وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و شهرداری تهران روز ۱۹ شهریور برای «فراهم کردن زمینه مشارکت» در ساخت خطوط تراموای تهران «تفاهم‌نامه همکاری» امضاء کردند.
پس از امضاء این تفاهم‌نامه میان محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و علیرضا زاکانی شهردار تهران در ستاد وزارت دفاع اعلام شد زمینه مشارکت میان وزارت دفاع و شهرداری برای تأمین مالی، طراحی، تأمین تجهیزات، ساخت و بهره‌برداری از «خط یک تراموای تهران حد فاصل میدان آزادی تا چهار راه تهرانپارس» فراهم خواهد شد.
قرار است برای ساخت این خط تراموا از ظرفیت‌های شرکت راه آهن تهران و شرکت صنایع الکترونیک ایران (صا ایران) وابسته به وزارت دفاع به عنوان پیمانکار و مجری طرح استفاده شود. شرکت «صاایران» از سال ۲۰۰۸ در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارد. این شرکت بار دیگر اواسط خرداد ۱۴۰۲ به دلیل مشارکت با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در صنایع موشکی توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد.
امیر رستگاری رئیس «صاایران» می‌گوید «طول این خط حدود ۳۴ کیلومتر [رفت و برگشت] است که با ۲۸ رام قطار که در این خط تردد خواهند داشت ظرفیتی حدود ۵۵ تا ۵۶ میلیون مسافر در سال را می‌تواند جابجا کند.»
وی توضیح داده «این پروژه ظرف مدت دو سال با سرمایه‌ای حدود ۲۰ میلیون یورو انجام خواهد شد و کار عملیاتی و اجرایی آن از امروز [۱۹ شهریور] آغاز می‌شود.»
بر اساس گفته‌های رستگاری از مزیت‌های این خط، «کاهش آلایندگی‌های سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی‌های تهران» و بهبود وضعیت عبور و مرور در خیابان «آزادی»، «انقلاب» و «دماوند» است.
وی همچنین تأکید کرده عمر اتوبوس‌های BRT حدود ۱۰ سال است اما عمر قطارهای تراموا ۳۰ سال است.
علیرضا زاکانی اوایل تیرماه ۱۴۰۲ گفته بود ساخت این پروژه را با «پیمانکار خارجی» شروع خواهد کرد و ۱۸ ماهه به اتمام می‌رسد اما خبری از پیمانکار خارجی نشد.
ساخت تراموا در تهران منتقدان و مخالفانی دارد. ناصر امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران درباره راه‌اندازی تراموا به روزنامه «همشهری» گفته بود «حمل و نقل‌هایی مثل تراموا و مونوریل زمانی کارآمد است که دیگر مودهای حمل و نقل عمومی مثل اتوبوسرانی و مترو کامل و زیرساخت‌های آن فراهم باشد.» وی توضیح داده بود «تراموا مکمل ناوگان حمل و نقل عمومی است. این در حالیست که ما هنوز در بحث حمل و نقل عمومی تهران دچار ضعف‌هایی هستیم. تعداد قطارهای مترو کامل نیست؛ ایستگاه‌های افتتاح نشده داریم و اتوبوسرانی تهران با مشکلات جدی مثل تعداد بالای اتوبوس‌های فرسوده مواجه است.»
محسن رنانی اقتصاددان: نظام با این دست فرمان ماندنی نیست!
محسن رنانی عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در مصاحبه‌ای که از یک کانال یوتیوب به نام «ایران پایدار» منتشر شده گفته است که جمهوری اسلامی با این دست‌فرمان، قطعاً ماندنی نیست و فرو می‌ریزد.
او پیش‌بینی می‌کند که… pic.twitter.com/cNXH0oD9af— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) August 3, 2023
شهاب‌الدین کرمانشاهی عضو هیأت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران نیز اواسط اردیبهشت ۱۴۰۲ به روزنامه «دنیای خودرو» گفته بود «با توجه به افزایش قابل توجه هزینه‌های لازم برای ایجاد پروژه‌های مترو، اولویت نخست برای کلانشهرهای کشور تکمیل پروژه‌های کنونی و سیستم‌های سنگین باشد… لازم است با LRT و تراموا شجاعانه خداحافظی کنیم.»
وی این را نیز توضیح داده بود که استفاده از تراموا و LRT موافقان و مخالفانی در وزارت کشور دارد.
هرچند رئیس «صاایران» می‌گوید با توجه به عرض کم ترامواها و افزایش پهنای خیابان ساخت آن به عبور و مرور در خیابان «آزادی، انقلاب و دماوند» کمک می‌کند اما یکی از مشکلات اساسی ساخت تراموا در مسیر شرق به غرب تهران تقاطع‌های زیاد این مسیر است.
اتوبوس‌های BRT در چهارراه‌ها مدام پشت چراغ قرمز می‌مانند. با اینهمه به نظر می‌رسد یکی از دلایل مخالفت‌های قبلی با ساخت تراموا در تهران مسائل امنیتی بوده است. به ویژه در شرایط اضطراری در ساعات پرترافیک حکومت از خطر ویژه BRT برای نقل و انتقال نیروهای سرکوبگر استفاده می‌کند. در صورت احداث تراموا حرکت یگان‌های موتوری نیروی انتظامی و سپاه پاسداران دشوار روبرو می‌شود و این برای حکومت یک تهدید امنیتی به شمار می‌رود.
اکنون در حالی بخشی از درآمد ساخت تراموا به جیب «صاایران» می‌رود که این شرکت در نصب دوربین‌های نظارتی که برای رصد مردم به ویژه در مورد حجاب به کار می‌رود مشارکت دارد. همزمان با امضاء تفاهم‌نامه برای ساخت تراموا قرار شده وزارت دفاع چهار هزار دوربین هوشمند در سطح شهر تهران نصب کند.
