یک مأمور نیروی انتظامی در «یگان امداد» شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز حین گشت زدن با ماشین پلیس توسط یک سرباز وظیفه کشته شد.
هر دو نفر سوار بر ماشین نیروی انتظامی با هم در حال گشت زدن شهری بودند. سرباز که رانندگی می‌کرد به دلایل نامعلوم با اسلحه‌ای که در اختیارش بود به سمت مأمور درجه‌دار که کنارش نشسته بود شلیک می‌کند.
اداره اطلاع‌رسانی فرماندهی انتظامی البرز در اطلاعیه‌ای که شنبه ۲۱ بهمن‌ماه صادر شد اعلام کرد «علت تیراندازی جنون‌آمیز» سرباز وظیفه در حال بررسی است.
ادعا شده «سرباز وظیفه پس از قتل مأمور نیروی انتظامی به یکی از شهروندان نیز تیراندازی می‌کند که باعث مرگ او می‌شود. سپس ماشین آن شهروند را سرقت می‌کند و بی‌هدف، به سمت استان‌های غربی حرکت می‌کند که با اقدام اطلاعاتی صورت گرفته، ماشین شناسایی می‌شود.»
بر اساس گزارش نیروی انتظامی، طی تعقیب و گریز، سرباز وظیفه بدون توجه به دستور ایست پلیس، به مسیر خود ادامه می‌دهد که عوامل انتظامی، به سمت ماشین شلیک می‌کنند که واژگون شده و باعث مرگ ضارب می‌شود.
این رویداد یک هفته پس از آن اتفاق افتاد که یک سرباز وظیفه در «کلانتری ۱۴» پاکدشت ورامین به یکی از کارکنان نیروی انتظامی شلیک کرد و او را کشت و سپس به خودش شلیک کرد.
ناامنی در مراکز و پادگان‌های نیروی‌های مسلح جمهوری اسلامی شامل سربازخانه‌ها و یا کلانتری‌ها و مرزبانی‌ها بسیار زیاد شده است. یک سرباز وظیفه نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی یکشنبه اول بهمن‌ماه در آمادگاه مهماتی باغین کرمان با اسلحه به سمت دیگر سربازان شلیک کرد. در این تیراندازی پنج سرباز کشته و تعدادی زخمی شدند.
تیراندازی در آمادگاه مهماتی ارتش در کرمان با پنج کشته؛
چرا پادگان‌های جمهوری اسلامی جای امنی برای سربازان نیست؟!– یک سرباز وظیفه نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی یکشنبه اول بهمن‌ماه در آمادگاه مهماتی باغین کرمان با اسلحه به سمت دیگر سربازان شلیک کرد. در این تیراندازی پنج سرباز… pic.twitter.com/1janrN2rRc
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 22, 2024
وضعیت در پادگان‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز بهتر از پادگان‌های ارتش و کلانتری‌ها نیست. یک سرباز در پادگان نیروی دریایی سپاه پاسداران در بوشهر اول فرودین ۱۴۰۱ به خاطر اختلاف با هم‌خدمتی‌های خود هنگام تعویض پست، پنج نفر را کشت. اواخر آبان‌ماه ۱۴۰۲ در یک تیراندازی مشکوک در پایگاه بسیج «بشارتی» یک سرباز وظیفه کشته شد. یک هفته بعد در سوم دی‌ماه ۱۴۰۲ در پایگاه «سپاه سلمان» زاهدان یک سرباز دیگر بر اثر تیراندازی جان باخت.
در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی سربازان وظیفه را با کمترین آموزش و تجهیزات به پایگاه‌ها و پاسگاه‌هایی اعزام می‌کنند که به شدت زیر تهدید قرار دارند. از جمله پاسگاه‌های مناطق مرزی در شرق کشور که مدام توسط گروه‌های تروریستی تهدید می‌شوند. جایی که عمدتاً می‌بایست از نیروهای آموزش‌دیده استفاده شود سربازان وظیفه بالاترین آسیب‌ها و تلفات را متحمل می‌شوند.
خدمت نظام وظیفه در ایران دو سال و اجباری است. گرچه شرایط خدمت سربازان با گذشته تا حدودی متفاوت شده و سختی‌هایی که سربازان در پادگان‌ها در چند دهه اخیر داشتند، تا حدی کمتر شده، اما سیستم آموزشی داخل پادگان‌ها تغییر زیادی نداشته است. دگرگونی‌های اجتماعی و تغییر فرهنگ نسل جدید نیاز به اصلاحات عمیق در پادگان‌ها را ضروری می‌کند اما نه درک و نه اراده و بودجه برای این کار موجود است.
از سوی دیگر گزارش‌های زیادی وجود دارد که در پادگان‌های نیروی انتظامی و سپاه پاسداران سربازان وظیفه را به اجبار برای سرکوب اعتراضات به خیابان‌ها اعزام می‌کنند. آمار سربازانی که در درگیری‌های خیابانی آسیب دیده‌اند کم نیست.
فشارهای روحی و روانی و یا مصرف مواد مخدر یا اختلافات شخصی با سایر سربازان یا فرمانده در داخل پادگان‌ها از عواملی است که تکرار موارد مشابه را محتمل می‌کند. مسئولیت کشته‌شدن سربازان در پادگان‌ها با سلسله مراتب فرماندهی از فرمانده گروهان تا فرمانده نیرو است.
یکی از ایرادات و ضعف‌های خدمت وظیفه عمومی نیز «پاسداری» طولانی‌مدت سربازان وظیفه در ماه‌های اول خدمت وظیفه است. در این مدت که به آن «دوران آموزشی» می‌گویند سربازان بین ۸ تا ۱۰ هفته یک روز در میان اطراف پادگان یا روی برجک‌ها نگهبانی می‌دهند. این روال طولانی گاهی بعد از دوران آموزشی نیز ادامه پیدا می‌کند. در این مقطع فشار جسمی و روحی زیادی به سربازان وارد می‌شود. دوری از خانواده و تغذیه نامناسب و کار فیزیکی نیز از دیگر دلایل بهم خوردن تعادل روحی و رفتاری سربازان است. اما به نظر می‌رسد در بالاترین رده‌های نظامی در ایران درک زیادی از ضرورت تغییر سیستم آموزشی نظامی و روال خدمت اجباری وجود ندارد.
