به تازگی نتایج تازه‌ترین نظرسنجی «مؤسسه پژوهش و پیش‌بینی تجربی» و گزارش تحلیلی آن منتشر شد. با توجه به آنچه در این گزارش مطرح شده، کیهان لندن در گفتگویی با دکتر تقی آل رضا مدیر «ارفی» و دکتر هوشنگ لاهوتی دانشمند ارشد این مؤسسه، پرسش‌هایی را علاوه بر روش تحلیلی این نظرسنجی در میان گذاشته، که شامل نکاتی نیز میشود که برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز مطرح کرده‌اند.
-در گزارش ارفی آمده که این نظرسنجی ۲۴ ساعت آنلاین بوده. چرا؟ آیا یک نظرسنجی ۲۴ ساعته از نظر بررسی و یا اهدافی که مؤسسات نظرسنجی دنبال می‌کند، بیانگر نکاتی برای پژوهشگران است؟
دکتر آل رضا: انجام یک نظرسنجی در فقط ۲۴ ساعت می‌تواند یک تصویر مهم فراهم کند که در خدمت اهداف پژوهشی و تحلیلی قرار می‌گیرد. در فضای سیاسی ایران که به سرعت در حال تحول است، افکار عمومی می‌تواند روزانه در میان رویدادهای تازه دچار نوسان شود. بنابراین، یک نظرسنجی ۲۴ ساعته، واکنش‌های فوری و هیجان‌انگیز جمعیت را به مسائل مهم، قبل از سرد شدن احساسات یا محو شدن آن نشان می‌دهد. این محدودیت زمانی همچنین به دریافت پاسخ‌های بیشتر و نیز به یکپارچگی داده‌ها کمک می‌کند.
در مورد نرخ مشارکت، بازه زمانی کوتاه، بر اساس این تأثیر روانی که «یا همین الان اقدام کن یا دیگر شانسی نخواهی داشت» باعث میشود تا علاقمندان بلافاصله شرکت کنند و آن را به زمان دیگری موکول نکنند. این می‌تواند حجم نمونه‌ی نهایی را در موضوعات بحث‌برانگیز که در یک بازه‌ی طولانی‌تر ممکن است برخی را از مشارکت بازدارد، به حداکثر برسد.
همچنین موضوع ناشناس ماندن نیز بسیار کلیدی است. یک نظرسنجی یکروزه خطر کمتری برای مداخلات سایبری و یا واکنش‌های منفی از سوی کسانی دارد که مخالف چنین نظرسنجی‌هایی هستند. مدتی کوتاه برای جمع‌آوری داده‌ها خطر آلودگی و دخالت‌های ثالث را که می‌توانند بر پاسخ‌ها تأثیر بگذارند، کاهش می‌دهد. وقتی نظرسنجی‌ها برای مدت طولانی باز هستند، احتمال بیشتری وجود دارد که پاسخ‌دهندگان بتوانند نظرات دیگران را مورد بحث قرار دهند یا تحت تأثیر آنها قرار گیرند، که این می‌تواند بر نتایج تأثیر بگذارد.
از نظر عملیات گردآوری و پژوهشی نیز یک اقدام ۲۴ ساعته نسبت به جمع‌آوری داده‌هایی که در زمانی طولانی به دست می‌آیند، نیاز به مصرف منابع کمتری دارد. برای تیم تحقیقاتی و پلتفرم نظرسنجی، نیازهای نیروی کار برای نظارت، عیب‌یابی و محافظت امنیتی در یک زمان کوتاه ادغام میشود. این حرکت سریع همچنین به تحلیلگران اجازه می‌دهد تا به سرعت از یک «عکس فوری» از افکار عمومی که به دست آمده استفاده کنند. داده‌های تازه می‌توانند پیام‌ها یا تغییرات استراتژیک را در زمانی که تحرکات سیاسی سرسام‌آور است، به دست دهند.
در حالی که زمان طولانی ممکن است به بازتاب واقعیت بهبود بخشد، نظرسنجی‌های یکروزه فوریت موضوع را در زمینه‌های مخاطره‌آمیز اولویت می‌دهند. نفس این قضیه نه تنها نشان می‌دهد که مردم چه دیدگاهی دارند، بلکه بیانگر این است که با توجه به جوّ کنونی تا چه اندازه احساسات قوی دارند. برای تحقیقاتی که به منظور ثبت رویدادهای سریع انجام میشود، این رویکرد با واقعیت نوسانات مختلف در جمهوری اسلامی همسو میشود.
-در وبسایت این مؤسسه روش و متدولوژی بررسی نتایج توضیح داده شده. اما هم توضیح و هم نمودارها برای یک مخاطب عادی مشکل به نظر می‌رسد. درباره روش نظرسنجی/ تعیین پرسش‌ها و نیز تجزیه و تحلیل آنها/ لطفا توضیح دهید.
دکتر لاهوتی – اساسا سنجش افکار عمومی در جمهوری اسلامی با چالش‌های ذاتی پیچیده همراه است؛ از محدودیت‌ها و سرکوب گفتمان‌ها گرفته تا خطرات امنیتی برای کسانی که با صراحت صحبت می‌کنند. پس روش‌های پیمایش می‌بایست با روش‌های نمونه‌گیری و تجزیه و تحلیل مناسب با هدف استخراج آنچه واقعا در افکار عمومی جریان دارد و جدا از هیاهو، با این موانع مقابله کند.
درباره توسعه و توزیع سؤالات باید بگویم عبارات و قالب سؤالات به دنبال آن است که با وجود موانع دسترسی، مانند سطح سواد و ترس از گفتن نظر، طوری مطرح شود که بتواند به تفکر جمعیت دست پیدا کند. از سوی دیگر با توجه به وضعیت اینترنت در ایران، توزیع آنلاین با استفاده از نمونه‌گیری گلوله برفی، یک تکنیک قابل ارجاع ارائه می‌کند. از آنجا که نرخ استفاده از اینترنت در سراسر کشور از ۷۰ درصد فراتر رفته، پس می‌توان گفت که برگزاری چنین نظرسنجی‌هایی در محیط اطلاعاتی اولیه ایرانیان به آنها می‌رسد.
در مورد تجزیه و تحلیل نیز رعایت اصول سختگیرانه‌ای لازم است تا محاسباتی که بر اساس اعداد و ارقام توسط شرکت‌کنندگان در اختیار پژوهشگر قرار می‌گیرد، بتوانند در یک نمای کلی، نسبت سن، جنسیت، درآمد و سایر شاخصه‌های جمعیتی را طوری تعیین کند که همراه با داده‌های ترکیبی به روشنی یک تصویر سراسری و ملی را منعکس نماید. سپس مجموعه داده‌های ترکیبی که با ویژگی‌های جمعیتی هماهنگ شده، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد؛ پیوندهای بین آنها جستجو میشود؛ همگرایی و واگرایی‌ها زیر ذره‌بین قرار می‌گیرند؛ تأثیرات اندازه‌گیری می‌شوند تا اهمیت بین عناصر متغیر سنجیده شود. در پایان، از طریق لایه‌های پالایش آماری دقیق، نشانه‌ها و پیام‌ها روشن‌تر شده و روند اصلی از پارامترهای آشفته و به ظاهر پراکنده جدا شده و تصویر نسبتا دقیقی از وضعیت شکل گرفته و نبض پاسخ‌دهندگان که برشی از جمعیت کل کشور به شمار می‌روند به دست می‌آید.
-پس از انتشار این نظرسنجی و بعدا نتیجه‌اش و همچنین گزارشی که کیهان لندن درباره آن منتشر کرده، کاربران بسیاری موضوعی را مطرح کرده‌اند که درباره اغلب نظرسنجی‌های مشابه مطرح میشود: اسامی‌افراد سیاسی و اجتماعی بر چه مبنایی انتخاب میشود؟ چرا اسامی‌کسانی که نه از نظر سیاسی اهمیت دارند مثل مجریان برنامه‌های تلویزیونی و یا افراد زیادی آنها را نمی‌شناسند در کنار چهره‌‌ی سرشناسی مانند شاهزاده رضا پهلوی و یا شخصیت‌های محبوبی مانند علی کریمی قرار می‌گیرد؟
دکتر لاهوتی- این نظرسنجی با هدف سنجش طیف نفوذ در میان شخصیت‌های عمومی که بطور بالقوه می‌توانند افکار عمومی را در ایران تحت تأثیر قرار دهند، انجام شده است. برای انتخاب افراد از روشی با توجه به نکات زیر استفاده شد:
۱-معیارهای تأثیرگذاری: چهره‌ها بر اساس اهمیت طرفداران و تأثیر آنها در شکل دادن گفتگوی سیاسی- اجتماعی انتخاب شدند. این تضمین می‌کند که این نظرسنجی منعکس‌کننده تأثیر کسانی است که واقعاً گفتگوهای سیاسی-اجتماعی را شکل می‌دهند، نه صرفاً داشتن یک موقعیت مشهور بدون دخالت اساسی در مسائل سیاسی.
۲-تجزیه و تحلیل عمیق: تحلیلگران ما محتوا، متون و فعالیت‌های رسانه‌های اجتماعی را برای ارزیابی میزان دسترسی و طنین پیام این افراد با مخاطبان خود بررسی کردند. این هم ماهیت و هم میزان تأثیر آنها را آشکار می‌کند.
۳-شمول عینی: افرادی مانند رضا پهلوی و علی کریمی بدون توجه به موقعیت عمومی آنها بطور مساوی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این عینیت برای جلوگیری از انحراف داده‌ها به سمت هر فرد یا گروه خاصی بسیار مهم است.
۴-طبقه‌بندی بر اساس شفافیت: افراد به سه گروه طبقه‌بندی شدند: سیاستمداران، افراد مشهور رسانه‌های اجتماعی، و فعالان اجتماعی- سیاسی. این طبقه‌بندی انواع مختلفی از تأثیرگذاری را که این گروه‌ها ممکن است بر افکار عمومی اعمال کنند تأیید می‌کند و اجازه می‌دهد تا درک دقیق‌تری از نقش آنها داشت.
۵-کاهش جانبداری: گنجاندن شمار متنوعی از افراد برای جلوگیری از عنصر جانبداری بسیار مهم است. این نظرسنجی با اطمینان از بازنمایی گسترده، خطر نادیده گرفتن تأثیرگذارانی را هم که ممکن است بینشی در مورد تحرکات اجتماعی- سیاسی کشور ارائه دهند، کاهش می‌دهد.
این روش در عمل بازتاب یک اقدام دقیق و متعادل‌کننده است: به ما اطمینان می‌دهد که داده‌ها دیدگاهی جامع از نفوذ در بافت اجتماعی- سیاسی ایران را ارائه می‌دهند و در عین حال یکپارچگی و عینیت نظرسنجی را حفظ می‌کنند. هدف ما به دست آوردن تصویری واقعی از وضعیت کنونی است که چشم‌انداز متنوع و پیچیده کسانی را که گفتمان عمومی را شکل می‌دهند، نشان دهد.
دکتر آل رضا- اجازه بدهید من نیز بر برخی نکات تأکید کنم چرا که پرداختن به آن، یک رویکرد جامع را برای مقابله با پیچیدگی‌های تحقیقات سیاسی- اجتماعی در یک محیط به شدت قطبی‌شده ترسیم می‌کند. روش این نظرسنجی به گونه‌ای طراحی شده که طیف متنوعی از دیدگاه‌ها و تأثیرات آنها را به تصویر بکشد، که شامل موضع‌گیری‌های بحث‌برانگیز و گاه متناقض شخصیت‌های عمومی میشود:
۱-تأیید مناقشه: این نظرسنجی تشخیص می‌دهد که برخی افراد مناقشه‌برانگیز هستند، به ویژه آنهایی که دیدگاه‌های حزبی را ترویج می‌کنند یا ممکن است اسلام را به عنوان یک دین مورد انتقاد قرار دهند و جنبش‌های اجتماعی را بطور بالقوه به حاشیه رانده یا نادرست معرفی کنند. این شناخت برای درک پیامدهای گسترده‌ترِ تأثیرات آنها بسیار مهم است.
۲-توجه به احساسات عمومی: همچنین مشخص میشود که شهروندان عادی اغلب از حزب‌گرایی افراطی یا شخصیت‌های مناقشه‌برانگیز فاصله می‌گیرند. این نکته بسیار مهم است چرا که می‌تواند بر احساسات عمومی و مشروعیت و حقانیتی که جنبش‌های مختلف یا شخصیت‌های متفاوت پیدا می‌کنند، تأثیر بگذارد.
۳-تحرکات سیاسی: برخی افراد ممکن است با جمهوری اسلامی فقط به عنوان ابزاری برای حمله به شخصیت‌های دیگر، مثلا رضا پهلوی، مخالفت کنند تا کارآیی آنها را تضعیف کنند. درک این تحرکات سیاسی هنگام تحلیل چشم‌انداز سیاسی و افکار عمومی ضروریست.
۴-اهمیت آمار و ارقام: این نظرسنجی آمار و ارقامی به دست داده که برای روشن کردن خواسته‌ها و اقدامات افراد منتشر خواهد شد. هدف این داده‌ها روشن کردن این موضوع است که آیا فعالیت‌های آنها، خواه عمدی یا غیرعمدی، از وضعیت موجود جمهوری اسلامی حمایت می‌کند یا نه!
۵-رویکرد خنثی: در برخورد با چنین پیچیدگی‌هایی، این نظرسنجی رویکردی خنثی دارد و تضمین می‌کند که همه افراد بر اساس اعمال و تأثیرشان ارزیابی می‌شوند و نه روایت‌های از پیش موجود که خودشان و یا دیگران درباره آنها منتشر کرده‌اند. این بی‌طرفی برای اطمینان از اعتبار و قابل اعتماد بودن یافته‌های نظرسنجی حیاتی است.
-با مراجعه به نمودارهای صفحه ۶ و ۷ (اسامی‌افراد) در گزارش ارفی، این محاسبات به چه معنی هستند؟ لطفا درباره این اعداد و مبنای محاسبه و معنای آنها توضیح دهید؟ همچنین لطفا توضیحاتی درباره نمودارهای صفحات ۸ و ۹ مربوط به جریانات ملی و لیبرال و اصولگرا و بدهید.
دکتر آل رضا- تجزیه و تحلیل عاملی یا مبتنی بر فاکتور (Factor analysis) یک روش آماری است که به مجموعه بزرگی از متغیرها نگاه می‌کند و سعی می‌کند ارتباط بین آنها را پیدا کند. تصور کنید یک جدول بزرگ پر از انواع مختلف داده‌ها درباره گروهی از مردم دارید- مانند نظرات آنها در مورد سیاست، غذاهای مورد علاقه‌شان، سرگرمی‌هایشان و غیره. به دست آوردن هر الگویی فقط با نگاه کردن به آن فاکتور می‌تواند واقعا پیچیده و سخت باشد.
آنچه تجزیه و تحلیل فاکتورها انجام می‌دهد کمی شبیه به سازماندهی یک اتاق درهم ریخته است بطوری که موارد مشابه یا مرتبط در کنار هم قرار بگیرند. در ارتباط با نمودارهایی که اشاره کردید، شما بجای مثلا جوراب و کتاب، شخصیت‌های عمومی را بر اساس ویژگی‌های مشترک در داده‌هایی که در مورد آنها جمع‌آوری کرده‌اید، گروه‌بندی می‌کنید.
به این ترتیب، شما اطلاعاتی در مورد چهره‌های مختلف عمومی در ایران دارید؛ در مورد دیدگاه‌های سیاسی آنها هم می‌دانید؛ آنها هر چند وقت یکبار در مورد موضوعاتی صحبت می‌کنند و می‌دانید چه کسانی به آنها گوش می‌دهند و غیره. شما تمام این اطلاعات را به یک برنامه آماری که تجزیه و تحلیل عاملی یا بررسی فاکتورها را انجام می‌دهد، می‌دهید.
برنامه متوجه الگوهایی میشود، مانند اینکه: «این چند نفر که همگی درباره آزادی صحبت می‌کنند، گروه مشابهی از طرفداران دارند.» پس آنها را در یک دسته قرار می‌دهد که احتمالا در گروه «لیبرال» قرار می‌گیرند. سپس مجموعه دیگری از مردم را پیدا می‌کند که اغلب در مورد ارزش‌های سنتی صحبت می‌کنند و گروه متمایز دیگری از طرفداران را دارند؛ آنها را هم در گروه دیگری قرار می‌دهد که می‌توان آن را دسته «تندروها» نامید.
دکتر لاهوتی- لطفاً اجازه بدهید این را هم اضافه کنم که نکته مهم این است که ما در «ارفی» تصمیم نمی‌گیریم که کدام نام‌ها را کنار هم بگذاریم. رویه‌های آماری تحلیل عاملی (تحلیل مؤلفه‌های اصلی یا PCA) نشان داد که این افراد به اندازه کافی وجوه مشترک دارند تا با هم در یک گروه قرار بگیرند. درواقع باید گفت که بر اساس داده‌ها، این افراد به این شکل کنار هم قرار می‌گیرند؛ نه به این دلیل که نظر «من» اینست بلکه اعدادی که به دست آمده‌اند این را نشان می‌دهند.
به عبارت ساده‌تر، تحلیل عاملی یا تحلیل فاکتورها مانند یافتن گروه‌های مختلف که تمایلات مشترکی دارند در یک دبیرستان است. شما تصمیم نمی‌گیرید که چه کسی کمدین باشد چه کسی ورزشکار و یا بازیگر! بلکه فقط نگاه می‌کنید که کدام دانش‌آموزان با هم مراوده دارند و چه فعالیت‌های مشترکی در چه زمینه‌ای انجام می‌دهند و به این شکل نیز گروه‌ها شکل می‌گیرند. تحلیل عاملی این کار را انجام می‌دهد، اما با دقت ریاضی و با داده‌هایی که از شخصیت‌های عمومی ایران به دست آمده است.
این را هم درباره PCA توضیح بدهم که ما برای تحلیل سیستماتیک چشم‌انداز پیچیده اجتماعی- فرهنگی و پویایی گفتمان و کنشگری عمومی در ایران، از تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) استفاده کردیم. این تکنیک آماری به ما کمک کرد تا ۳۱ فرد عمومی را بر اساس داده‌های به دست آمده از صف‌بندی‌های سیاسی و اجتماعی آنها در گروه‌های معینی دسته‌بندی کنیم.
روش PCA به ما این امکان را می‌دهد که زمینه سیاسی چندوجهی را به شش بُعد اصلی تقسیم کرده و روابط متقابل پیچیده آنها را در ساختاری قابل درک ساده کنیم. این روش بطور موثر پیچیدگی داده‌ها را کاهش می‌دهد و در عین حال الگوهای اصلی و روابط بین متغیرها را حفظ می‌کند. در این مورد، متغیرها عبارتند از شخصیت‌های عمومی و حوزه‌های نفوذ آنها.
به این ترتیب ما شش گروه متمایز از تأثیرگذاران زیر را شناسایی و تعریف کردیم:
• لیبرال‌ها: افرادی مانند نسرین ستوده که از اصلاحات از طریق برنامه‌های مترقی دفاع می‌کنند و اغلب بر آزادی‌های مدنی و حقوق بشر تأکید می‌کنند.
• اینفلوئنسرها: چهره‌هایی مانند مهدی مهدوی آزاد که نفوذ خود را عمدتاً از طریق رسانه‌های اجتماعی و دیگر بسترهای مدرن برای شکل دادن به افکار و بسیج احساسات عمومی به کار می‌گیرند.
• اصلاح‌طلبان: سیاستمداران و فعالانی مانند مهدی کروبی و میرحسین موسوی که به دنبال تغییر در چارچوب سیاسی موجود هستند و اغلب بر اصلاحات تدریجی سیاسی و اجتماعی تأکید می‌کنند.
• میهن‌پرستان: افرادی مانند علی کریمی که تصور میشود منافع و ارزش‌های ملی را در اولویت قرار می‌دهند و اغلب با احساس غرور و وحدت ملی مردم طنین‌انداز می‌شوند.
• تندروها: کسانی مانند علی خامنه‌ای نماینده حاکمیت محافظه‌کار که از ارزش‌های سنتی حمایت می‌کنند و مواضع سختگیرانه‌ای در قبال حفظ وضعیت موجود دارند.
• سلبریتی‌ها: چهره‌های فرهنگی مانند توماج صالحی که اگرچه در درجه اول به دلیل فعالیت هنری شناخته می‌شوند، اما بر گفتمان عمومی نیز تأثیر می‌گذارند و می‌توانند مدافعان سیاسی باشند.
از طریق این طبقه‌بندیست که این مطالعه نقش‌های ظریفی را که این افراد در گفتگوهای ملی ایران ایفا می‌کنند نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که چگونه ایدئولوژی‌ها و وابستگی‌های مختلف در گفتمان اجتماعی و سیاسی کشور بازنمایی می‌شوند. کاهش ابعاد PCA درک واضح‌تری از چشم‌انداز را فراهم می‌کند و تأثیر متفاوت و دامنه تأثیر هر گروه را در شکل دادن به روایت در میان یک محیط سرکوبگر برای مخالفان برجسته می‌کند.
–یک نمودار مهم دیگر در صفحه ۱۳ گزارش ارفی آمده است درباره اولویت‌های پاسخ‌دهندگان و جامعه (آزادی و میهن و عدالت و اسلام و…). لطفا درباره این نمودار و محاسبات آن نیز برای مخاطبان ما توضیح بدهید.
دکتر آل رضا- ایران را به عنوان یک کلاس درس بزرگ تصور کنید که در آن همه نظر متفاوتی در مورد تغییر قوانین کلاس دارند. درجه گذار ایران (ITS) (Iran Transition Score) مانند یک دماسنج است که میزان آمادگی دانش‌آموزان این کلاس (درواقع ایران) را برای درخواست مجموعه‌ای جدید از قوانین اندازه‌گیری می‌کند. دمای بالا به این معنی است که تعداد زیادی از دانش‌آموزان (مردم) آماده تغییر هستند، در حالی که دمای پایین به معنای آمادگی دانش‌آموزان کمتری است.
در دسامبر ۲۰۲۲، این دماسنج نشان می‌داد که کلاس درس بسیار گرم است و به نظر می‌رسید بسیاری از دانش آموزان آماده‌ی قوانین جدید هستند. اما در اوت ۲۰۲۳ به آن اندازه گرم نیست و کمی خنک شده است، یعنی چند دانش‌آموز نسبت به قبل کمتر آماده‌ی تغییر هستند. در ایران نیز تمایل به مقاومت در برابر فشار و ستم زیاد است و به همین دلیل است که ما فکر می‌کنیم جمهوری اسلامی روی بشکه باروت نشسته است.
وقتی به اطراف کلاس (ایران) نگاه می‌کنیم، گروه‌های مختلفی از دانش‌آموزان (مردم) را می‌بینیم. برخی واقعاً می‌خواهند قوانین کلاس را تغییر دهند، زیرا آنها امیدوار به داشتن کلاسی هستند که همه بتوانند آزادانه صحبت کنند و عادلانه باشد. این امیدها باعث میشود که آنها مشتاق‌تر صحبت کنند. اما پس از آنها، دانش‌آموزانی هستند که نگران چیزهای دیگری مانند اطمینان از اینکه کسی در امتحان تقلب نمی‌کند (مبارزه با فساد) یا اطمینان از اینکه کلاس دارای لوازم کافیست (اصلاحات اقتصادی) هستند. این نگرانی‌ها باعث میشود که آنها کمتر تمایل به تغییر وضعیت فعلی داشته باشند.
همچنین در کلاس درس، دسته‌ها و گروه‌های مختلفی وجود دارد. «تندروها» گروهی هستند که قوانین فعلی را دوست دارند و نمی‌خواهند آنها را تغییر دهند، بنابراین آماده نیستند برای تغییر صحبت کنند. آنها همه قدرت را در دست دارند و ادعا می‌کنند که از طرف خدا فرستاده شده‌اند. رهبرشان حتی ادعا می‌کند که خدا از طریق او صحبت می‌کند. آنها ستمگر هستند و رعب و وحشت ایجاد می‌کنند.
«میهن‌پرستان» گروهی هستند که واقعاً به کلاس (ایران) اهمیت می‌دهند و می‌خواهند همه با هم خوب کار کنند. آنها کاملاً آماده درخواست قوانین جدید هستند زیرا فکر می‌کنند این به همه کمک می‌کند.
این فقط حدس ما نیست که چه کسی و چرا آماده تغییر در ایران است. ما فاکتورهای مختلفی را بررسی کردیم تا پیدا کنیم که آیا کسی می‌خواهد وضعیت را تغییر دهد یا نه. و چه کسانی؟! درست مانند اینکه ببینید چه کسی در بحث‌های کلاس زیاد صحبت می‌کند، چه کسی در مورد تغییرات یادداشت می‌نویسد، یا اینکه حاضر به هیچ تغییری نیست و یا از وضعیت ناامید شده است.
در پایان، متوجه می‌شویم که این فقط یک فاکتور نیست که کسی را آماده تغییر وضعیت می‌کند. فاکتورهای بسیار متفاوتی وجود دارد؛ مثلا اینکه چقدر به آزادی یا عدالت اهمیت داده میشود؛ چقدر نگران تقلب و فساد و یا تدارکات تغییر هستند؛ یا با چه گروهی حشر و نشر دارند. ما سعی می‌کنیم تصویر کاملی را از آنچه در ایران می‌گذرد درک کنیم و به همین دلیل است که به فاکتورهای مختلف در یک زمان نگاه می‌کنیم. آنچه مطالعات ما در تلاش است انجام دهد این است: درک عواملی که مردم را برای تغییر در ایران آماده یا غیرآماده می‌کند.
https://twitter.com/ErfInstitute/status/1746139133922157052?s=20
–مؤسسه شما این نظرسنجی را با عنوان «سیاست‌سنجی» (پولیتیکومتر) درباره ایران منتشر کرده. در کشورهای عادی و جوامع باز این نوع نظرسنجی‌ها مرتب و به سفارش دولت‌ها و احزاب و رسانه‌ها توسط مؤسسات مختلف بطور ماهانه انجام می‌شوند. با توجه به اینکه در این کشورها بسیاری از نتایج نظرسنجی‌ها مثلا در ارتباط با نتایج انتخابات در این کشورها نادرست از آب درآمده، نظرسنجی‌هایی که درباره ایران انجام می‌شوند، از جمله نظرسنجی‌های ارفی، با توجه به مشکلاتی که کشورهای دیگر ندارند، تا چه اندازه بیانگر واقعیت جامعه هستند؟
دکتر لاهوتی- حکومت در ایران همواره جریان اطلاعات دقیق را خفه کرده است؛ همچنین مجموعه‌ای از اطلاعات نادرست را منتشر کرده و روایت‌هایی را پخش می‌کند که در خدمت تحکیم قدرت خود است. این با توانایی رژیم در جاسازی نفوذی‌ها و «اسب‌های تروا» در واقعیت و پلتفرم‌های مجازی برای دستکاری افکار عمومی چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی ترکیب شده است.
با وجود این موانع مهم اما تعهد ما برای کشف و گزارش فضای واقعی سیاسی- اجتماعی در ایران تزلزل‌ناپذیر است. ولی واقعیت محدودیت‌های ما را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. محدودیت‌های مالی ما را به انجام نظرسنجی‌های جامع تنها یک یا دو بار در سال محدود می‌کند. این خیلی با انجام چنین مطالعاتی در جوامع باز تفاوت دارد؛ جایی که دولت‌ها و مؤسسات بطور منظم تحقیقاتی را برای سنجش افکار عمومی و اطلاع‌رسانی درباره تصمیم‌های سیاسی سفارش می‌دهند.
ما هر مطالعه‌ای که انجام می‌دهیم گواهی است بر تعهد ما به جستجوی حقیقت و حضور راسخ ما در برابر یک رژیم توتالیتر و سرکوبگر که یکی از حیله‌گرترین رژیم‌های تاریخ به شمار می‌رود. یافته‌های ما بینش‌های انتقادی از وضعیت واقعی امور در ایران را ارائه می‌کند که توسط تبلیغات رژیم آلوده نشده است.
اهمیت حمایت و تأمین مالی چنین تحقیقات مستقلی را نمی‌توان نادیده گرفت. با منابع اضافی، می‌توانیم تلاش‌های خود را افزایش دهیم، روش‌شناسی‌های خود را غنی کنیم و به تکرار چشم‌اندازهایی را در مورد پویایی در حال تکامل جامعه ایران ارائه کنیم. این امر نه تنها درک جهانی از وضعیت داخلی ایران را تقویت می‌کند، بلکه مردم ایران را با تقویت صداها و توجه به نگرانی‌های واقعی آنها توانمندتر می‌کند.
در اصل، هر مدرک تجربی که ما جمع‌آوری می‌کنیم، گامی مهم در جهت کندن لایه‌های تحریف شده توسط رژیم است. این اقدامی است در برابر سرکوب حقیقت، و چراغ راه کسانی است که به دنبال شفافیت هستند و یک راهنمایی است برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه که می‌توانند آینده امیدوارکننده‌ای برای ایران رقم بزنند.
در قلمرو تحقیقات پیمایشی، به ویژه در محیط‌های چالش‌برانگیز مانند ایران، قطعیت، آرمانی است که ما برای رسیدن به آن تلاش می‌کنیم اما به ندرت ادعا می‌کنیم که بطور کامل به آن دست یافته‌ایم. با این حال، روش‌های ما به ویژه با اتکا بر Raking یا شن‌کش یا «تعدیل» داده‌ها، با دقت طراحی شده‌اند تا دقیق‌ترین بازتاب واقعیت را در دسترس همگان قرار دهند.
تعدیل یا هم‌سطح کردن داده‌ها یک تکنیک آماری است که وزن پاسخ‌های نظرسنجی را طوری تنظیم می‌کند که با جامعه مورد مطالعه ما مطابقت بیشتری داشته باشد. این کمی شبیه کوک کردن یک ساز برای اطمینان از نواختن درستِ نت‌هاست. همانطور که یک ارکستر سازهای خود را برای هماهنگی با یکدیگر کوک می‌کند، ما نیز داده‌های خود را طوری تنظیم می‌کنیم که طنین واقعی ترکیب جمعیتی ایران باشد.
ارفی نظرسنجی‌های خود را با تعهدِ به دقت انجام می‌دهد. نمونه‌هایی که جمع‌آوری می‌کنیم بطور تصادفی جمع‌آوری نمی‌شوند، بلکه بطور تصادفی انتخاب می‌شوند و این یک استاندارد معتبر در نمونه‌گیری پیمایشی است. این یعنی هر فرد شانس یکسانی برای به حساب آمدن دارد تا این اطمینان حاصل شود که نمونه‌گیری ما در حد امکان جامعه را نمایندگی می‌کند.
ضمن اینکه ما نظرسنجی‌های خود را با معیارهای متعدد آزمایش می‌کنیم تا خودمان صحت آنها را تأیید کنیم. این فرآیند شبیه به انجام یکسری بررسی‌های ایمنی اتومبیل است. هر آزمونی که نظرسنجی ما با موفقیت پشت سر می‌گذارد، این اطمینان را ایجاد می‌کند که قوی و قابل اعتماد است. در حالی که ما اذعان داریم که هیچ نظرسنجی نمی‌تواند ادعا کند که حقیقت مطلق را آشکار می‌کند، به ویژه وقتی موانعی بر سر راه آزادی بیان و اطلاعات وجود دارد. اما رویکرد روشمند ما تضمین می‌کند که بینش‌هایی که به دست می‌آوریم مبتنی بر شواهد تجربی است. بنابراین، روش Raking شن‌کشی یا تعدیل داده‌ها واقعیت را ابداع نمی‌کند، بلکه به دنبال آن است که تا حد امکان آن را منعکس کند و دریچه‌ای مهم به سوی دیدگاه‌ها و احساسات حاکم در ایران بگشاید.
هدف ما از کاربرد این شیوه‌ها ارائه تصویری صحیح و صادقانه از دیدگاه‌ها و نگرش‌های مردم ایران است که به گفتگوهای جهانی نیز درباره چشم‌انداز اجتماعی و سیاسی کشور کمک می‌کند. یافته‌های نظرسنجی ما بر پایه‌ی محکمی از اطمینان آماری استوار است و به سطح اطمینان قابل توجه ۹۹% با ضریب خطای کمتر از ۱/۸% دست می‌یابد. این ارقام فقط اعداد نیستند، بلکه شاخص‌های قوی از قابلیت اطمینان و دقتی هستند که با آن نظر مردم ایران را به تصویر کشیده‌ایم.
شاید لازم باشد این توضیح را بدهم که دستیابی به سطح اطمینان ۹۹ درصد به این معنی است که اگر بخواهیم نظرسنجی را ۱۰۰ بار در شرایط یکسان انجام دهیم، انتظار داریم که نتایج یکسانی را ۹۹ بار پیدا کنیم. این سطح بالایی از اطمینان در زمینه پیچیده تحقیقات پیمایشی، به ویژه در شرایط چالش‌برانگیز ایران، نادر و قابل ستایش است. علاوه بر این، ضریب خطا در سطح ۱/۸٪ نشان می‌دهد که احساسات واقعی کل جمعیت احتمالاً در حدود ۱/۸ درصد از نتایج گزارش ما است. این ضریب کم بر دقیق بودن فرآیند نمونه‌گیری و جمع‌آوری داده‌های ما تأکید و تضمین می‌کند که صداهایی که ضبط کرده‌ایم پژواک تقریباً دقیقی از ضربان قلب ملت ایران است.
–با توجه به اوضاع پرتلاطم ایران و منطقه، آیا ارفی در نظر دارد این «سیاست‌سنجی» را بطور ماهانه و مرتب انجام دهد؟
دکتر آل رضا- انجام نظرسنجی‌های ماهانه و دقیق در مورد فضای سیاسی در حال تغییر ایران قطعاً آرزوی ما است، اما با چالش‌های مربوط به ظرفیت و بودجه مواجه است. تیم تحقیقاتی ما در حال حاضر وظایف دانشگاهی تمام‌وقت را با تلاش‌های فشرده این نظرسنجی‌ها هماهنگ می‌کند. برای تبدیل «سیاست‌سنجی» ارفی به یک تلاش ماهانه پایدار جهت تشخیص و اندازه‌گیری نبض جامعه، به نیروی انسانی اختصاصی نیاز است.
علاوه بر بودجه کافی ما به جذب اذهانی با قدرت تحلیلی بالا آنهم بطور تمام‌وقت نیاز داریم. اجرای نظرسنجی‌ها به زیرساخت‌هایی برای ارتقاء، تشویق پاسخ‌دهندگان و رعایت شدیدتر ملاحظات امنیتی با توجه به حساسیت این نوع نظرسنجی‌ها نیاز دارد. با بیشتر شدن فعالیت ارفی در ماه‌های آینده، ما بطور فعال ساختارهای مالی و سازمانی را ارزیابی می‌کنیم تا «سیاست‌سنج» را به عنوان یک فشارسنج مداوم برای بررسی وضعیت سیاسی ایران فعال نگه داریم. اعتبار پژوهشگران ما به بینش‌هایی که این نظرسنجی‌ها می‌توانند ارائه دهند نیز اعتبار می‌بخشد.
در هر حال، اولویت ما تقویت ساختار مؤسسه ارفی برای خدمت به گفتمان عمومی از طریق پروژه‌های نظرسنجی منظم و دقیق است بطوری که واقعا نظرات و احساسات مردم را در همه‌ی طیف‌های اجتماعی و سیاسی ایران ارزیابی و نمایندگی کند.
