بر اساس گزارش سالانه ۲۰۲۳ میلادی، در مجموع ۱۶۰ گزارش در مورد سوختبران مرزی به دست کمپین فعالین بلوچ رسیده است. بر اساس این ۱۶۰ گزارش، تعداد ۱۷۲ سوختبر کشته و ۴۲ تن دیگر زخمی شدهاند.
بر اساس این آمار، ۴۰ سوختبر با تیراندازی و انداختن خارک از سوی نیروهای نظامی کشته و ۱۹ تن دیگر به همین دلیل زخمی شدند. از بین این کشتهشدگان و زخمیها ۱۱ تن کودک بودند و همچنین ۶ سوختبر بازداشت شدند.
بر اساس گزارش سالانه ۲۰۲۲ کمپین فعالین بلوچ، در مجموع ۱۰۰ گزارش در رابطه با سوختبران مرزی به دست کمپین رسیده بود که بر اساس این گزارشها دستکم ۱۰۵ سوختبر هنگام سوختبری با تیراندازی بیضابطه ماموران و یا بر اثر سانحه جان خود را از دست داده و ۵۲ تن دیگر نیز زخمی شده بودند.
اینهمه در حالیست که «سوختبری» برای کسب درآمد و گذران زندگی به دلیل کمبود امکانات و زیرساختها به ساکنان این مناطق تحمیل شده است. از جمله نبود سرویس مدارس در بلوچستان به یکی از مشکلات بزرگ کودکان و نوجوانان تبدیل و باعث بازماندگی از تحصیل صدها دانشآموز بلوچ شده است.
به این ترتیب مرگ سوختبران و همچنین شهروندان این استان در ارتباط با همین موضوع فراتر از مورد حمله قرار گرفتن از سوی نیروهای مسلح حکومت است.
طی حادثهای در ١۶ آبان ماه ۱۴۰۲، پنج دانشآموز بلوچ در شهرستان سرباز که به دلیل نبود سرویس مدرسه مجبور شده بودند با خودروی سوختبر به مدرسه بروند، در مسیر با واژگونی خودرو دچار حادثه شده و مجروح شدند.
در ۲۵ خرداد، روزنامه «اعتماد» گزارشی با عنوان «جادههای سوخته» منتشر کرد. بر اساس این گزارش، سال ۱۴۰۱، ماشین ۱۷۰ سوختبَر، هنگام سوختکِشی در جادههای اطراف ایرانشهر و سرباز، منفجر شد و ۱۶۸ نفرشان کشته شدند. از این ۱۷۰ سوختبر، ۱۴۷ نفرشان زن و بچه داشتند.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «سال ۱۴۰۱ بطور میانگین هر هفته ۴ نیسان سوختکش در جادههای خروجی ایرانشهر منفجر شده است. وقتی خبر انفجار یک نیسان سوختکش به گوش مردم ایرانشهر میرسد، همه میدانند که حکایت سوختن فقط دو نفر نیست؛ با سوختن یک سوختبر، حداقل ۱۰ نفر نانآورشان را از دست میدهند.»
بیمارستان «خاتم» در شهرستان ایرانشهر، بالاترین آمار جراحیهای سوختگی، معلولیت، قطع عضو و فلج به دلیل شدت سوختگی را در کشور دارد. تمام سوختبرهای آتشگرفته در جادههای اطراف شهرستانهای ایرانشهر و سرباز و قصرقند و دشتیاری و چابهار و نیکشهر و تا مرز پاکستان، به بیمارستان خاتم منتقل میشوند چون تا شعاع ۴۰۰ کیلومتر دورتر از ایرانشهر و تا مرز پاکستان، غیر از ۱۰ تخت سوختگی و ۳ اتاق جراحی بیمارستان خاتم هیچ امکان و تجهیزاتی برای مداوای سوختبرهای سوخته وجود ندارد.
بیشترین جراحیهای پلاستیک در بیمارستان «خاتم» برای سوختبرهایی انجام میشود که حوالی شهرستان «سرباز» در انفجار و آتش نیسانشان سوختهاند. در نوار جنوبی منطقه، ۵۰ یا ۱۰۰ کیلومتر قبل از فنسکشی مرزی، معبرها و بیراهههای سوختکشی چنان ناامن است که زنده ماندن سوختبرها در این محورها، در مقیاس ثانیهها تعریف میشود.
همچنین ۱۰ اردیبهشت خبرگزاری «مهر» به نقل از معاون فرهنگی اجتماعی مرزبانی هرمزگان نوشت: «سوختبران هر سه روز یک کشته در هرمزگان برجا میگذارند.»
به گفته مرتضی اولادعلی روزانه نزدیک به ۱۰ میلیون لیتر سوخت از استان هرمزگان قاچاق میشود. وی تصریح کرد: «با وجود برخورد قاطع مرزبانان و نیروهای انتظامی و دستگاه قضائی با پدیده قاچاق و برخورد با سر شبکهها و قاچاق سازمانیافته و توقیف هزاران دستگاه خودرو و صدها فروند شناور حامل سوخت، اما همچنان میلیونها لیتر گازوئیل روزانه از استان هرمزگان قاچاق میشود.»
این مقام مسئول تاکید کرده بود سال ۱۴۰۱ نیز ۱۲۰ نفر به علت تصادفات خودروهای سوخت بر در جادههای مرگ استان کشته و صدها نفر مجروح و نقص عضو شدند.
درواقع گسترش فقر و بیکاری در استان سیستان و بلوچستان سبب بروز پدیدهای به عنوان «سوختبری» شده که زنان و مردان و حتی نوجوانان بشکههای سوخت را به آنسوی مرز حمل میکنند تا رقم ناچیزی دستمزد دریافت کنند.
نبود زیرساختهای صنعتی و تولیدی، و نابودی کشاورزی و دامپروری و ماهیگیری از رودخانه به دلیل خشکسالی دو عامل اصلی افزایش نرخ بیکاری در استان سیستان و بلوچستان بوده است. آمارهای جمهوری اسلامی نشان میدهد نرخ بیکاری در برخی مناطق استان به ۶۰ درصد میرسد؛ به بیان دیگر ۶۰ درصد از جمعیت در سن کار و جویای کار در برخی مناطق بیکار هستند.
نرخ بالای بیکاری و عدم حمایت دولت از افراد تنگدست و کمدرآمد مهمترین و اصلیترین عامل روی آوردن مردم به سوختبری در استان شده است. گزارشها بیانگر اینست که اکنون حدود دو دهه است که پدیده سوختبری به عنوان راهی برای کسب درآمد از سوی مردم شناخته شده اما آمار سوختبرها در سالهای اخیر و با تشدید مشکلات اقتصادی و معیشتی افزایش یافته است.
پیشتر وبسایت «حالوش» که خبرهای مربوط به استان سیستان و بلوچستان را بازتاب میدهد اعلام کرده بود که در سال ۱۴۰۱ دستکم ۸۲ سوختبر در سیستان و بلوچستان جان خود را از دست دادند.
مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان نیز در اسفند سال ۱۳۹۹ پس از کشته شدن دستکم ۱۶ سوختبر در پی شلیک نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فاش کرده بود که «خود مسئولین راضی بودند برای دور زدن تحریمها سوخت خارج شود!»
وبسایت «رویداد ۲۴» پس از وقوع این حادثه در گزارشی نوشت: «ریشه تمام این فجایع داستان تکراری فقر در استان سیستان و بلوچستان و بهویژه در جنوب این استان است. مردم این مناطق هیچ کار و درآمدی ندارند. نه آبی برای کشاورزی هست و نه حتی برای آشامیدن. رفاه و امکانات اولیه که رویایی دست نیافتنی است. در این بین تنها شانس مردم برای ادامه حیات و امرار معاش همین سوختبری پرخطری است که اغلب جان سوختبران را به خطر میاندازد. سوختبری سن و سال هم نمیشناسد از کودک تا میانسال هر که از دستش برسد اقدام به سوختبری و به اصطلاح قاچاق سوخت میکند. جایی که پای نان به میان باشد جان ارزشی ندارد. حالا، اما دولت برای حمایت از سوختبران کانال تردد برای سوختبری را به دست نیروهای نظامی سپرده است. موضوعی که به گفته محلیها کار سوختبران و امرار معاش آنان را سختتر کرده است، واکنش خشونتآمیز به این افراد در هر حالت، یک نتیجه دارد کاستن از جان مردم بلوچ که هر لحظه زندگیشان تباه بیمسئولیتها و بیبرنامگیها در دولتهای مختلف میشود.»