کمبود نیروی پرستار به حدی رسیده که پرستاران ناچار به اضافه‌کاری اجباری هستند.
کمبود پرستار سال‌هاست از سوی فعالان صنفی و کارشناسان حوزه سلامت هشدار داده می‌شود و وزیر بهداشت نیز وعده استخدام نیروی پرستار داده بود. با خلف وعده وزیر بهداشت اکنون کمبود پرستار به حد بحرانی رسیده و در بیمارستان‌های دولتی پرستاران باید به اضافه‌کاری اجباری تن بدهند و رقمی ناچیز بابت آن دریافت کنند.
یوسف رحیمی عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور فروردین‌ماه امسال گفته بود که تعداد پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی در ایران ۰/۸ است در حالی که استاندارد در دنیا، بطور میانگین ۴ پرستار به ازای هر تخت است.
محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری نیز اول اردیبهشت هشدار داده بود که کشور «با کمبود بیش از صدهزار نیروی پرستاری» مواجه است.
بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیش از دو سال است که وعده جذب نیروی پرستار می‌دهد. او خردادماه سال گذشته از برنامه وزارت بهداشت برای جذب ۲۲ هزار پرستار جدید خبر داده بود؛ وعده‌ای که تا کنون عملی نشده است.
اکنون محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار از بحرانی شدن شرایط بیمارستان‌های دولتی به دلیل کمبود پرستار خبر داده و گفته که وعده مقام‌های وزارت بهداشت برای استخدام پرستار با گذشت دو سال عملی نشده و در حال حاضر در بیمارستان‌های دولتی برای جبران کمبود نیرو، «پرستاران را به اضافه‌کاری اجباری» وادار می‌کنند.
محمد شریفی مقدم روز شنبه ۲۱ امرداد در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» گفته که بسیاری از تحصیلکردگانِ پرستاری به دلیلِ حقوقِ پایینِ این نوع قراردادها حاضر به کار نمی‌شوند. مجموع این شرایط سبب کمبود نیروی پرستار شده و بیمارستان‌ها با اضافه‌کارِ اجباری از ظرفیت نیروی موجود برای پر کردنِ خلاء خود سوء استفاده می‌کنند.
این فعال صنفی درباره کمبود پرستار نسبت به جمعیت کشور گفته که «تعداد استاندارد نیروها در ارائه‌ی خدمات صحیح بسیار مهم است. طبقِ استانداردهای حداقلی، به ازای هر هزار نفر، حداقل باید ۳ پرستار وجود داشته باشد که الان ۲ نفر است و ما هنوز به کف استاندارد هم نرسیده‌ایم.»
دبیرکل خانه پرستار افزوده که «پرستاران بابتِ این وضعیت شاکی هستند. برخی از آنها حتی اجازه‌ی استفاده از مرخصیِ قانونی خود را هم ندارند در حالی که قوانین به گونه‌ای نوشته شده که پرستاران مدت کمتری در فضای بیمارستان بمانند. از طرفی در حالی که آنها مجبور به انجام کارِ اضافی هستند، گاهی حتی کمتر از ساعات اضافه‌کار خود حقوق می‌گیرند.»
او در ادامه توضیح داده که پرستارانی داریم که ۱۰۰ ساعت کار می‌کنند و حقوق ۸۰ ساعت را می‌گیرند. ضمن اینکه نرخِ این ساعات بسیار پایین است؛ مثلا در بیمارستان‌های دولتی بین ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند که این رقم برای کارِ سختِ پرستاری بسیار کم است و حتی کارگرِ ساده هم با چنین مبلغی کار نمیکند. همچنین گاهی ۵ – ۶ ماه طول می‌کشد تا رقم اضافه‌کاری پرداخت شود.»
محمد شریفی مقدم همچنین گفته که بیمارستان‌ها کمبود نیروی پرستار را با نیروهای شرکتی جبران می‌کنند که همین نیروی شرکتی هم به سختی جور می‌شود. مشخص است کمتر کسی حاضر است با حداقل حقوق، کارِ سختِ پرستاری را انجام دهد و در محیطِ بیمارستان ساعت‌ها سر کند. این درحالی است که تحصیلکردگانِ پرستاری ما بسیار هستند اما ترجیح می‌دهند در خانه بمانند.
او افزوده که بطور کلی از طرفی با کمبودِ نیروی پرستار مواجه‌ایم و از طرفی دیگر استخدام انجام نمی‌شود و پرستارانی که مشغول به کار هستند هم مجبور به کار اضافی با حقوق ناچیز هستند. در یک چرخه‌ی معیوب گیر افتاده‌ایم که نتیجه‌ی سیاست‌های غلط است. متاسفانه گروهی در نظام سلامت کار را به دست گرفته‌اند که تبعاتِ سیاست‌های آنها دامنگیرِ همه می‌شود.
در ماه‌های گذشته بارها پرستاران نسبت به سختی کار و درآمدهای ناچیز اعتراضاتی را در شهرهای مختلف از جمله مشهد، قزوین و تهران برگزار کردند.
هشدار درباره «فروپاشی نظام سلامت» به دلیل انصراف از تحصیل و کار، و مهاجرت کادر درمان
اوایل تیرماه امسال نیز وبسایت «خبرآنلاین» گزارشی از اضافه‌کاری اجباری پرستاران منتشر کرد و به نقل از یکی از پرستاران معترض نوشت: «طبق قانون بهره‌وری، یک پرستار در ماه فقط حدود ۱۵۰ ساعت موظفی دارد و اضافه‌کار نباید اجباری باشد یعنی اگر پرستاری اضافه‌کار نخواسته باشد با پرکردن ساعات موظفی حقوق کامل می‌گیرد اما در بسیاری از مراکز درمانی به پرستاران اضافه‌کار اجباری می‌دهند.»
این پرستار افزوده که «وقتی حقوق یک پرستار بین ده تا دوازده میلیون تومان است برای اضافه‌کار اجباری که یک شیفت مجزای کار است، یک تا دو میلیون تومان به پرستار می‌پردازند. این اجحاف بزرگی است در حق پرستاران.»
به گفته این پرستار، «برای پرستارانی که با سختی بسیار و کار طاقت فرسا، در هر شرایط آب و هوایی، به خدمتگزاری مشغولند، این مبلغ اضافه‌کاری بسیار ناعادلانه است؛ پرستاران در شرایط آلودگی سنگین هوا یا برودت بسیار، مجبورند برای اضافه‌کار بایستند و هر شرایطی را تحمل کنند.»
شرایط دشوار پرستاران در کنار درآمدهایی که نه عادلانه است و نه برای هزینه سرسام‌آور زندگی کافی، سبب افزایش موج مهاجرت پرستاران از کشور شده است.
محمدرضا اسدی نایب‌رئیس سازمان نظام پزشکی کشور درباره «فروپاشی نظام سلامت کشور» نیز فروردین امسال نسبت به مهاجرت کادر درمان از جمله پرستاران به دلیل درآمدهای ناچیز، فشار سنگین کار و عدم حمایت وزارت بهداشت از کادر درمان هشدار داده بود.
پرستاران از جمله بزرگترین صنف متقاضی مهاجرت کاری به دیگر کشورها، حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس، هستند.
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار در ۱۸ بهمن سال ۱۴۰۱ گفته بود: «براساس آمار درخواست گواهی goodstanding یا همان سوءپیشینه کادر درمان و پزشکان، دست‌کم سالانه ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند، در واقع ماهانه حدود ۲۰۰ پرستار کشور را ترک می‌کنند، البته این آمار هم دقیق نیست، چون برخی شخصی و یا از راه‌های دیگری برای مهاجرت اقدام می‌کنند.»
وزارت بهداشت نیز زمستان گذشته از درخواست سالانه ۱۲۵۰ پرستار برای دریافت «گوداستندینگ» (گواهی مورد نیاز برای مهاجرت) خبر داده بود.
فساد اداری نیز یکی دیگر از موارد محرک در زمینه مهاجرت پرستاران است. محمد شریفی مقدم اواخر سال گذشته در اینباره گفته بود که «ساختار نظام سلامت ما معیوب و فساد در آن نهادینه است. جایی‌که نظارت نباشد، فساد اجتناب‌ناپذیر است. هیچ کجای دنیا اینگونه نیست که قانون‌گذار، مجری و نظارت‌کننده از یک گروه خاص باشد.»
در آنسو اما ایران با وجود شمار لازم و کافی پرستار فارغ‌التحصیل اما با کمبود پرستار در بیمارستان‌ها و چرخه درمان روبروست. به گفته دبیرکل خانه پرستاری کشور در حالیکه ۱۰۰ هزار پرستار بیکار داریم، با کمبود ۱۰۰ هزار پرستار هم روبرو هستیم اما بودجه‌ای برای استخدام این پرستاران و رفع نیاز پرستاری کشور نداریم.
بر پایه آخرین آمار منتشره در دهم خردادماه سال گذشته از سوی «رصدخانه مهاجرت ایران» که زیر مجموعه پژوهشکده سیاسیت‌گذاری دانشگاه شریف تهران و با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران فعالیت می‌کند، ۴۵ درصد از «پزشکان و پرستاران» کشور تمایل دارند از ایران «مهاجرت» کنند.
