قطع گاز و برق صنایع مختلف در زمستان و تابستان سبب کاهش شدید تولید و زیان بسیاری از صنایع شده و روند توسعه در ایران را با اختلال جدی روبرو کرده است. در حالی که سال‌هاست کارشناسان نسبت به لزوم سرمایه‌گذاری در صنعت گاز و برق تأکید دارند، همچنان برنامه‌ای از سوی حکومت برای توسعه زیرساخت‌ها و رفع ناترازی گاز و برق وجود ندارد.
در سالهای گذشته کمبود گاز و برق سبب قطع گاز صنایع در زمستان و قطع برق آنها در تابستان شده که زیان هنگفتی به همراه داشته است. از سوی دیگر نیروگاه‌های تولید برق در زمستان به دلیل کمبود گاز ناچار به سوزاندن مازوت هستند که سبب آلودگی شدید هوای شهرهای صنعتی می‌شود. دولت با فرافکنی درباره قطع گاز و برق صنایع و همچنین مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها تلاش دارد مشکل کاهش تولید صنایع را گردن «تحریم‌ها» و مشکل آلودگی هوا را نیز به گردن شهروندان و اتومبیل‌‌هایشان بیاندازد.
محمد حسن آصفری عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها با اعلام اینکه عمده نیروگاه‌های کشور مازوت می‌سوزانند گفته که اگر نیروگاه‌های ما مازوت می‌سوزانند ناشی از کمبود گاز است و در حال حاضر عمده نیروگاه‌ها در حال مازوت‌سوزی هستند. نیروگاه شازند هم کماکان مازوت می‌سوزاند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی افزوده که: «متاسفانه به دلیل اینکه سرمایه گذاری مناسب روی گاز و میادین انجام نشده و در بحث توزیع گاز هم عقب هستیم؛ هر ساله با کاهش ده درصدی تولید مواجه هستیم. اگر این روند توسط وزارت نفت جدی گرفته نشود در آینده ممکن است که حتی بخش خانگی ما با مشکل مواجه شود. ۱۴/۵ درصد بودجه برای نفت و زیرساخت‌هاست، اما عملکردی در آن رابطه ندیدیم.»
محمد حسن آصفری افزوده که «وزارت نفت بیشتر از اینکه کار کند شعار می‌دهد و کارهایش نمایشی است. وزارت نفت اقدامی برای زیرساخت‌ها انجام نداده است. ما اقدام عملی از وزارت نفت ندیدیدم. میادین مشترک نفتی و گازی توسط قطر و برخی کشور‌ها بی رویه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. حتی عراق با سرمایه گذاری خارجی‌ها از میادین برداشت می‌کند.»
کمبود گاز هشدارهایی از سوی فعالان صنفی صنایع مختلف را در پی داشته است. علی‌محمد بساق‌زاده مدیر سابق کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران روز شنبه ۱۶ دی هشدار داد که کسری گاز منجر به افت بیشتر تولید محصولات پتروشیمی خواهد شد.
علی محمد بساق‌زاده با اعلام اینکه پتروشیمی‌ها روزانه به ۸۳ میلیون متر مکعب گاز نیاز دارند، درباره احتمال کمبود گاز برای خوراک و سوخت پتروشیمی‌ها گفته است مصرف گاز همیشه بیش از تولید شتاب دارد و این شرایط در فصل زمستان بیشتر پیش می‌آید.
حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی جمعه گذشته اعلام کرد که در ۷ ماهه سال ۱۴۰۲ ارزش صادرات برخی مواد نفتی و پتروشیمی به شدت کاهش یافته است. به گفته حمید حسینی صادرات فرآورده‌های روغنی ۳۹ درصد، فرآورده‌های پارافینی ۱۵ درصد، گاز مایع ۱۴ درصد، متانول ۱۸ درصد، اوره ۴۳ درصد، پلیمرها ۳۵ درصد، اروماتیک‌ها ۴۸ درصد وگوگرد ۶۸ درصد کاهش یافته است.
پیشتر و در هفته گذشته نیز مهدی مهدوی ابهری دبیرکل انجمن کارفرمایی پتروشیمی اعلام کرد که سال گذشته به دلیل عدم تأمین گاز ۸۰۰ میلیون دلار از صادرات پتروشیمی ایران از بین رفت. او در ادامه گفت ایران در هشت ماه ابتدایی سال جاری نیز ۸.۶ میلیارد دلار صادرات پتروشیمی داشت که ۲.۵ درصد کمتر از دور مشابه پارسال است.
مرتضی قدیری رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان مصنوعات سیمانی و لوازم فلزی ساختمانی تهران حتی افزایش شدید قیمت سیمان را با بحران انرژی برای تولیدکنندگان مرتبط دانسته و گفته که به دلیل کمبود تولید و خصوصا در تابستان که مسئله کمبود برق وجود داشته و الان هم در تابستان مساله کمبود گاز وجود دارد؛ یعنی قیمت سیمان در زمستان و تابستان متاثر از مسائل انرژی است حتی در بحث آهن هم همینطور است و این مسائل باعث می‌شود که تولیدکنندگان ما در مواقعی در تابستان برق نداشته و الان گاز هم با مشکل مواجه شوند.
او همچنین گفته صنایع سیمان‌سازی جزو نخستین قربانیان آلودگی هوا هم هستند و از نخستین صنایعی هستند که دستور تعطیلی آنها صادر می‌شود. مرتضی قدیری توضیح داده قطع گاز و برق در زمستان و تابستان، و دستور قطع تولید در صنایع مختلف از جمله سیمان‌سازی، همگی مواردی است که تولیدکننده مرتب هزینه مازاد می‌کند و حتی تعطیلی ممکن است به نظر خیلی سبک بیاید؛ اما هزینه‌های جاری کارخانه پرداخت می‌شود ولی امکان بهره‌برداری از زمان را ندارد یعنی وقتی آن را تعطیل می‌کنند هزینه‌های جاری مثل حقوق کارگر و بحث اجاره ساختمان و غیره همچنان به قوت خود باقی است.
این در حالیست که تأمین گاز به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این صنعت بحران را به حدی افزایش داده که رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به نقش ۷۰ درصدی پارس جنوبی به تأمین نیاز داخلی گاز کشور، گفته در صورت عدم سرمایه‌گذاری سال آینده فازهای پارس جنوبی یکی پس از دیگری از دست می‌رود و تأمین گاز با اختلال جدی روبرو خواهد شد.
هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران در گفتگو با وبسایت «انتخاب» گفته بخش اعظمی از چاه‌های ما در پارس جنوبی که تأمین‌کننده ۷۰ درصد گاز کشور است، در نیمه‌ی دوم عمرشان قرار دارند. اگر سرمایه‌گذاری لازم در آنجا صورت نگیرد سالانه ۱۰ درصد از تولید گاز را از دست می‌دهیم.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به آمارهای ناترازی گاز گفته که «شرکت گاز اعلام کرد که ناترازی امسال ۲۸ درصد نسبت به سال قبل بیشتر خواهد بود. این آمار اصلا تعجب آور نیست، چون کاملا انتظار داشتیم و سال بعد هم بدتر خواهد شد.»
خطر جدی در تأمین گاز؛ از دست رفتن فازهای پارس جنوبی به دلیل عدم سرمایه‌گذاری
صنعت برق نیز مانند صنعت گاز نیازمند سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف است. طی سه سال گذشته ظرفیت خطوط و ترانسفورماتورهای فوق توزیع و انتقال نسبت به ظرفیت نیروگاه‌ها کاهش شدیدی یافته است.
آرش کردی مدیرعامل شرکت توانیر درباره لزوم سرمایه‌گذاری در صنعت برق برای رفع ناترازی گفته در سال ۷۱ نسبت ظرفیت ترانسفورماتورهای شبکه ۶.۱ برابر ظرفیت نیروگاه‌ها بود که در حال حاضر این میزان به حدود ۴ برابر کاهش یافته و این وضعیت علاوه بر اینکه ظرفیت ذخیره شبکه را با اشکال مواجه ساخته، به عوارض پرباری و فرسودگی شبکه دامن زده است.
هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران در هفته جاری در گفتگویی اعلام کرده که بحران انرژی به زودی تشدید خواهد شد و اکر امروز نشانه‌های آن در خاموشی صنایع در تابستان و قطع گاز این واحدها در زمستان قابل مشاهده است، در آینده نیز با تداوم روند فعلی اوضاع بحرانی‌تر می‌شود.
او بحران گاز و برق در ایران را «بغرنج» خوانده و گفته «ما چیزی به نام سیاست انرژی و برنامه مدونی برای رفع کسری و یا تامین انرژی نداریم. اگر نگاهی به آمار خاموشی‌ها و کسری‌ها در طی سالهای گذشته بنیدازید متوجه می‌شویم که هر سال این عدد در حال افزایش است یعنی متناسب با افزایش مصرف نتوانستیم انرژی تامین کنیم و لذا ساعات خاموشی‌ها رو به افزایش گذاشته است.»
به گفته هاشم اورعی بسیاری از برنامه‌هایی که تاکنون عنوان شده متاسفانه فقط بر روی کاغذ بوده و و ثمری نداشته و متاسفانه ما در طی سالهای گذشته تولید برق را به گاز گره زدیم و حالا که با کمبود گاز مواجه ایم متوجه شدیم که اشتباه برنامه‌ریزی کردیم.
او با اشاره به فعالیت نیروگاه‌های آبی و فسیلی برای تولید برق در ایران گفته «انرژی برق ما در حالی به گاز و آب گره خورده است که امروز نه آب داریم و نه گاز در حالی که ما از یک دهه گذشته باید به سمت انرژی های تجدید پذیر می رفتیم که مشاهده می کنید برنامه ای در این رابطه نداشتیم و به سمت آن حرکت نکردیم!»
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی افزوده که با این شرایط هر ساله وضعیت انرژی کشور بدتر از سال قبل خواهد بود و در این عرصه با ابر چالش مواجه خواهیم شد و این در شرایطی است که کشوری که ۹ درصد ذخایر نفت و ۱۷ درصد ذخایر گاز جهان را دارد به واردکننده انرژی تبدیل شده است.
