در روزهای گذشته صدها پرستار در شهرهای مختلف چندین تجمع اعتراضی به حقوق‌های ناچیز، تعرفه حقوق و شرایط دشوار شغلی از جمله اضافه‌کاری اجباری برگزار کردند. همزمان خبری درباره حکم دیوان عدالت اداری به نفع پرستاران در شهرهای کرمان، تهران و مشهد منتشر شده که بر اساس آن پرستاران این شهرها می‌توانند از اضافه‌کاری اجباری خودداری کنند.
دیوان عدالتِ اداری در کرمان، تهران و مشهد در مورد منعِ اضافه‌کاری اجباری به نفع پرستاران رأی صادر کرده و این حق را به پرستاران داده تا از انجام اضافه‌کار اجباری امتناع کنند. رأی دیوان البته صرفا در تهران قطعی شده است.
در شهر مشهد و کرمان اما دانشگاه علوم پزشکی درخواست اعاده دادرسی کرده‌اند. ابراهیم آریا مقدم رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی معتقد است که «بخش حقوقی دانشگاه [علوم پزشکی] برای آنکه زمان بخرد، اعاده دادرسی داده است. البته اعاده دادرسی رد شده اما باز هم مجدد روی آن اعاده دادرسی دادند. درواقع با اینکه خودشان می‌دانند در نهایت باید تن به این قانون بدهند، اما اطاله‌ی دادرسی می‌کنند چون با مشکل کمبود نیرو مواجه هستند.»
این فعال صنفی کمبود نیروی پرستار را معضلی می‌داند که سبب تحمیل اضافه‌کاری اجباری به پرستاران شاغل شده و توضیح می‌دهد: «وزارت بهداشت طی این سال‌ها، نیروی مورد نیاز جذب نکرده، و نمی‌تواند این کمبود را با نیروی ساعتی ۲۰هزار تومان جبران کند. باید به اندازه‌ی حقوق کامل یک پرستار، رقم اضافه‌کاری تعیین شود، تا پرستاران راضی به انجام اضافه‌کار شوند و کمبود نیرو جبران شود.»
ابراهیم آریا مقدم تأکید کرده که حتی آزمون استخدامی‌هایی هم که برگزار می‌شود، نمی‌تواند کمبود پرستاران را جبران کند. این آزمون‌ها معمولا برای تبدیل وضعیتِ پرستارانی است که در قالبِ قراردادهای مختلف مشغول به کار هستند و کمتر برای جذب نیروی جدید است.
ماه گذشته نیز یک پرستار شاغل در یکی از بیمارستان‌های گنبد کاووس در گفتگو خبرگزاری «ایلنا» از کمبود پرستار در بیمارستان‌های این شهر خبر داده و گفته بود که با وجود کمبود کادر درمان، اقدام به استخدام پرستار جدید نمی‌کنند بلکه همه کمبودها را با کار کشیدن از نیروهای فعلی جبران می‌کنند.
این پرستار افزوده بود که «از یک بیمارستان دولتی، پرستاران را برای شیفت اضافه به یک بیمارستان دیگر می‌فرستند و نکته اینجاست که این اضافه‌کار اجباری برای ساعتی ۱۶ هزار تومان است!»
صفحه «پریستار» در شبکه «ایکس» که به بازتاب مسائل صنفی پرستاران می‌پردازد در مطلبی به اضافه‌کاری اجباری پرستاران و تعرفه دستمزد اندک آن اشاره کرده و این دستمزد را با دستمزد پرستاران در چند کشور مقایسه کرده است.
بر اساس اطلاعات منتشر در این مطلب پرستاران در ایران در حالی به دلیل کمبود نیرو ناچار هستند بطور اجباری اضافه‌کاری کنند به ازای هر ساعت اضافه‌کاری اجباری تنها ۳۰ سنت درآمد دارند.
همچنین اضافه‌کاری اجباری پرستاران به «استثمار سیستماتیک پرستاران» توصیف و تأکید شده که مطابق قانون بهره‌وری، اضافه‌کار نباید اجباری باشد اما در بسیاری از مراکز درمانی به پرستاران اضافه‌کار اجباری می‌دهند.
در این مطلب آمده که شاید مهم‌ترین چالش حرفه پرستاری در ایران بعد از کمبود نیروی انسانی، اضافه‌کاری اجباری پرستاران با حداقل دستمزد باشد. در چنین شرایطی و با کمبود پرستار در مراکز درمانی کشور، به ویژه در بیمارستان‌های دولتی از پرستاران خواسته می‌شود تا ساعات بیشتری را در محل کار حضور داشته باشند.
این مطلب افزوده نگاهی به وضعیت دستمزدی پرستاران در ایران نشان می‌دهد که پرداختی بابت یک ساعت اضافه‌کاری به هر پرستار، بین ۱۳ تا ۲۰ هزار تومان است. یعنی معادل ۳۰ تا ۵۰ سنت!رقمی که حتی بدون نیاز به مقایسه با رقم موجود در سایر کشورهای منطقه و جهان، غیر منطقی و بیشتر شبیه به یک شوخی به نظر می‌رسد.
مقایسه دریافتی پرستاران در ایران با دیگر کشورها شاید توضیح دهنده‌ی علت مهاجرت گروهی پرستاران در ایران به دیگر کشورها باشد. در کشور مالزی که یکی از کشورها با سطح دستمزد کم به شمار می‌رود پرستاران برای هر ساعت اضافه‌کاری ۱/۵ برابر دستمزد یک ساعت کار و رقمی حدود ۱۰ دلار دریافت می‌کند.
در امارات متحده عربی هر ساعت کار پرستاران تعرفه‌ای معادل ۴۰ دلار در ساعت دارد که در صورت پذیرش شیفت اضافه‌کاری از سوی پرستاران به رقم دستمزد ساعتی، ۲۵ تا ۵۰ درصد افزوده می‌شود که در مجموع دستمزد هر ساعت اضافه‌کاری را تا ۶۰ دلار افزایش می‌دهد.
در استرالیا که یکی دیگر از مقاصد مهاجرتی پرستاران ایرانی است، اضافه‌کاری در روزهای هفته ۱/۵ برابر درآمد معمولی برای دو ساعت اول و سپس دو برابر برای مابقی ساعات اضافه‌کاری است. متوسط دریافتی یک پرستار حدود ۴۰ دلار برای هر ساعت کار است.
در آلمان نیز اضافه‌کاری پرستاران بین ۲۵ تا ۵۰ درصد است و پرستاران این کشور به ازای هر ساعت کار دست‌کم ۱۸ یورو دریافت می‌کنند.
پرستاران شنبه هفته گذشته نیز در تجمعی سراسری که در چند استان ایران بطور همزمان برگزار شد به وضعیت شغلی، و دستمزد و تعرفه‌های ناعادلانه اعتراض کردند.
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار به پس از این تجمع سراسری در گفتگو با روزنامه «هم‌میهن» گفت: «در سال ۸۶ قانونی مصوب شد که خدمات پرستاری نیز همچون گروه‌های دیگر پزشکی تعرفه‌گذاری شود. نهایتاً در سال ۱۴۰۰ و روزهای آخر دولت روحانی، آیین‌نامه تعرفه‌گذاری در دولت تصویب شد و باید این آیین‌نامه اجرا شود.»
او با اشاره به اینکه همچنان پرداخت تعرفه‌ها با مشکل روبروست گفته که مدل پرداخت حقوق پرستاران در دنیا کاملا مشخص است. پرداخت بر پایه حقوق ثابت یا کارانه یا بی.آر.جی انجام می‌شود. تعرفه‌گذاری بر اساس هیچ‌یک از این پرداخت‌ها نبوده و مبنای قانونی ندارد. ما این موضوع را هشدار دادیم که شمه‌ای از قانون تعرفه‌گذاری در حال اجراست اما کسی گوش نکرد. سوال می‌کنیم که این اقدام شما بر چه مبنایی صورت می‌گیرد؟ اما کسی پاسخگوی سوالات ما نیست.»
محمد شریفی‌مقدم افزوده که «سال گذشته شش هفت هزار میلیارد و امسال ۱۰ هزار میلیارد تومان به تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اختصاص دادند. در حقیقت بابت کل خدمات پرستاری ۱۶۰ هزار تومان اعم از خدمت کمک بهیار و پرستار در سه شیفت صبح، عصر و شب، سوپروایزر و سرپرستار پرداخت می‌کنند. در این میان ۱۴ درصد از این پول در اختیار رئیس بیمارستان قرار می‌گیرد تا به آموزش، کارکنان ستادی و… اختصاص یابد. ۱۰ درصد این پول هم به عنوان مالیات کسر می‌شود. در حقیقت با کسر ۲۴ درصد این پرداختی بین کادر پرستاری توزیع می‌شود. این پرداختی تحقیر جامعه پرستاری است چرا که بیمار برای یک ویزیت پزشک این مبلغ را می‌پردازد. بنابراین این تعرفه‌ها بر مبنای خدمات پرستاری تعیین نشده است.»
دبیرکل خانه پرستار گفته که «اگر تعرفه‌های پرستاری براساس مدل «پرداخت کارانه» حساب شود، حداقل کارانه پرستاران برابر حقوق‌شان می‌شود و گاه تا دو یا سه برابر حقوق یک پرستار هم می‌رسد. چرا که پرستاری کاری پرتکرار است. حقوق یک پرستار در حال حاضر ۱۲ میلیون تومان است. اما آنچه که به پرستار می‌دهند از ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. ضمن آنکه این پرداخت هم نامتجانس است و همه پرستاران به یک اندازه از تعرفه‌های پرستاری بهره‌مند نمی‌شوند. با این وجود وزارت بهداشت اعلام می‌کند که تعرفه پرستاری ۳ میلیون تومان است.»
