جکی ولکات نماینده پیشین آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱) و آندریا استریکر معاون مدیر برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و پژوهشگر «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» (FDD) در یک یادداشت مشترک که ۲۹ سپتامبر (هفتم مهرماه) در پایگاه خبری «هیل» وابسته به کنگره آمریکا منتشر شد هشدار دادند اگر دولت‌های غربی برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی را مهار نکنند، تهران با نقض پنهان مفاد پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (NPT) به سمت رونمایی از اولین سلاح اتمی خود می‌رود.
در مقدمه این یادداشت آمده، «رژیم آخوندی مجوز یک سوم بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دسترسی به تأسیسات هسته‌ای را لغو کرد. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این اقدام را «نامتناسب و بی‌سابقه» دانست و هشدار داد که «بطور مستقیم و جدّی بر توانایی آژانس مانع نظارت بر صلح‌آمیز بودن برنامه‌های اتمی ایران خواهد بود.»
نویسندگان توصیه کرده‌اند قدرت‌های جهانی باید رویکرد بی‌فایده خود را اصلاح کنند و تهران را به دلیل رفتار نادرست هسته‌ای مسئول بدانند. آنها باید در نشست بعدی شورای حکام آژانس که دوم اکتبر (۱۰ مهرماه) برگزار می‌شود، ایران را محکوم کنند و مهلتی برای تهران برای بازگرداندن بازرسان تعیین کنند. اگر رژیم سرپیچی کند، غرب باید تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را بازگرداند.
ولکات و استریکر با اشاره به اینکه «تهران بطور کلی به وضعیت نگران‌کننده هسته‌ای رسیده» با استناد به گزارش‌های آژانس توضیح دادند این کشور اکنون برای ساخت ۱۰ سلاح هسته‌ای به اندازه کافی اورانیوم با درجه تسلیحاتی در اختیار دارد و در کمتر از چهار ماه می‌تواند به ساخت آن دست پیدا کند. علاوه بر این، توانایی ایران برای به اختلال در دسترسی بازرسان آژانس به تأسیسات هسته‌ای یا «زیرآبی رفتن» برای نقض مفاد ان‌پی‌تی (معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای) برای ساخت مخفیانه تسلیحات هسته‌ای روز به روز بیشتر قابل اجرا می‌شود، به ویژه زمانی که رژیم نظارت بازرسان بر فعالیت‌های خود را کاهش می‌دهد.
علی خامنه‌ای: اگر می‌خواستیم سلاح هسته‌ای درست کنیم، نمی‌توانستند جلوی ما را بگیرند!
یکشنبه ۲۱ خرداد ۱۴۰۲
رهبر جمهوری اسلامی در جمع مدیران و کارکنان برنامه اتمی جمهوری اسلامی با طرح این پرسش که «چرا غربی‌ها به فعالیت‌های اتمی ایران گیر داده‌اند؟» گفت «ما روی مبنای اسلامی‌مان… pic.twitter.com/pK5L74h5Dq
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) June 11, 2023
در بخش دیگری از این متن آمده «از زمان آغاز دوره ریاست جمهوری جو بایدن و تلاش دولت او برای مذاکره با رژیم در زمینه اتمی و بهبود روابط، ایران غرب را در مذاکرات [به دنبال خود] کشانده است، نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تدریج کاهش داده و گام‌های بیشتری به سوی آستانه هسته‌ای برداشته است. اکنون، در حالی که رژیم ایران به سمت پیشرفت‌های اتمی و سایر فعالیت‌های بدخواهانه گام برمی‌دارد دولت بایدن در ازای گرفتن امتیازات واهی هسته‌ای، فشارها را از جمهوری اسلامی برداشته است. ابراهیم رئیسی هفته گذشته در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد قول داد که انتقام قتل قاسم سلیمانی را از مقامات سابق آمریکا بگیرد.»
نویسندگان عنوان کردند دو بیانیه غرب در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فاقد وزن انتقادی لازم از سوی اکثریت ۳۵ کشور عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. برای مثال، چنین قطعنامه‌هایی می‌توانند مهلت‌هایی را برای انطباق با خواسته‌های هیأت مدیره تعیین کنند یا کشورها را برای اقدامات متقابل مانند تحریم‌ها به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند. آشکار است واشنگتن و سه قدرت اروپایی می‌ترسیدند که اگر به دنبال چنین کارهایی باشند، اقدامات شدیدی از سوی تهران انجام دهد.
فقدان انتقاد یا پاسخ‌های قوی به فعالیت‌های تهران دقیقاً همان چیزی است که جرأت رژیم را برای ادامه تهدیداتش بیشتر کرده است. گروسی در کنفرانس مطبوعاتی اخیر خود به «کاهش علاقه» کشورهای عضو به پاسخگو کردن ایران اشاره کرد.
واشنگتن و سه قدرت اروپایی باید مسیر فعلی خود را که خطر برهم زدن امنیت بین‌المللی و نادیده گرفتن ان‌پی‌تی را به‌دنبال دارد، تغییر دهند.
بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل در پاسخ به تخلفات هسته‌ای تهران، مزیت بیشتری نسبت به بازگرداندن تحریم‌های موشکی، پهپادی و تسلیحاتی سازمان ملل خواهد داشت که رژیم ایران سال‌هاست آن را نقض کرده و اکنون با ارسال تسلیحات به روسیه علیه اوکراین آن را بیش از پیش نقض می‌کند. بازگرداندن تحریم‌ها همچنین درخواست‌های بین‌المللی مبنی بر توقف بیشتر غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران را دوباره تحمیل می‌کند.
در پایان این یادداشت نتیجه گرفته شده که رژیم ایران نشان داده علاقه‌ای به انجام تعهدات خود در زمینه ان‌پی‌تی ندارد، زیرا به اقدامات خود در جهت تولید بمب ادامه می‌دهد. غرب باید هم‌اکنون قبل از اینکه تهران، بدون مجازات، اولین سلاح هسته‌ای خود را بسازد و آزمایش کند، وارد عمل شود.
