نظام سلامت در جمهوری اسلامی چند سالی است که در حالت اغما بسر می‌برد؛ این دوران کما در سال‌های اخیر آسیب‌های مهلکی به بدنه نظام سلامت وارد کرده است. به گفته سخنگوی اسبق وزارت بهداشت و درمان کشور «بیمارستان‌ها به یک بخش ورشکسته اقتصادی تبدیل شده و نمی‌توانند هزینه‌های استاندارد خدمات خود را از محل بودجه دولتی، بیمه و پرداختی بیمار تامین کنند.»
کیانوش جهانپور با بیان این مطلب به وبسایت «رکنا» گفت: «با توجه به اینکه تعرفه خدمات درمانی واقعا مشکل‌ساز بلکه مصیبت‌زا شده، قاعدتاً بخش دولتی سوای ضعف‌ها و نواقص مدیریتی در مقایسه با بخش دولتی می‌تواند داشته باشد خود تعرفه است که مشکل‌ساز شده و بیمارستان‌ها به یک بخش ورشکسته اقتصادی تبدیل شده و نمی‌توانند هزینه‌های استاندارد خدمات خود را از محل بودجه دولتی، بیمه و پرداختی بیمار تأمین کنند».
وی یکی از مشکلات نظام سلامت را «نظام تعرفه‌گذاری در خدمات درمانی» دانست و افزود: «قاعدتاً با تعرفه‌های فعلی بسیاری از مشکلات و مصیبت‌های نظام سلامت نه تنها رفع نمی‌شود بلکه رو به افزایش است.»
به گفته جهانپور، مدت‌هاست که در ایران مردم ناتوان از پرداخت هزینه درمان هستند، بسیاری از اقلام دارویی نایاب و کمیاب شده و پزشکان از نبود تجهیزات و امکانات پزشکی با مشکل برای پیشبرد مراحل درمان بیماران و انجام عمل‌های جراحی هستند.
از سوی دیگر بحران در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها آنقدر جدیست که پزشکان و متخصصان ایرانی درباره «بازگشت به طب و جراحی منسوخ» به دلیل بحران اقتصادی در بخش درمان هشدار می‌دهند.
روزنامه «اعتماد»در تیرماه سال جاری طی گزارشی به نقل از شماری از پزشکان، متخصصان و مسئولان درمانی در کشور، علت اصلی وضعیت کنونی را «بی‌پولی» بیمارستان‌ها و مراکز درمانی پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی موسوم به «ارز ترجیحی» اعلام کرده‌اند.
دکتر احمد میر جراح عمومی و رئیس هیئت مدیره بیمارستان «جم» در تهران به «اعتماد» گفته بود که بسیاری از عمل‌های جراحی در ایران به دلیل نبود تجهیزات مورد نیاز یا زمان طولانی برای تهیه‌ی آنها به سختی انجام می‌شود.
به گفته رئیس هیئت‌مدیره بیمارستان «جم» با ادامه گرانی قیمت تجهیزات پزشکی و بی‌پولی بیمارستان‌ها برای به‌روزرسانی زیرساخت‌ها، باید منتظر افت شدید کیفیت خدمات درمانی بود.
این پزشک جراح تاکید کرده بود: «با وضعیتی که امروز از توان مالی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی شاهدیم، نمی‌توان انکار کرد که کیفیت خدمات درمانی در تمام بیمارستان‌ها رو به کاهش است علاوه بر اینکه بیمارستان‌های خصوصی در خطر ورشکستگی قرار گرفته‌اند.»
از سوی دیگر هشدار درباره کمبود و تجهیزات پزشکی نیز از مدت‌ها پیش مطرح شده اما دولت برای حل آن اقدامی انجام نداده است. فروردین امسال محمد رئیس‌زاده رئیس کل نظام پزشکی در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی درباره پیامدهای حذف ارز ترجیحی دارو و تجهیزات پزشکی از قانون بودجه سال ۱۴۰۲ هشدار داده بود.
با اینهمه در حالی که که کمبود و گرانی دارو وضعیتی بحرانی در کشور ایجاد کرده و ماه‌هاست که کمبود اقلام دارویی خبرساز شده است، وزیر بهداشت جمهوری اسلامی در مهرماه با فرافکنی درباره مشکلات مردم در تأمین دارو، ادعای صادرات دارو از ایران به ۴۰ کشور دنیا را مطرح کرد.
فعالان صنعت دارو اما معتقدند مشکلاتی که در تأمین ارز و مواد اولیه دارند تولید دارو در کشور را با بحران روبرو کرده است. در همین رابطه روز گذشته کیانوش عزیزی عضو هیئت مدیره شرکت داروسازی گفت که بزرگترین مشکل صنعت داروسازی در حال حاضر تامین نقدینگی است و بانک‌ها همکاری لازم را با شرکت‌های داوریی ندارند.
در یکی از گزارش‌ها درباره کمبود دارو، داروهای آبسرتین و سرزیم چهار ماه است کمیاب و برای بیماران مبتلا به گوچر یا گوشه مشکل‌ساز شده است. بیماری گوچر یا گوشه (Gaucher)، یک اختلال ارثی است که تجزیه لیپید را دچار مشکل کرده و موجب انباشت چربی در بافت و سلول‌های مختلف بدن می‌شود.
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در خردادماه با ارائه گزارشی از از عملکرد دستگاه اجرایی در حوزه مدیریت تجهیزات پزشکی و دارویی اعلام کرد که بحران دارو همچنان ادامه دارد.
در همین ارتباط رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران گفته بود که «کمبودهای دارویی از قبل قابل پیش‌بینی بود و همه دستگاه‌‌ها از جمله وزارت بهداشت نیز در جریان بودند که در خرداد و تیر با افزایش کمبود دارو مواجه می‌شویم.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز گفته بود که در پی عملکرد نامطلوب دولت، شرکت‌های دارویی به فعالیت در ایران پایان داده و سرمایه و کسب و کار خود را به ترکیه منتقل می‌کنند.
در همین ارتباط محمد عبده زاده رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در خردادماه امسال از کمبود بیش از ۲۰۰ قلم دارو در کشور خبر داده بود.
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با ارائه این آمار توضیح داده بود که علت عمده این کمبود عدم تأمین به‌موقع ارز و ریال و عدم قیمت‌گذاری به‌موقع و پرداخت نشدن به‌موقع تسهیلات به شرکت‌های دارویی و مشکلات حواله ارز بوده است.
تداوم بحران دارو و تجهیزات پزشکی؛ مهاجرت شرکت‌های دارویی ایران به ترکیه
محمدعلی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از عملکرد دولت در رابطه با مدیریت بخش دارویی کشور گفته بود که در پی عملکرد نامطلوب دولت شرکت‌های دارویی به فعالیت در ایران پایان داده و سرمایه و کسب و کار خود را به ترکیه منتقل می‌کنند.
مشکلات نظام سلامت در ایران تنها به کمبود دارو و تجهیزات پزشکی ختم نمی شود و چند سالیست که موج مهاجرت نیروهای متخصص در نظام سلامت از جمله پزشکان و‌پرستاران روند چشمگیری داشته است.
در همین ارتباط عضو شورای عالی نظام پزشکی ایران در خردادماه گفته بود که با ادامه روند کنونی ایران ناچار به واردات پزشک و دندانپزشک از کشورهای اطراف می‌شود اما پزشکان و دندانپزشکان خارجی «حداقل دو هزار دلار» حقوق می‌خواهند.
فرار نیروی متخصص از ایران؛ احتمال واردات پزشک و دندانپزشک از افغانستان و پاکستان
رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور نیز همان ماه در کنگره سالیانه جراحان عمومی، با هشدار نسبت به مهاجرت شغلی و مهاجرت به خارج کشور از سوی جامعه پزشکی، خالی شدن کشور از پزشکان را جدی خوانده و گفته بود: «پزشکان از حرفه‌ای که برای آن تربیت شده‌اند دست می‌کشند تا در «خارج از حوزه پزشکی» یا در بخشی دیگر از این حوزه فعالیت کنند. وی همچنین افزوده «بعضی‌ها شوخی شوخی با جامعه پزشکی کشتی می‌گیرند ولی جدی جدی کشور از حضور پزشکان خالی می‌شود.»
عوض حیدرپور متخصص بیهوشی و استاد دانشگاه مهرماه در گفتگو با وبسایت «خبرآنلاین» با ارائه آمار ۱۰ هزار نفری از مهاجرت کادر پزشکی از کشور در هر سال گفت «عدد و رقم‌های مهاجرت وحشتناک است، ما هر هفته که سراغ یکی از همکاران را می‌گیریم با خبر می‌شویم مهاجرت کرده است.»
در این میان مهاجرت کادر درمان آماری تکاندهنده را به خود اختصاص داده است و بسیاری از کارشناسان معتقدند که این روند نظام درمان ایران را در آینده نزدیک با بحران‌هایی جدی روبرو خواهد کرد. شهلا خسروی مشاور وزیر بهداشت و درمان جمهوری اسلامی نوزدهم شهریورماه به خبرگزاری «ایسنا» گفته بود که به «۱۲ هزار ماما» در بخش درمان و «۸ هزار ماما» برای بخش بهداشت نیاز است.
