بحران گرانی و کمبود شیرخشک در ایران پس از ماه‌ها وعده و فرافکنی مسئولان دولتی همچنان ادامه دارد. دولت در یک بازی جدید سامانه‌ی پیامکی جیره‌بندی جدی‌تر شیرخشک را هم رونمایی کرده است.
سجاد اسماعیلی سخنگوی سازمان غذا و دارو روز گذشته از فعال شدن سامانه ارسال پیامک به متقاضیان شیرخشک خبر داد. بر اساس توضیحات او از این پس مردم باید برای دریافت شیرخشک منتظر دریافت پیامک باشند!
او گفته در هر ماه ۱۰ قوطی شیرخشک به صورت یارانه‌ای و ۱۰ قوطی نیز به صورت غیریارانه‌ای به ازای هر کودک ارائه می‌شود و شهروندان از طریق این پیامک، می‌توانند از میزان سهمیه باقیمانده خود مطلع شوند.
نمونه‌هایی از پیامک سازمان غذا و دارو در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که یکی از آنها به شرح زیر است:
«متقاضی محترم شیرخشک رگولار:
تعداد ۱ قوطی به قیمت مجموع …ریال توسط داروخانه ‘…’ به شما تحویل داده شده است. چنانچه در تعداد و یا مبلغ پرداختی بابت شیرخشک مغایرتی وجود دارد، از پذیرش آن امتناع نموده و شکایت خود را به معاونت غذا و داروی مربوطه منعکس بفرمایید.»
سال‌هاست بحران شیر خشک هر چند ماه یکبار به تیتر اصلی رسانه‌های داخلی تبدیل می‌شود. امسال اما بحران کمبود و گرانی و نایاب شدن برخی انواع شیرخشک درمانی ماه‌ها طول کشیده و دولت نتوانسته این بحران را حل کند.
بر اساس تصمیم وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، از بیستم مهرماه امسال شیرخشک در داروخانه‌ها با ارائه کارت ملی به فروش می‌رسد. محمود آل‌بویه، مدیر کل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو همزمان با آغاز توزیع شیرخشک با کارت ملی گفته بود که «با هدف جلوگیری از قاچاق شیرخشک عادی (رگولاری) عرضه این محصول از ۲۰ مهر در داروخانه‌های سراسر کشور ساماندهی شده و با درج کدملی متقاضی در سامانه مربوطه ارائه می‌شود.»
این مقام سازمان غذا و دارو مدعی شده بود که «هدف از این اقدام را جلوگیری از قاچاق شیرخشک رگولاری دانست و اظهار داشت: «مسئولان داروخانه‌ها موظفند کد ملی متقاضی را در سامانه سازمان غذا و دارو ثبت کنند و سپس شیرخشک به آنها عرضه شود.»
با گذشت بیش از چهار ماه از این تصمیم، این طرح هم با شکست روبرو شده و حالا دولت از سامانه پیامکی رونمایی کرده است.
از سوی دیگر این طرح و سامانه پیامکی جدید دولت برای بسیاری از شهروندان قابل استفاده نیست. برای نمونه برخی شهروندان که هنوز برای فرزند خود شماره ملی دریافت نکردند، مانند فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با اتباع خارجی، یا فرزندان حاصل از ازدواج‌های سفید و غیررسمی، هیچ یک امکان تهیه شیرخشک را ندارند.
این شرایط برای اتباع خارجی ساکن ایران از جمله خانوارهای پرشمار افغانستانی نیز وجود دارد. حتی اتباع خارجی که اقامت رسمی در ایران دارند، به دلیل ناهمخوانی شماره کارت اقامت با شماره ملی اتباع ایرانی، امکان ثبت در سامانه «تیتک» را که به همین منظور فعال است ندارند!
سیاست‌های شکست‌خورده دولت؛ شیرخشک سهمیه‌بندی شده هم گران و نایاب شد
خبرگزاری «مهر» نیز امروز چهارشنبه ۲۰ دی ۱۴۰۲ گزارش داده که بعد از اجرای طرح ثبت کد ملی نوزاد برای دریافت شیرخشک که سازمان غذا و دارو از مهرماه آن را کلید زده است؛ موضوع پرداخت سهم ارزی شیرخشک به داروخانه‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
هادی احمدی عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران، با اشاره به مشکلاتی که توزیع شیرخشک با کد ملی برای داروخانه‌ها ایجاد کرده است، گفته که «قیمت شیرخشک، ۴۰ تا ۵۰ درصد گران شد و می‌بایست مابه التفاوت ارز شیرخشک را بیمه سلامت به داروخانه‌ها بدهد که افزایش قیمت به مردم تحمیل نشود. حالا دو ماه است که خبری از پرداختی نیست و بیمه سلامت هم در جریان ماجرا نیست.»
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان گفته که این مشکلات باعث شده برخی داروخانه‌ها از توزیع شیرخشک با حاشیه سود ۸ درصد خودداری کنند، زیرا می‌بایست ۱۵ روزه پول شیرخشک را به شرکت‌های پخش نقدی پرداخت کنند.
سازمان غذا و دارو بارها بر حل شدن بحران کمبود شیرخشک تأکید کرده اما روندی که در ماه‌های گذشته طی شده نشان می‌دهد مشکل نه تنها حل نشده بلکه قیمت شیرخشک هم چند برابر شده است.
بر اساس گزارش‌ها هر قوطی شیر خشک تولید داخل در بازار بین ۱۴۰ هزار تا ۱۵۰ هزار و قیمت شیر خشک وارداتی بین ۱۸۵ هزار تا ۲۲۰ هزار تومان برای هر قوطی است. شیرخشک‌های درمانی که برای مشکلاتی مانند کولیک نوزاد استفاده می‌شود نیز قیمت‌های چندصد هزار یا بیش از یک میلیون تومان دارند. انواع شرخشک نان، اس‌ام‌ای و اوپتیمال پُرو تا یک میلیون و دویست هزار تومان برای هر قوطی قیمتگذاری شده است.
تلاطم در بازار شیرخشک و احتمال توقف خطوط تولید؛ وزیر بهداشت: وضعیت شیرخشک مشکلی ندارد!
بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت جمهوری اسلامی اوایل دی‌ماه جاری گفته بود مشکلی در زمینه شیرخشک وجود ندارد: «الحمدلله اکنون وضعیت شیرخشک با توجه به تصمیماتی که در ستاد تنظیم بازار گرفته شد تا شیرخشک فقط به مصرف‌کننده واقعی با نرخ سابق داده شود، مشکلی ندارد. با ارائه کد ملی و افرادی که زیر دو سال هستند با همان نرخ سابق شیرخشک را دریافت می کنند. مابقی که برای مصارف دیگر از شیرخشک استفاده می کنند با نرخ آزاد است. میزان مصرف شیرخشک در ماه ۵ میلیون قوطی است و ما ۱۲ میلیون توزیع داشتیم.»
این ادعا در حالی مطرح شد که همزمان هانی تحویل‌زاده رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد از احتمال توقف برخی خط تولیدهای داخلی شیرخشک در سال آینده خبر داد.
هانی تحویل‌زاده درباره علت بحران در بازار شیرخشک گفت که نرخ ارز ترجیحی شیرخشک با دستور بانک مرکزی «هفت برابر» شده است. او با بیان اینکه «نرخ ارز ترجیحی که به واردات مواد اولیه برای تولید شیرخشک در داخل کشور تعلق می‌گیرد، از ۴۲۰۰ تومان به ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته» گفته که «اگر مشکلات تولیدکنندگان مرتفع نشود مجددا در ماه‌های آینده عرضه شیر خشک نوزاد دچار تلاطم خواهد شد.»
به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد، با توجه به فشار بر تولیدکنندگان برای پرداخت مابه التفاوت ارز ترجیحی قبل از ترخیص مواد اولیه از گمرک از یک طرف و اجبار به رعایت قیمت‌های دستوری از طرف دیگر، ماه‌های آینده تولید شیرخشک متوقف خواهد شد.
او همچنین دلیل اصلی توقف احتمالی تولید شیرخشک نوزاد را تعیین قیمت دستوری سازمان غذا و دارو دانست و گفت: «این به ضرردهی شرکت‌ها می‌انجامد و تداوم این رویه به تعطیلی تولید خواهد انجامید.»
بر اساس برآورد هانی تحویل‌زاده صنعت تولید شیر خشک نوزاد برای تداوم تولید در سال آینده نیاز به دریافت ۵/۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات با بازپرداخت یکساله دارد.
