حذف اساتید دانشگاه از نظام آموزش عالی کشور که از ماه‌ها پیش با اخراج، تعلیق و بازنشستگی اجباری آغاز شده همچنان ادامه دارد. بر اساس آخرین آمارها ۳۲ هزار استاد حق‌التدریسی دانشگاه آزاد در سه هفته نخست مهرماه از تدریس در این دانشگاه حذف شدند.
روزنامه «اعتماد» گزارش داده که از ابتدای مهر امسال ۳۲ هزار استاد حق‌التدریسی از واحدها و رشته‌های مختلف این دانشگاه حذف شده و به جای آنها ۲۰ هزار دانشجوی ترم اول یا دوم مقطع دکتری دانشگاه آزاد برای تدریس به دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی این دانشگاه جذب شده‌اند.
در این گزارش آمده که حذف این تعداد استاد با تصمیم مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد رخ داده و دانشجویان دکترا که به تازگی استخدام شدند فقط با گذراندن یک دوره آموزشی ۴۰ ساعته با عنوان دوره «مدرسی»، به کرسی استادی در دانشگاه آزاد رسیده‌اند. این دانشجویان در حالی کرسی استادان اخراج شده را اشغال کرده‌اند که با امتیازاتی چون جایزه تحصیلی و تخفیف شهریه نیز روبرو شده‌اند.
شماری از استادان اخراج شده‌ی دانشگاه آزاد به روزنامه «اعتماد» گفته‌اند که تنها منبع درآمدشان را از دست داده‌اند در حالی که هیچ فرصت شغلی جدیدی هم در انتظارشان نیست چون اغلب آنها بعد از یک یا دو دهه تدریس در دانشگاه آزاد، از سقف سنی استخدام در هیئت علمی دانشگاه‌ها یا نهادهای دولتی هم رد شده‌اند.
پیش از این و در فروردین امسال مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد از تغییراتی در ساختار آموزشی این دانشگاه از خرداد ۱۴۰۲ خبر داده و گفته بود: «برنامه اول دانشگاه آزاد برای سال ۱۴۰۲ گفتمان تحول به عنوان یک گفتمان نجات‌بخش و تبدیل دانشگاه مدرک‌پرداز به دانشگاه جامعه‌پرداز و تمدن‌ساز است. در دانشگاهی که استاد آن به دنبال استاد شدن باشد و نه استاد بودن، دانشجوی آن هم به دنبال دکتر شدن خواهد بود و نه دکتر بودن.»
او در ادامه گفته بود که «دانشگاه آزاد دارای ۲۲ هزار عضو هیات علمی و ۳۲ هزار استاد حق‌التدریس است. یکی از برنامه‌های جدی امسال این دانشگاه، خداحافظی با مفهوم حق‌التدریس است. باید همه ارکان دانشگاه تلاش کنند که هیات علمی، یا هیات علمی پیوسته باشد یا هیات علمی وابسته و دانشجویان دکتری به عنوان دستیاران تدریس فعالیت کنند. این منطق امسال دانشگاه آزاد است که تا خردادماه باید همه مقدمات آن حاصل شود تا دیگر کسی به عنوان حق‌التدریس با دانشگاه همکاری نکند.»
تداوم سرکوب دانشگاه؛ یک مقام حکومتی اخراج اساتید را «روایت دروغ رسانه‌های غرب برای سیاه‌نمایی» خواند
با اینهمه دانشجویان ترم یک و دو دکترا که اکنون به جای اساتیدی با یک یا دو دهه سابقه تدریس استخدام شده‌اند بر اساس قوانین استخدامی دانشگاه آزاد دارای مدرک کارشناسی ارشد شناخته شده و حق استخدام نداشته‌اند!
در ماده سه تبصره یک بخشنامه سال ۱۳۹۷ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد آمده که «تدریس دارندگان مدرک کارشناسی ارشد در واحدهای جامع (کامل‌ترین واحدهای مجموعه دانشگاه آزاد) ممنوع است. تدریس دارندگان مدرک کارشناسی ارشد، صرفا در دروس عملی و کارگاهی دوره کاردانی و کارشناسی با مجوز معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی واحد جامع بلامانع است.»
بر اساس این بخشنامه، دانشجوی ترم اول یا دوم مقطع دکتری، دارنده مدرک کارشناسی ارشد محسوب می‌شود و اجازه تدریس در هیچ یک از واحدهای جامع دانشگاه آزاد (جز در درس‌های عملی و کارگاهی) را ندارد. اما اکنون در روند حذف اساتید دانشگاهی، این قانون نادیده گرفته شده و دانشجویان ترم یک و دو دکترا استخدام شده‌اند.
حذف اساتید از نظام آموزش عالی که با اخراج، تعلیق و بازنشستگی اجباری از دانشگاه‌ها در جریان است، بخشی از روند سرکوب در دانشگاه‌هاست که از سال گذشته و همزمان با پیوستن جنبش دانشجویی به اعتراضات جنبش ملّی آغاز شد.
در شرایطی که هنوز آمار رسمی از اساتیدی که از دانشگاه‌های دولتی و آزاد حذف شدند منتشر نشده اما گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد در تابستان امسال بیش از ۱۲۰ استاد دانشگاه حذف شدند. اکنون به نظر می‌رسد در دانشگاه آزاد اسلامی روند حذف اساتید به صورت فلّه‌ای ادامه دارد.
جدا از دانشجویان ترم یک و دو مقطع دکترا، شماری از نیروهای «ارزشی» و «حکومتی» نیز در دانشگاه‌های دولتی به جای اساتید حذف شده، استخدام شده‌اند؛ از جمله امیرحسین ثابت مجری شبکه افق و از همفکران جبهه پایداری به عنوان استاد درس «انقلاب اسلامی» از نیمسال آینده در دانشگاه صنعتی «شریف» تدریس خواهد کرد. عباس موزون دیگر مجری صداوسیمای جمهوری اسلامی نیز قرار است به دانشجویان دانشگاه «شریف» درس «آیین زندگی» بدهد!
اواخر امرداد امسال نیز علی شریفی زارچی عضو هیئت علمی بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی «شریف» (آریامهر) در توئیتی نوشت: «در گروه‌های دانشگاهی سندی منتشر شد که نشان می‌دهد دولت رئیسی مخفیانه فرایند جذب ۱۵۰۰۰ عضو هیات علمی همسو را به صورت سهمیه‌ای، فوری و خارج از چارچوب علمی موجود دانشگاه‌ها آغاز کرده.»
این استاد دانشگاه که چند روز بعد از انتشار این توئیت قربانی روند حذف اساتید دانشگاهی شد، تأکید کرده بود که «این فاجعه یعنی مثلاً تزریق ۱۰۰ نفر به هر دانشگاه علوم پزشکی. سکوت جامعه علمی خیانت به ایران است.»
«یکدست‌سازی» دانشگاه‌ها با اخراج اساتید مردمی و جذب ۱۵۰۰۰ استاد «خودی»!
سیاست محدودسازی فضای دانشگاه‌ها به اشکال مختلفی ادامه داشته است. اخراج، تعلیق و ممنوع‌الورود کردن دانشجویان؛ حذف اساتید از نظام آموزش عالی؛ بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی برای تشدید تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها و ایجاد ممنوعیت‌های بیشتر در پوشش دانشجویان دختر پسر از جمله این اقدامات بوده است.
این اقدامات مخالفانی در میان مقامات حکومتی نیز داشته است. برای نمونه غلامرضا نوری قزلجه رئیس «فراکسیون مستقلین» مجلس شورای اسلامی درباره هدف از حذف اساتید منتقد گفته بود که «اگر در یک جمله خلاصه کنم هدف تدوام همان خالص‌سازی است که در حوزه سیاست و قدرت صورت گرفته و الان وارد حوزه فرهنگ و دانشگاه‌ها شده است.»
غلامرضا نوری قزلجه گفته بود که «به هر حال چنین اقداماتی آینده علمی کشور و به تبع آن توسعه و پیشرفت را دچار مشکل خواهد کرد. اینگونه اقدامات مربوط به چند قرن گذشته بوده که دنیا تجربه کرده و از آن برگشته است حال آقایان دارند این مسیرها را طی می‌کنند. به باور من شخص رئیس جمهور مسئول این اقدامات است. ایشان مسئولیت اجرایی دارند و مسئول اجرای قانون اساسی کشور هستند.»
او با بیان اینکه «با این فرمان کشور را به جاهای خطرناکی می‌برند» تأکید کرده بود که «من این اقدامات در حوزه فرهنگ و دانشگاه‌ها را خلاف روشن روح قانون اساسی و خلاف روشن اصول مترقی در حوزه‌های کرامت انسانی، آزادی بیان و اندیشه، برابری همه مردم در مقابل قانون می‌دانم.»
این نماینده مجلس افزوده بود که «یک جریان افراطی پشت این قضایا وجود دارد که شاید بتوانیم بگوییم یک بخشی از آن جبهه پایداری هستند. ولی به نظرم [جبهه پایداری] تنها نیست بلکه یک جریانی است که فارغ از افکار و احزاب سیاسی که قبلا آرایش داشتند و مشخص بود، ترکیبی است با پایداری‌ها که جریان افراطی خطرناکی در کشور را تشکیل داده‌اند.»
غلامرضا نوری قزلجه در پاسخ به اینکه کدام جریان با «جبهه پایداری» در ماجرای برخورد با اساتید غیرهمسو در دانشگاه ها ترکیب شده گفته بود «باورم این است که صرفا جبهه پایداری دخیل نیست؛ شاید طیف‌های دیگری هم به دلیل طمع قدرت یا ثروت با آنها همراه شده‌اند یعنی صرفا یک حزب یا جریان خاصی نیستند.»
سخنان این نماینده مجلس مشخص می‌کند که بسته شدن فضای دانشگاه‌ها تصمیمی در سطح وزارت علوم یا سطوح مدیریتی دانشگاه‌ها نیز و در سطح کلان مقامات جمهوری اسلامی در اینباره تصمیم‌گیری شده است.
