خشکسالی در ایران ادامه دارد و میانگین دمای هوای ایران در ماه‌های دی و بهمن ۳/۲ درجه سلسیوس بالاتر از حد نرمال بوده است. وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا با انتشار نتایج یک پژوهش جدید از احتمال خشکی کامل تالاب انزلی از بزرگترین تالاب‌های آب شیرین جهان تا ۳۵ سال آینده خبر داده است.
احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی روز جمعه چهارم اسفندماه با بیان اینکه زمستان امسال «بی‌هنجاری دمایی شدیدی» در کشور تجربه شده، به خبرگزاری «ایسنا» گفته که میانگین دمای هوای ایران در ماه‌های دی و بهمن ۳/۲ درجه بالاتر از حد نرمال بوده است.
به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی «از ابتدای زمستان تا کنون بطور میانگین دمای کشور ۹/۸ سلسیوس بوده است این در حالیست که دمای میانگین بلندمدت ۶/۶ سلسیوس ثبت شده است یعنی ۳/۲ درجه سلسیوس دمای میانگین فصل زمستان تا پایان بهمن‌ماه سال جاری بالاتر از حد نرمال بوده است.»
وی با بیان اینکه گرم‌ترین آبان و آذر کشور را امسال سپری کردیم، گفته که «طی زمستان سال جاری بی‌هنجاری دمایی شدیدی را تجربه کرده‌ایم. این وضعیت در دی‌ماه نیز حاکم بود. به احتمال زیاد رکورد گرم‌ترین دی‌ماه کشور ثبت شده است البته باید محاسبه شود. بهمن‌ماه هم خیلی گرم بود و باید با بهمن‌‌ماه‌های سالهای گذشته مقایسه شود.»
احمد وظیفه درباره «بی‌هنجاری دمایی» در کشور توضیح داده که «اگر خطی از خوزستان به جنوب خراسان رضوی ترسیم کنیم. جنوب این خط با بی‌هنجاری شدید دمایی مواجه بود. دما در شمال این خط شامل استان‌های مرکزی تا سواحل شمالی و شمال شرق کشور بطور نسبی در شرایط نرمال قرار داشت. دما فقط شمال شرق اندکی کمتر از نرمال بود. در ماه‌های آینده نیز انتظار می‌رود بطور نسبی با شرایط جوی گرم‌تر از نرمال مواجه شویم.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور پیشتر نیز از وضعیت بد بارندگی‌ها در پاییز و زمستان امسال خبر داده و گفته بود که امسال ۳۰ درصد منابع آبی نسبت به پارسال کمتر و از میزان بارش‌ها هم کاسته شده و بارش‌های فعلی، برای جبران کم‌آبی ایران کافی نیستند.»
بر اساس توضیحات او هر بارشی که می‌آید بخشی از نیاز‌های سال را تامین می‌کند و کمبود‌ها بطور کامل جبران نمی‌شوند. چراکه اثرات خشکسالی از بین نمی‌رود و طبیعت، آن را در حافظه‌اش نگه می‌دارد. بارش‌های سال جاری تنها در استان تهران، ۴۵ درصد کمتر از سطح نرمال بود.
فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب نیز به تازگی با اشاره به گذشت ۱۳۲ روز از سال آبی جاری از تحقق نیافتن پیش‌بینی‌های بارشی خبر داده و گفته سال ۱۴۰۲ به عنوان چهارمین سال خشک متوالی، کشور را با کاهش جدی بارش روبرو کرده است.
صادق ضیائیان رئیس مرکز پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات جوّی سازمان هواشناسی هم گفته که «از بُعد هواشناسی، شرایط بارش‌ها اصلا شرایط خوبی نیست. اگرچه ما در ادامه سال بارش‌هایی را خواهیم داشت، اما با توجه به وضعیت بارش‌ها، پیش بینی‌های ما حاکی از این است که نسبت به میانگین بلند مدت، بارش‌های اسفند ماه چندان زیاد نخواهد بود و احتمال این که کم بارشی‌های ماه‌های اخیر، در اسفندماه جبران شود، بسیار کم است.»
سال‌ها تداوم خشکسالی در کنار بی‌تفاوتی مقامات جمهوری اسلامی سبب از بین رفتن سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن رودها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها شده که یکی از عوارض آن فرونشست زمین در مناطق مختلف کشور بوده است.
وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا با انتشار نتایج یک پژوهش جدید از احتمال خشکی کامل تالاب انزلی از بزرگترین تالاب‌های آب شیرین جهان تا ۳۵ سال آینده خبر داده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد با گسترش تغییرات اقلیمی در جهان، تالاب‌ها در برخی از کشور‌ها با سرعت بیشتری در حال خشک شدن هستند. در فهرست ارائه شده در وبسایت «ایی‌او‌اس» ایران پس از یونان، با از دست دادن ۱۴ درصد از مساحت تالاب‌های خود بین سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸، در رتبه دوم قرار دارد.
کارشناسان این پژوهش، تالاب انزلی را «گوهر اکولوژیک ایران» خوانده و نوشته‌اند با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلفی از جمله تغییرات آب و هوایی، یا عوامل طبیعی و انسانی، آینده تالاب انزلی را در دهه‌های آینده ترسیم کردند. در این پژوهش پیش‌بینی می‌شود که سطح آب دریای خزر ۴ تا ۱۰ متر کاهش یابد.
این گزارش از احتمال خشکلی کامل و نابودی تالاب انزلی طی ۳۵ سال و تا سال ۲۰۶۰ (۱۴۳۸) خبر داده و نوشته این تالاب دست‌کم تا پایان قرن حاضر به یک بستر آب فصلی تبدیل خواهد شد.
در بخشی از این گزارش با تأکید بر اینکه «نابودی این تالاب علاوه بر فاجعه محیط زیستی، بر اکولوژی و اقتصاد منطقه نیز تأثیر منفی خواهد داشت» آمده که حفظ تالاب انزلی، برنامه‌ریزی و اقدامات جدی در حوزه مدیریت آب و کشاورزی نیاز دارد تا رسوبات و آلاینده‌های کمتری ایجاد شود و این «گوهر اکولوژیکی ایران» به حیات خود ادامه دهد.
در این گزارش تأکید شده که تالاب انزلی در شمال ایران، مکانی است که ۹ رودخانه اصلی به دریای خزر می‌رسند. این تالاب، از بزرگترین تالاب‌های آب شیرین جهان محسوب می‌شود که دارای دست‌کم ۱۵۰ گونه از پرندگان ساکن و مهاجر است.
تابستان نفس‌گیر در انتظار ایران؛ کاهش بارندگی، تداوم خشکسالی و فرونشست زمین
هفته گذشته گزارش شد که همه دشت مرودشت از جمله در پاسارگاد، تخت جمشید و نقش رستم دچار پدیده فرونشست شده و وسعت و سرعت آن در این دشت پیشرفت قابل توجهی داشته است.
محمد درویش پژوهشگر و کنشگر محیط زیست در گفتگو با خبرگزاری «ایلنا» در اینباره گفته بود که دشت مرودشت استان فارس بحرانی‌ترین منطقه از منظر زمین‌شناسی بعد از دشت مهیار در اصفهان است.
این کنشگر محیط زیست گفته بود: «متاسفانه وضعیت این بخش در استان فارس فوق‌العاده نگران کننده است و بخش بزرگ این دشت با فرونشست بیش از دو سانتیمتر مواجه است که این رقم ۵ برابر نرم طبیعی و حد مجاز تحمل فرونشست است.»
محمد درویش با اشاره به اینکه فرونشست زمین هنگامی که از ۴ میلی متر عبور می‌کند، باید در اسرع وقت ستاد بحران تشکیل شود، تاکید کرده بود که «در حال حاضر بخش بزرگی از دشت مرودشت که شامل قلمرو بزرگ پاسارگاد، تخت جمشید، نقش رستم می‌شود با فرونشست بیش از ۱۵ الی ۲۰ سانتی متری مواجه است.»
او همچنین گفته بود مسئولان این استان «با پاک کردن صورت مسئله و به دلیل اینکه گردشگران و مردم متوجه فرونشست زمین اطراف دشت مرودشت و تخت جمشید نشوند، آن‌ها را با کامیون پر می‌کنند.»
بحران خشکسالی که علت اصلی آن عملکرد جمهوری اسلامی در مدیریت منابع آب و اقدامات ضدمحیط‌زیستی دولت‌های مختلف بوده است، ابعاد گسترده‌ای دارد.
محسن اردکانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اعلام کرده که در حال حاضر تهران با توجه محدودیت منابع آبی، ظرفیت هیچگونه بارگذاری جدید جمعیتی را ندارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران تأکید کرده که با توجه به منابع محدود آبی در گستره استان تهران هر گونه بارگذاری جدید جمعیت در تهران امکانپذیر نیست و دیگر ظرفیت جدیدی برای تأمین آب آن وجود ندارد که باید در این زمینه تجدیدنظر شود.
محسن اردکانی در ادامه افزوده که «در موضوع بارگذاری جمعیت در هر اقلیمی نخستین چیزی که باید رعایت شود، آمایش سرزمینی است که موضوع اصلی آمایش سرزمین هم آب است.»
مهاجرت‌ها در درون کشور به دلیل بحران خشکسالی چند سالی است روندی افزایشی داشته و به نظر می‌رسد در سالهای آینده به یکی از چالش‌های جدی در کشور تبدیل شود.
مهدی پازوکی اقتصاددان معتقد است که تغییرات اقلیمی نباید تا این حد بر مهاجرت درون‌کشوری موثر باشد و علت اصلی این مهاجرت‌ها نبود استراتژی مناسب در راهبر توسعه است.
او توضیح داده که «اگر حاکمیت، استراتژی مناسبی در راهبرد توسعه داشته باشد، همه این مسائل اقلیمی قابل حل است. در منطقه جنوب کشور یعنی بین سواحل چابهار تا بندرعباس که مکران نامیده می‌شود، می‌توان سکونتگاه، قطب صنعتی، قطب خدماتی و قطب‌های انرژی را با استفاده از سیاست تعامل با جامعه جهانی و استفاده از سرمایه گذاری خارجی و به کارگیری تکنولوژی فعال کرد. با این روش نه تنها شاهد افزایش اشتغال مولد در کشور خواهیم بود، بلکه رشد بالایی را در منطقه خواهیم دید.»
به گفته این اقتصاددان «اقلیم هر کشور مهم است، اما همین اقلیم نیاز به سیاست گذاری‌های درست از سوی تصمیم گیران کلان کشور دارد که در چارچوب منافع ملی، تصمیم‌هایی درست بگیرند و بسیاری از مشکلاتی را که امروز در جامعه وجود دارد تبدیل به مزیت در اقتصاد ایران کنند. در ایران از یک سو انرژی ارزان داریم و از سوی دیگر نیروی تحصیلکرده پرتعداد و ارزان. این نیروی انسانی تحصیلکرده را بسیاری از کشور‌های اطراف ما ندارند و بنابراین، مزیت بسیار خوبی است، به شرط آن که، استراتژی توسعه به ما بگوید به کجا قرار است برویم.»
