درگیری‌های خونین کُرد و عرب و ترکمن در کرکوک بر سر یک ساختمان؛ جمهوری اسلامی به درگیری‌های قومی دامن می‌زند

واگذاری ساختمان فرماندهی عملیات مشترک عراق در شهر کرکوک به «حزب دمکرات کردستان» با دستور محمد شیاع السودانی​​​​​​​ نخست‌وزیر عراق، با اعتراض گسترده ترکمن‌ها و عرب‌ها در این شهر مواجه شد که در ادامه به درگیری‌ خونین قومی انجامید.

خبرگزاری رویترز گزارش داد این درگیری‌ها روز یکشنبه ۱۲ شهریور دست‌کم چهار نفر کشته و بیش از ۱۴ زخمی برجای گذاشت.

برای جلوگیری از خشونت‌ها، نیروهای امنیتی عراق در نقاط مختلف کرکوک مستقر شدند و برای چند ساعت ممنوعیت رفت و آمد اعلام شد.

نیروهای پیشمرگه وابسته به اداره اقلیم کردستان عراق پس از ظهور داعش در سال ۲۰۱۴ شروع به استقرار در پایگاه‌های تخلیه شده توسط ارتش عراق در کرکوک کردند و به مدت سه سال عملاً کنترل این شهر را به دست گرفتند.

پس از برگزاری «رفراندم استقلال» که نتیجه‌ی مورد نظر جدا‌یی‌طلبان را به دنبال نداشت، در سال ۲۰۱۷ نیروهای وابسته به دولت مرکزی وارد کرکوک شدند و ارتش عراق ساختمان «حزب دمکرات کردستان» را تخلیه کرد و آن را به مقر فرماندهی عملیات کرکوک تبدیل کرد. اکنون مسئولان این حزب می‌گویند که ساختمان مورد نظر قبلاً مورد استفاده آنها بوده و باید دوباره در اختیار آنها قرار گیرد.

Three protesters were shot dead and more than a dozen wounded during clashes between ethnic groups in the northern Iraqi city of Kirkuk https://t.co/0O5WkrAKGI pic.twitter.com/bIdtFAkBVb

— Reuters (@Reuters) September 3, 2023

ساکنان عرب کرکوک و دیگر گروه‌های اقلیت قومی می‌گویند که تحت حاکمیت کُردها متضرر شده‌اند.

حسن توران رئیس جبهه ترکمن‌های عراق به خبرگزاری «آناتولی» ترکیه گفت که ساختمان مربوطه مقرّ اصلی فرماندهی عملیات مشترک متعلق به وزارت نفت است و نمی‌خواهند هیچ حزبی از آن برای فعالیت‌های سیاسی خود استفاده کند.

توران با تأکید بر اینکه همه احزاب قانونی حق فعالیت سیاسی در گوشه و کنار کشور را دارند و «حزب دمکرات کردستان» و هر حزب سیاسی حق دارد در هر جای شهر که می‌خواهند ساختمان بخرند و اجاره کنند، گفت: «ما به عنوان ترکمن‌ها استفاده از این ساختمان نمادین را برای مقاصد سیاسی نمی‌پذیریم.»

هرچند گفته شد درگیری‌های قومی در کرکوک با دخالت نیروهای امنیتی پایان گرفت اما ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌هد در برخی مناطق تبادل آتش تا نیمه‌های شب ادامه پیدا کرد. تحلیلگران در مورد زمینه‌های آغاز مجدد نزاع‌ با تحریک عوامل بیرونی از جمله نیابتی‌ها و مأموران جمهوری اسلامی هشدار می‌دهند.

گفته می‌شود که شبه‌نظامیان حشدالشعبی وابسته به رژیم ایران از پایین کشیدن پرچم‌های کردستان عراق در چند خیابان توسط ترکمن‌ها و عرب‌ها استقبال کردند.

#الان
احتفالات العرب والترکمان فی #کرکوک ببقاء المقر المتقدم بید الجیش العراق وأنزال کافه اعلام کردستان ورمیها علئ الارض #ابلع_مسعود #کرکوک_عراقیه pic.twitter.com/GyMkVPG3vm

— أبـــــن الجـــنوب🔰 (@almuswia24) September 3, 2023

برخی منابع عربی گزارش دادند که همزمان با درگیری‌ها در کرکوک یک پهپاد ایرانی یکی از پایگاه‌های «حزب دمکرات کردستان» عراق در حومه پل‌ «آلتون» در شمال غربی کرکوک را هدف قرار داد.

سفیان السامرائی مدیر «بغداد پست» در توییتی نوشت «کُردهای سنی، از نوادگان صلاح‌الدین، با گروهک‌های تروریستی ترسو شیعه مبارزه می‌کنند و در مساجد سنی کرکوک نماز می‌خوانند. کرکوک هرگز شیعه نخواهد شد، مهم نیست که [رژیم] ایران چگونه سعی می‌کند از شهرک‌نشینان شیعه که احمقانه توسط صدام ایجاد شد استفاده کند… تهران از آنها برای ایجاد درگیری‌های فرقه‌ای بزرگ استفاده می‌کند.»

🛑الکورد السُنه احفاد صلاح الدین یتحدون عصابات التشیع الإرهابی الجبانه ویقومون بالصلاه فی مساجد کرکوک السنیه #کرکوک لن تکون شیعیه أبدًا مهما حاولت إیران استخدام المستوطنیین الشیعه الصفاینه الذین زرعهم صدام بغباء وتستخدمهم طهران لإحداث فتنه طائفیه کبرىpic.twitter.com/wIPGKKdzBB

— سفیان السامرائی (@SufianSamarrai) September 3, 2023

منابع عراقی می‌گویند گروه «عصائب اهل الحق» وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با حمله به مناطق کردنشین حوالی اربیل و کرکوک، نیروهای اقلیم کردستان را تحریک می‌کنند. برخی تحلیلگران عنوان می‌کنند ایجاد اختلاف میان کردها و اعراب سناریوی جمهوری اسلامی است. به ویژه آنکه به دنبال درگیری‌های کرکوک سر و کله اوباش حشدالشعبی نیز پیدا شد.

درگیری‌ها در کرکوک با مراسم پیاده‌روی «اربعین» که جمهوری اسلامی از چند سال پیش به راه انداخته همزمان شده است. منابع غیررسمی گفته بودند برخی مسیرهای تردد از عراق به ایران از جمله مرز «تمرچین» ناامن است اما رسانه‌های حکومتی ادعا کردند وضعیت در تمام مرزها عادیست و ناامنی وجود ندارد.

برخی منابع عربی گزارش دادند درگیری‌های مسلحانه میان قبایل عرب و کُردها در سوریه حوالی دیرالزور نیز روی می‌دهد. مناطقی که در آن شبه‌نظامیان مورد حمایت رژیم ایران مستقر هستند.

بر اساس آخرین گزارش‌ها، با وجود این درگیری‌ها روز دوشنبه ۱۳ شهریور دادگاه عالی فدرال عراق با صدور حکمی، دستور توقف تخلیه مقرّ فرماندهی ستاد عملیات مشترک کرکوک را صادر کرد. به این ترتیب تحویل این ساختمان به «حزب دمکرات کردستان» متوقف شد.