در حالی که مقامات جمهوری اسلامی تبلیغات گسترده‌ای را درباره آزاد شدن «همه» پولهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی و در پی توافق با ایالات متحده به راه انداخته‌اند، رئیس کل بانک مرکزی از بر باد رفتن یک میلیارد دلار از این رقم به دلیل کاهش ارزش «وون» کره در مقابل «دلار» خبر داده است.
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی با انتشار یک رشته توئیت درباره آزاد شدن «همه» منابع ارزی ایران در کره جنوبی تأکید کرد که این منابع به صورت پرداخت بانکی جهت خرید کالاهای غیرتحریمی استفاده می‌شود.
خبر مهم دیگری که رئیس کل بانک مرکزی داده اینست که «از مجموع ۷ میلیارد دلار معادل جمع اولیه منابع مسدود شده ایران در کره جنوبی، به دلیل تورم در آن کشور و افت ارزش وون، تنها ۶ میلیارد دلار هم‌اینک عاید کشورمان خواهد شد.»
محمدرضا فرزین در این رشته توئیت نوشت: «به تیم دیپلماسی ارزی به دلیل موفقیت در آزادسازی منابع ارزی توقیف شده تبریک می‌گویم. بدون تردید آنچه به دست آمده فراتر از تحلیل‌های موجود است و البته که این فرآیند، ادامه خواهد داشت. لازم به تاکید است که متاسفانه نزدیک به ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی کشورمان طی سالهای پایانی دهه ۹۰ بصورت وون (واحد پول ملی کره جنوبی) به بانک‌های کره جنوبی واریز شده بود و به آن هم، هیچ سودی تعلق نمی‌گرفت. حتی در طی این سال‌ها نیز به دلیل کاهش برابری وون به دلار، نزدیک به یک میلیارد دلار آن با کاهش ارزش برابری مواجه شد، اما با پیگیری‌های فنی و دیپلماسی موفق، تمام منابع ارزی توقیف شده ایران در کره جنوبی آزاد و هزینه‌های تبدیل ارز آن از وون به یورو نیز توسط کشور ثالت پذیرفته شد.»
ارزش «وون»، پول ملی کره جنوبی، طی پنج سال گذشته ۱۴ درصد در برابر دلار کاهش داشته و در نتیجه ارزش دلاری طلب ایران نیز کمتر شده است، یعنی طلب ۷۸۴۰ میلیارد وون ایران از کره جنوبی ثابت مانده، اما نرخ دلاری آن یک میلیارد کمتر شده است!
خبرگزاری «ایرنا» نیز یک سال پیش و در ۳۱ امرداد ۱۴۰۱ در خبری با تیتر «کاهش ارزش «وون» کره جنوبی به پایین‌ترین سطح طی ۱۳ سال گذشته» رسیده، از سقوط ارزش پول کره جنوبی در مقابل دلار گزارش داد. در این خبر تأکید شده بود که از ابتدای سال جاری میلادی [۲۰۲۲] تا کنون، ارزش وون بیش از ۱۱ درصد برابر دلار آمریکا کاهش یافته است.
دود شدن یک میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی یکی دیگر از نشانه‌های روشن ناکارآمدی جمهوری اسلامی در سیاست‌گذاری اقتصادی و درک نادرست از مناسبات مالی و پولی در عرصه بین‌الملل است؛ موضوعی که سال‌هاست با توهم «دلارزدایی» از اقتصاد کشور گره خورده است.
مقامات جمهوری اسلامی طی سالهای گذشته و در شرایط تحریم تصور می‌کردند توان مقابله با ارزش و قدرت «دلار» را در اقتصاد جهانی دارند و به این شکل خواهند توانست با آمریکا مقابله کنند!
تیم اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی از دو سال پیش همراه با تشکیل دولت سیزدهم مدام بر «دلارزدایی» تأکید کرده است. با وجود گزارش‌هایی که از کاهش ارزش پول کشورهایی چون روسیه و کره جنوبی به عنوان کشورهای هدف جمهوری اسلامی برای «دلارزدایی» منتشر شده بود اما ابراهیم رئیسی اردیبهشت امسال به بانک مرکزی مأموریت داد با همکاری دستگاه‌های مرتبط، زمینه‌های انجام معاملات تجاری بر اساس واحد پولی ایران و کشورهای هدف را فراهم آورده و برای حذف مبادلات دلاری از چرخه معاملات اقدام کند.
محمد مخبر دزفولی معاون اول ابراهیم رئیسی نیز خردادماه مدعی شد که «کار بزرگی در زمینه حذف دلار در معاملات بین کشورها در حال اتفاق است.»
وی تاکید کرد که تا کنون، دلار مهم‌ترین اهرم ابرقدرتی و توان تحریمی آمریکا بوده که اکنون «زنگ خطر تضعیف این اهرم قدرتمند» به صدا درآمده است!
قابل توجه آنکه میزان کاهش ارزش وون به دلار در دو سال گذشته نزدیک به ۱۲/۶ درصد بوده که در رابطه با طلب ایران از کره جنوبی نشان می‌دهد که در مجموع رقمی حدود ۸۸۲ میلیون دلار از ۷ میلیارد دلار طلب ایران از این کشور به دلیل «دلارزدایی» دود شده است. بازه زمانی دو سالهای که حدود یک هفتم از طلب ایران از کره جنوبی را بر باد داد همزمان با دورانی بوده که تیم اقتصادی ابراهیم رئیسی با سفر به دیگر کشورها و میزبانی مقامات کشورهایی با اقتصاد بحران‌زده و ناتوان، بر شعار «دلارزدایی» تأکید داشتند.
اینهمه در حالیست که بر خلاف ادعاهای مقامات جمهوری اسلامی از «پیروزی دیپلماسی دولت رئیسی» برای آزادس ساختن منابع بلوکه شده در کره جنوبی در ازای آزاد شدن پنج گروگان ایرانی- آمریکایی، نه تنها قرار نیست مبلغی به ایران وارد شود بلکه قرار داشتن ایران در فهرست سیاه FATF نیز محدودیت‌هایی برای نتیجه‌بخش بودن چنین توافقاتی ایجاد می‌کند.
بر اساس برخی نکات منتشرشده از توافق جمهوری اسلامی با دولت جو بایدن، قرار است مبلغ شش میلیارد دلار بلوکه شده ایران در کره جنوبی به حسابی در یک بانکی عربی در قطر واریز شود و همانطور که محمدرضا فرزین هم تأکید کرده این رقم برای خرید کالاهای غیرتحریمی و مورد تأیید ایالات متحده استفاده می‌شود.
در این میان مشخص نیست نقل و انتقالات این مبلغ به بانکی عربی در قطر و همچنین روند خرید کالاهای ضروری غیرتحریمی تا چه اندازه با محدودیت‌هایی که قرار داشتن ایران در فهرست سیاه ایجاد کرده روبرو خواهد شد.
هرچند رسانه‌های حکومتی به دنبال ایجاد موج خبری درباره این توافق هستند اما دامنه انتقادات به این توافق گسترده است و حتی برخی «خودی»ها نیز به صف منتقدان پیوسته‌اند. از جمله محمد مهاجری روزنامه‌نگار اصولگرا و عضو پیشین شورای سردبیری روزنامه «کیهان» چاپ تهران، با انتشار یادداشتی با تیتر «واقعا تا این حد ضعف و ذلت؟» نوشته از این مبلغ «یک میلیاردش آب رفته» و «این مبلغ به یک بانک قطری پرداخت می‌شود و… مدیریت هزینه آن بطور کامل با ایران نیست و با آن صرفا می توان کالاهای غیرتحریمی خرید.»
از توافق ایران و آمریکا برای رهایی ایرانیان دوتابعیتی در برابر آزاد شدن بخشی از منابع ارزی کشور دلم به درد می‌آید، زیرا آن را چنین تصور می‌کنم:
«پدری تنگدست فرزندانش را محبوس می‌کند،
سپس با عموی ناتنی آنها مذاکره می‌کند،
برای اینکه پولهای خودش را از او بگیرد،
و در ازای آن فرزندان…— Pedram Soltani (@PedramSoltani1) August 10, 2023
پدرام سلطانی عضو پیشین اتاق بازرگانی ایران هم در توئیتی با انتقاد از آزاد شدن این مبلغ در برابر آزادی ایرانیان دوتابعیتی نوشته که از این توافق چنین تصوری دارد: «پدری تنگدست فرزندانش را محبوس می‌کند، سپس با عموی ناتنی آنها مذاکره می‌کند، برای اینکه پولهای خودش را از او بگیرد، و در ازای آن فرزندان خودش را آزاد کند.»
بیژن اشتری نویسنده و مترجم نیز در صفحه اینستاگرامش «گروگانگیری» جمهوری اسلامی و آزاد شدن پولهای بلوکه شده ایران را با برنامه «نفت در برابر غذا» در دوران صدام حسین و بعد از حمله نظامی به کویت مقایسه کرده است.
این نویسنده نوشته که «عراق صدام حسین هم پس از حمله به کویت مشمول قطعنامه تحریمی سازمان ملل متحد شد که بر اساس آن فقط می‌توانست سالی هشت میلیارد دلار نفت بفروشد و با آن غذا و دارو بخرد. اما صدام به اندازه کافی دیپلماسی حالیش می‌شد که توانست این مبلغ هشت میلیارد دلار را، بدون گروگانگیری و نفتکش‌ربایی، نهایتا به هجده میلیارد دلار در سال برساند. صدام این‌قدر شعور داشت که توانست صد میلیون شهروند غربی را برای مخالفت با همین تحریم‌ها به خیابان‌های لندن و نیویورک و دیگر پایتخت‌های غربی بکشاند.»
بیژن اشتری خطاب به مقامات جمهوری اسلامی نوشته که «حداقل می‌توانید طوری مقابله کنید که باعث انزجار جامعه جهانی و موجب خجالت جامعه ایرانی نشوید.» وی این شیوه «تجارت» جمهوری اسلامی با گروگانگیری را «مایه آبروریزی» و باعث «حقارت و خجالت» دانسته است.
مریم جمشیدی روزنامه‌نگار و مدیر خبرگزاری «آنا» نیز نوشته «پولهای بلوکه‌شده‌ای که آقایان گفته بودند هفت میلیارد دلاره، آب رفت و شش میلیارد دلار شد! چرا؟ چون طلب ما از کره، به وون بوده و نه دلار و حالا به خاطر کاهش ارزش پول کره جنوبی کم شده. دیپلماسی عزت در دولت فشل، یعنی تعلل دوساله تا ضرر یک میلیارد دلاری از فقط یک فقره معامله به ملت تحمیل شود.»
