هشدار جدیدی درباره ناترازی گاز کشور؛ ۵۵۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در سال ۱۴۱۰

دبیرکل فدراسیون صنعت نفت با ارائه آماری از وضعیت عرضه و تقاضای گاز در کشور گفته ناترازی گاز تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.

عرفان افاضلی دبیر کل فدراسیون صنعت نفت گفته که ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.

او با اشاره به آمارهای سال ۲۰۲۱ میلادی گفته رقم تولید گاز طبیعی در کشور ۲۷ میلیارد مترمکعب بوده که ۶/۴ درصد تولید کل گاز طبیعی در جهان است، در همین سال رقم مصرف گاز ۲۴۱ میلیارد مترمکعب بوده یعنی ما به لحاظ تولید سومین کشور بعد از روسیه و آمریکا و به لحاظ مصرف در مقام چهارم جهان هستیم.

عرفان افاضلی یکی از دلایل افزایش رقم ناترازی گاز در کشور را «عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برای تولید گاز طبیعی خصوصا از مخزن پارس‌جنوبی» عنوان کرده و تأکید نموده است در حالی که مقامات دولتی می‌گویند باید تولید افزایش پیدا کند اما «برنامه‌هایی که برای بهره‌برداری از پارس‌جنوبی پیش‌بینی شده بود به صورت کامل و صد درصدی تحقق نیافته است.»

«عدم تنوع در سبد مصرف انرژی در کشور» یکی دیگر از دلایلی است که از سوی دبیرکل فدراسیون صنعت نفت برای ناترازی گاز کشور عنوان شده است. او توضیح داده که «۷۵ درصد (سه‌چهارم) سبد انرژی کشور به گاز اختصاص دارد و ۹۸ درصد مناطق کشور گازرسانی شده‌اند، در صورتی که می‌توانستیم علاوه بر گاز از سایر فرآورده‌ها و انرژی تجدیدپذیر هم بهره‌مند شویم، حال آنکه سهم انرژی تجدیدپذیر در پرتفوی سبد انرژی کشور کمتر از یک درصد است.»

بر اساس توضیحات این فعال صنفی، «بدمصرفی» نیز از دیگر دلایل ناترازی گاز در کشور است. به عقیده عرفان افاضلی، ایران یکی از بدترین کشور‌های دنیا از نظر شدت مصرف انرژی است بطوری که «تقریبا مصرف سرانه گاز در ایران به تنهایی ۴ برابر اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور است و این بدان معناست که در حوزه مصرف باید اقدام جدی صورت بگیرد.»

همه این دلایل سبب شده که به گفته او «هر سال تقریبا ۵ درصد مصرف در کشور ما افزایش پیدا می‌کند و این در حالی است که تولید تنها ۲ درصد در سال رشد داشته و تقریبا از ۳ تا ۴ سال آینده افت فشار و افت تولید را از پارس جنوبی خواهیم داشت و ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید و از یک کشور صادرکننده انرژی به واردکننده تبدیل خواهیم شد.»

بحران در تأمین گاز در سال کنونی نیز در سخنان مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران نیز مشخص است. رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران امروز دوشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۲ با استفاده از اصطلاح «تنظیم‌گری» خواهان تغییر تعرفه‌بندی گاز شده است.

رضا نوشادی گفته که «۱۲ اندیشکده بر ضرورت اصلاح سازوکار قیمتی هم‌نظر هستند. باید ساز و کار قیمتی را در حوزه انرژی اصلاح و از سه دهک پایین حمایت کنیم.»

او افزوده که «اکنون یک میلیون و ۶۰۰ هزار مشترک زیر پوشش کمیته امداد و بهزیستی، در صورت مصرف مطابق الگو از گاز رایگان بهره‌مند می‌شوند. می‌توانیم به سه دهک پایین، گاز رایگان یا ارزان بدهیم اما افراد برخوردار و بهره‌مند باید قیمت واقعی گاز را بپردازند.»

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران «تنظیم‌گری» را برای حل مشکل ناترازی لازم دانسته و گفته که «تنظیم‌گری دولت باید رفتار مردم را اصلاح بکند.»

هفته گذشته نیز اتاق بازرگانی تهران در گزارشی اعلام کرد که کسری گاز ایران در سال ۱۴۰۴ روزانه به ۲/۱۵ میلیون مترمکعب خواهد رسید. به همین ترتیب، میزان ناترازی گاز برای سال ۱۴۲۰ حدود ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز تخمین زده شده است.

هشدار درباره ناترازی گاز؛ روزانه ۲/۱۵ میلیون مترمکعب کسری گاز در ۱۴۰۴

در این گزارش که با عنوان «بررسی چالش‌ها و مسائل ناترازی گاز» منتشر شد آمده که  «تنها سه کشور آمریکا، روسیه و چین مصرف گاز بیشتری نسبت به ایران در سال ۲۰۲۱ داشتند که وسعت و جمعیت هر یک از آنان چند برابر ایران است. مصرف گاز در سال ۱۴۰۱ به حدود ۲۴۲ میلیارد مترمکعب رسیده است که معادل مصرف روزانه ۶۶۳ میلیون مترمکعب است. مصرف این سوخت در سال ۱۴۰۱ رشد ۵/۱ درصدی معادل ۳ میلیارد مترمکعب داشته است.»

در بخشی از گزارش نیز آماری تفکیکی از مصرف گاز ایران ارائه شده که نشان می‌دهد ۵۱ درصد مصرف گاز در بخش خانگی، ۲۹ درصد در نیروگاه‌ها، ۲۰ درصد در صنایع است.

اتاق بازرگانی و صنایع معادن تهران با تأکید بر اینکه «گاز یک کالای امنیتی، اقتصادی، رفاهی و اجتماعی است که کاهش و نوسانات آن به‌ ویژه در ۶ ماهه دوم سال بحران‌های امنیتی- انتظامی به همراه خواهد داشت» نسبت به تداوم ناترازی گاز در کشور هشدار داده است.

این گزارش افزوده که «عدم تأمین به‌‌موقع گاز صنایع، اثرات مستقیمی بر شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله کاهش صادرات و رشد اقتصادی از محل کاهش تولید بخش صنعت، کاهش درآمدهای ارزی و به‌تبع آن کاهش درآمدهای دولت و تشدید کسری بودجه به همراه خواهد داشت توقف صادرات گاز و عدم ایفای تعهدات صادراتی و به‌ دنبال آن ایجاد مسائل در روابط بین‌الملل به‌ ویژه با همسایگان و کاهش قدرت دیپلماتیک از مشکلات ایجاد شده در فضای بین‌الملل خواهد بود.»

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز خردادماه امسال در گزارشی با عنوان «مسائل راهبردی بخش انرژی در سند هفتم توسعه-ذخیره‌سازی گاز»، با اشاره به بی‌توجهی به توسعه پایدار و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت نوشته بود که با تداوم این روند در سال ۱۴۲۰ میزان کل عرضه گاز طبیعی به ۸۹۸/۷ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی افزوده بود که در همین مدت میزان مصرف همه بخش‌ها برابر با ۱۴۱۰/۸ میلیون متر مکعب خواهد بود. این گزارش اعلام کرده بود که در این سال ناترازی ۵۱۲ میلیون متر مکعبی در روز بوجود می‌آید به عبارتی میزان مصرف از تولید به شدت فاصله می‌گیرد.

در سال‌های گذشته کمبود گاز در ماه‌های سرد سال سبب قطع گاز صنایع و وارد شدن زیان هنگفتی به اقتصاد کشور می‌شد؛ دولت امسال با ادعای شکسته شدن رکورد ۱۰ ساله ذخیره‌سازی گاز اعلام کرده بخشی از مشکلات کمبود گاز حل شده و برق صنایع قطع نخواهد شد.

محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام شکستن رکورد ۱۰ ساله ذخیره‌سازی گاز در ۸ ماه ابتدایی امسال، گفته حدود ۳ میلیارد مترمکعب گاز ذخیره شده در مخازن گازی، زمستان امسال وارد مدار خواهد شد.

روزنامه «شرق» روز شنبه یازدهم آذرماه در گزارشی نوشت که وزیر نفت به تازگی توضیح داده که در این دولت ۵۰ میلیون مترمکعب تولید پارس جنوبی افزایش داشته است‌، «این در حالی است که بررسی جزئی هر فاز و هر مجتمع تولیدی نشان می‌دهد این بیان وزیر نفت دور از واقعیت است و فقط حدود پنج میلیون متر‌مکعب به تولید روزانه گاز اضافه شده است.»

روزنامه «خراسان» نیز در شماره روز پنجشنبه نهم آذر ماه نسبت به ادعای وزیر نفت واکنش نشان داده و نوشته بود که اظهارات وزیر نفت حکایت از این دارد که کشور، زمستان امسال را با کمترین چالش گازی سپری خواهد کرد. این در حالی است که طبق گزارش‌ها، «حل ناترازی گاز، موضوعی اساسی‌تر بوده و نیاز به زمان دارد.»

اینهمه در حالیست که همچنان مصرف گاز در اواخر پاییز رقمی قابل توجه است و با ورود به فصل زمستان کشور با افزایش مصرف روبرو شده و مشخص نیست دولت به چه شکل قرار است کمبود گاز را مدیریت کند.

جواد اوجی، وزیر نفت دولت جمهوری اسلامی هشتم آذرماه اعلام کرد که با رشد ۶ درصدی تقریبا نزدیک به ۴۶۵ میلیون متر مکعب در بخش خانگی، تجاری، صنایع غیرعمده مصرف داشتیم. یک روز پیشتر و در هفتم آذرماه نیز سرپرست «دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران» افزایش مصرف گاز در بخش خانگی را ۹ درصد اعلام کرده بود که بیانگر شرایط دشوارِ پیش روی دولت در فصل زمستان است.

حسین حسین‌زاده رئیس کمیته نفت و انرژی مجلس شورای اسلامی اوایل آبان‌ماه  در یک برنامه تلویزیونی از کمبود ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور در زمستان امسال خبر داد و این شرایط را «بحران انرژی» دانست و تنها راه‌ حل آن را «خواباندن صنعت» ارزبابی کرد.

حسین حسین‌زاده با ارائه آمار و ارقام مصرف گاز، با فرض تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز، امکان تأمین انرژی برای مصارف خانگی، پتروشیمی، فولاد و سیمان را ناممکن توصیف کرده بود. در سیستان و بلوچستان نیز مدت‌هاست کمبود گاز مایع وجود دارد و سوخت‌رسانی با کپسول با کُندی و تأخیر در جریان است.