محمد درویش فعال محیط زیست هشدار داد که حدود ۵۰ هزار کیلومترمربع از وسعت ایران به میزان ۲ سانتیمتر و بیشتر با پدیده فرونشست روبرو شده است.
محمد درویش که در یکی از مجموعه نشست‌های تخصصی (تداکس) دانشگاه صنعتی شریف (آریامهر) سخنرانی می‌کرد توضیح داد: «ما الان در شرایطی با هم صحبت می کنیم که ۵۰ هزار کیلومترمربع از مساحت ایران را برای دست کم ۵۰ هزار سال آینده از دست دادیم و این بسیار نگران‌کننده است.»
وی توضیح داد: «اگر بخواهیم تصور کنیم ۵۰ هزار کیلومترمربع چقدر است یعنی بیش از دو برابر مساحت استان مازندران از کشور ایران الان درگیر پدیده فرونشست شده به میزان پنج برابر آنچه به آن شرایط بحرانی می‌گوییم.»
به گفته این فعال محیط زیست، جایی که دچار فرونشست می‌شود اگر دوباره تعادل بین سفره‌های آب زیرزمینی برقرار شود یعنی میزان تغذیه میزان برداشت برابر شود، بعد از اینکه برابر شد تازه باید ۵۰ تا ۷۰ هزار سال صبوری کرد تا آن دشت دوباره به تاب‌آوری برسد.
محمد درویش، فعال محیط زیست: حدود ۵۰ هزار کیلومتر مربع از وسعت ایران به عمق ۲ سانتیمتر و بیشتر، با پدیده فرونشست روبه‌رو شده pic.twitter.com/6yHn4ZXMVr
— ECOIRAN – اکوایران (@ecoirantv) February 2, 2024
وی به آخرین آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران اشاره کرد و گفت: «ایرانیان در طول سه دهه اخیر ۱۵۰ میلیارد مترمکعب بیشتر از آن چیزی که وارد سفره‌هایشان شده از آن [منابع آبی] برداشت کرده‌اند: ۱۵۰ میلیارد مترمکعب! یعنی تصور کنید دریاچه ارومیه وقتی شرایط‌اش آرمانی باشد باید ۲۰ میلیارد مترمکعب گنجایش داشته باشد و متاسفانه ما هفت و نیم برابر [آب] دریاچه‌ای به بزرگی دریاچه ارومیه را در طول سه دهه اخیر از دست داده‌ایم.»
درویش اضافه کرد: «ما ۳۰ درصد از رویشگاه مهم و راهبردی خود را در زاگرس که منشأ تولید آب ۴۵ درصد ایرانیان است و اگر کارون و کرخه و جراحی و مارون و دز و گاماسیاب و سیروان و زرینه‌رود و زاینده‌رود و سفیدرود را داریم مدیون زاگرس هستیم متاسفانه از دست دادیم و لکه‌های بزرگی از هیرکانی از حیّز انتفاع خارج شده. بر اساس آخرین آماری که بخش تحقیقات جنگل در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور منتشر کرده، وسعت رویشگاه هیرکانی به یک و شش دهم میلیون هکتار کاهش پیدا کرده در حالی که در دهه ۳۰ زمانی که ما ببر هیرکانی را در هیرکانی داشتیم در سه استان مازندران گیلان و گلستان وسعت این رویشگاه ۳ و نیم میلیون هکتار بود، همه این مؤلفه‌ها نشان‌دهنده این است که ما با شتاب دمادم فزاینده‌ای داریم و کارمایه‌ها را از دست می‌دهیم و رد پای اکولوژیک ما می‌رود تا به سمت ورشکستگی برسیم.»
به گفته وی، «ایرانیان به شکلی دارند زندگی می‌کنند که اگر قرار باشد همه مردم جهان به شیوه ایرانی‌ها زندگی کنند ما به کره زمینی نیاز داریم که ۲/۴ دهم برابر کره زمین کنونی بزرگی داشته باشد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اواخر آذرماه ۱۴۰۲ در گزارشی به فرونشست زمین در ایران پرداخت و هشدار داد که بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۸، هژده استان کشور دارای محدوده‌هایی با خطر بالای فرونشست زمین هستند و فرونشست در ایران با نرخ بیش از ۵ برابر متوسط جهانی رخ می‌دهد. همچنین بیش از ۳۵ درصد از جمعیت کل کشور در معرض خطر این پدیده قرار دارند که برخلاف وقایعی مانند سیل و زلزله آثار محسوس و لحظه‌ای برجای نمی‌گذارد و پیامدهای آن با وجود خسارت‌بار بودن به دلیل پایین‌بودن سرعت وقوع و بروز نیافتن وجوه خارجی مشخص به راحتی قابل شناسایی نیستند.
جایگاه ایران در نقشه نشان می‌دهد که ایران در گروه پنجم و در زمره کشورهای «با تنش فوق‌العاده بالا یا بحرانی» قرار دارد.
شاخص سازمان ملل در تعیین وضعیت و شرایط آبی نشان می‌دهد که ایران در بحران شدید آبی بسر می‌برد و فلات مرکزی ایران گرفتار کم‌آبی مطلق است.
رئیس فدراسیون صنعت آب در گفتگو با شبکه شرق به ورشکستگی آب و بحران مهاجرت در ایران اشاره کرده و گفته بود ایران جزو ۱۰ کشور آسیب‌پذیر دنیا به خاطر کم‌آبی است.
به گفته رضا حاجی کریم، «دانستن این نکات مهم است که ایران جزو ۱۰ کشور آسیب‌پذیر دنیا به واسطه افزایش دمای کره زمین است. هر درجه افزایش متوسط دما باعث تبخیر شدید منابع آبی می‌شود و کار را سخت‌تر می‌کند. درست است که ما در مقایسه با کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس وضعیت آبی بهتری داریم اما باید توجه کرد که ما کشوری هستیم با یک میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومترمربع وسعت پس راهکار سازگاریمان در مبحث آب با کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس بسیار متفاوت است. ما کشوری هستیم با جمعیت ۸۵ میلیونی و اراده حاکمیتی که به دنبال افزایش این جمعیت است.»
در همین ارتباط خبرگزاری «رکنا» روز جمعه ۲۶ آبان ۱۴۰۲ در مطلبی با اشاره به اینکه «۵ استان کشور در شرایط ورشکستگی آبی و ۶ استان دیگر کشور در شرایط در حال ورشکستگی آبی قرار دارند» نوشت «استان‌های سیستان و بلوچستان، اصفهان و خراسان رضوی در شرایطی وخیم تر به سر می برند. این استان‌ها با توجه به شاخص فلاکت در شرایط فلاکت آبی قرار دارند و این به منزله آن است که حتی با وجود منابع آب در آیندە تبعات آن رفع نخواهد شد.»
همچنین در ارتباط با بحران آب در استان سیستان و بلوچستان روز شنبه ۱۴ بهمن‌ماه وزیر نیرو در یک نشست خبری اعلام کرد: «طالبان بهانه‌هایی از جمله کم‌بارشی و خشکسالی آوردند که امیدواریم در بارندگی‌هایی که به وقوع خواهد پیوست از این حق برخوردار شویم. حقابه ایران از هیرمند داده نشود از ابزارهای لازم حقوق بین‌الملل استفاده خواهیم کرد.»
علی اکبر محرابیان معاهده ۱۳۵۱ را یک معاهده بین‌المللی دانست و گفت: «اجرای آن اختیاری نیست، ما به صورت مستمر اجرای آن را پیگیری می‌کنیم و اخیرا هم در سفر مسئولان طالبان به ایران، قول داده‌اند که به این معاهده پایبند باشند.»
به گفته وی، «حقابه ایران از هیرمند مطالبه قانونی و حق مسلم کشور و مردم است، حقابه ایران از هیرمند مورد مطالبه همیشگی و جدی ماست.در سفر اخیر مقامات طالبان به ایران، مطالبه کردیم و قول‌های صریحی در این رابطه دادند.»
بنا بر قراردادی که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ بسته شده آب باید همواره در جریان و در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (برابر با ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد.
در پی خشک شدن کامل تالاب هامون و چاه‌نیمه‌ها، شماری از فعالان اجتماعی و مدنی منطقه سیستان به مناسبت روز جهانی تالاب (۲ فوریه) در تالاب خشکیده هامون گرد آمدند.
تجمع شماری از اهالی سیستان به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها
تالاب هامون در سیستان مانند بقیه تالاب‌های کشور در خطر نابودی قرار دارد.
این تالاب در کنار دو تالاب دیگر در منطقه سیستان استان سیستان و بلوچستان در دوران پرآبی دریاچه هامون را تشکیل می‌دهند که بین ایران و افغانستان… pic.twitter.com/cUnAYhwvk4— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) February 3, 2024
اینهمه در حالیست که سد کمال خان بر بستر رودخانه هیرمند در حالی ساخته شده که با خشکسالی بیش از ۲ دهه نه تنها لب‌های هفتمین تالاب بین المللی هامون را خشکانده بلکه زندگی، اشتغال، محیط زیست و تنفس ساکنان شمال سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار داده است.
موضوع حقابه ایران از رود هیرمند که بین ایران و افغانستان مشترک است اما سرچشمه‌ی آن در منطقه هلمند در آن کشور قرار دارد، به یک معضل تبدیل شده آنهم در حالی که حیات استان سیستان و بلوچستان به این منبع آبی و دریاچه هامون که از آن سیراب می‌شود، وابسته است.
با وجود این، گروه تروریستی طالبان که دو سال است بار دیگر در افغانستان به قدرت رسیده، مقامات حکومت ذلیل جمهوری اسلامی را بازی داده و به زبان خود رژیم، نه تنها حقابه ایران را به «امتحان الهی» و «دعا» برای باران حواله می‌دهند بلکه مشغول دستکاری در مسیر و مرزهای خود به درون خاک ایران هستند بدون اینکه رژیم رجزخوان قادر باشد از آب و خاک و مرزهای شرقی ایران دفاع کند.
