وزارت بهداشت از «بسته ماندگاری پرستاران» برای جلوگیری از مهاجرت پرستاران از کشور رونمایی کرده است. پرستاران با مشکلات صنفی زیادی از جمله شیفت‌های اضافه‌کاری تحمیلی و دستمزدهای ناچیز روبرو هستند و دولت هیچ اقدامی برای حل مشکلات آنها انجام نداده است.
محمدتقی جهانپور رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور با اشاره به مهاجرت دست‌کم سالانه ۲۷۰۰ پرستار از ایران گفته «بسته ماندگاری پرستاران» در دست تدوین است. محمدتقی جهانپور تأکید کرده که طراحی و تدوین این بسته به دستور علی خامنه‌ای در دستور کار قرار گرفته است.
رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور این سخنان را در نشست اعضای شورای عالی سازمان نظام پرستاری که دو روز پیش با حضور وزیر بهداشت برگزار شد مطرح کرد. محمدتقی جهانپور در این نشست مهاجرت گسترده پرستاران از کشور را «زنگ خطری جدی برای نظام سلامت» ارزیابی کرد.
تدوین بسته‌ای با عنوان «ماندگاری پرستاران» نخستین بار ماه گذشته مطرح شد. عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت نیمه بهمن‌ماه امسال از طراحی این بسته توسط وزارت بهداشت خبر داده و گفته بود که این بسته بر ارتقای وضعیت معیشت و کرامت همکاران تمرکز دارد.
معاون پرستاری وزارت بهداشت افزوده بود که پیشنهاداتی از جمله اصلاح فرمول محاسبه اضافه کار در آن ارائه شده است و بهبود اسکان همکاران پرستار نیز در این بسته در حال پیگیری است که شامل مسکن ملی و پانسیون‌های پرستاری است و ساخت پانسیون در ۳۱ منطقه آغاز شده است.
به گفته عباس عبادی در این بسته همچنین تسهیلاتی برای ادامه تحصیل همکاران پرستار در نظر گرفته شده که ارتقای شغلی داشته باشند.
مشکلات صنفی پرستاران دامنه گسترده‌ای دارد اما وزارت بهداشت تا کنون به این مشکلات بی‌اعتنا بوده است. در روزهای گذشته و در حالی که نشست اعضای شورای عالی سازمان نظام پرستاری برگزار می‌شد، جمعی از پرستاران در شیراز و کرمانشاه تجمع کردند.
صدها پرستار دیروز، دوشنبه ۱۴ اسفند ۱۴۰۲، در مقابل دانشگاه علوم پزشکی شیراز تجمع کردند. به گزارش فعالان صنفی علت تجمع پرستاران «وضعیت شغلی و دستمزدی، پایین بودن تعرفه‌ها، اضافه‌کار اجباری پرستاری و وعده‌های توخالی مسئولان» بیان شده بود.
دولت در حالی مدعی تدوین بسته «ماندگاری پرستاران» به دستور علی خامنه‌ای است که اعتراضات صنفی پرستاران با سرکوب و مجازات برای این قشر همراه بوده است. روزنامه «اعتماد» در گزارشی به این سرکوب‌ها از جمله «۶ ماه انفصال از خدمت» پرداخته است.
در این گزارش که روز دوشنبه ۱۴ اسفندماه منتشر شده آمده که از ابتدای امسال، پرستاران در شهرهای مختلف کشور نسبت به اجرای ناقص و سلیقه‌ای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و اضافه‌کار اجباری معترض بوده‌اند اما دولت به تازگی به جای اصلاح مشکلات و توجه به خواسته‌های پرستاران معترض، به توبیخ و تنبیه معترضان متوسل شده است.
یکی از پرستارانی که در تجمعات اعتراضی شرکت کرده به روزنامه «اعتماد» گفته که «طی ۳ ماه اخیر حدود ۵ نفر از پرستاران این بیمارستان به دلیل پاسخگو نبودن مسوولان، ترک کار کرده و استعفا داده‌اند و سه نفر از پرستاران هم درخواست استعفای خود را نوشته‌اند اما هنوز به مسوولان بیمارستان تحویل نداده‌اند.»
این پرستار گفته که «نحوه پرداخت‌ها طی ماه‌های اخیر به گونه‌ای بوده که هیچ تناسبی با قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نداشته به این معنا که دریافتی پرستاران نسبت به دو سال قبل که از اجرای قانون خبری نبود هم، کمتر شده است.»
او افزوده که «حجم کار پرستاران طی ماه‌های اخیر به صورت اجباری افزایش یافته و با وجود استعفای حدود ۵ پرستار، مسوولان بیمارستان هیچ نیروی جدیدی به جای مستعفی‌ها جذب نکرده‌اند بلکه در عوض، حجم کار نیروهای باقی مانده به گونه‌ای افزایش یافته که پرستاری که تا سه ماه قبل، دو شیفت کاری داشت حالا مجبور به سه شیفت کاری است تا جای خالی همکاران خود را هم پر کند.»
محمدشریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار نیز به تازگی از مجازات پرستاران معترض خبر داده و گفته بود که «هیئت تخلفاتِ برخی از دانشگاه‌ها، برای پرستارانی که در اعتراضات صنفی شرکت کرده‌اند، پرونده ساخته‌اند و احکامی مثل ۶ ماه انفصال خدمت صادر کرده‌اند.»
محمدشریفی مقدم با اعتراض به رویه‌ای که طی دهه اخیر بی‌سابقه بوده، گفته بود: «این چه حکمی است؟ چرا باید برای تجمع صنفی و شکایت به دریافتی ناچیز، حکم صادر کرد ؟ ۶ ماه انفصال از کار در شرایطی که با مشکلِ کمبودِ پرستار مواجهیم و مردم هر روز از این وضع آسیب می‌بینند، چگونه توجیه می‌شود؟»
شرایط دشوار شغلی پرستاران با حقوق ناچیز؛ اضافه‌کاری اجباری با ساعتی ۳۰ «سنت» دستمزد!
کمبود پرستار در حالی که وزارت بهداشت اقدام به استخدام نیروی جدید نمی‌کند سبب افزایش فشار کار بر روی پرستاران شاغل شده است. از سوی دیگر تعرفه دستمزد پرستاران به ویژه در محاسبه اضافه‌کاری نیز عادلانه نیست.
ماه گذشته دیوان عدالتِ اداری در کرمان، تهران و مشهد در مورد منعِ اضافه‌کاری اجباری به نفع پرستاران رأی صادر کرد و این حق را به پرستاران داد تا از انجام اضافه‌کار اجباری امتناع کنند. رأی دیوان البته صرفا در تهران قطعی شده بود.
در شهر مشهد و کرمان اما دانشگاه علوم پزشکی درخواست اعاده دادرسی کردند. ابراهیم آریا مقدم رئیس انجمن فوریت‌های پزشکی خراسان رضوی معتقد است که «بخش حقوقی دانشگاه [علوم پزشکی] برای آنکه زمان بخرد، اعاده دادرسی داده است. البته اعاده دادرسی رد شده اما باز هم مجدد روی آن اعاده دادرسی دادند. درواقع با اینکه خودشان می‌دانند در نهایت باید تن به این قانون بدهند، اما اطاله‌ی دادرسی می‌کنند چون با مشکل کمبود نیرو مواجه هستند.»
این فعال صنفی کمبود نیروی پرستار را معضلی دانسته که سبب تحمیل اضافه‌کاری اجباری به پرستاران شاغل شده و توضیح می‌دهد: «وزارت بهداشت طی این سال‌ها، نیروی مورد نیاز جذب نکرده، و نمی‌تواند این کمبود را با نیروی ساعتی ۲۰هزار تومان جبران کند. باید به اندازه‌ی حقوق کامل یک پرستار، رقم اضافه‌کاری تعیین شود، تا پرستاران راضی به انجام اضافه‌کار شوند و کمبود نیرو جبران شود.»
ابراهیم آریا مقدم تأکید کرده که حتی آزمون استخدامی‌هایی هم که برگزار می‌شود، نمی‌تواند کمبود پرستاران را جبران کند. این آزمون‌ها معمولا برای تبدیل وضعیتِ پرستارانی است که در قالبِ قراردادهای مختلف مشغول به کار هستند و کمتر برای جذب نیروی جدید است.
صفحه «پریستار» در شبکه «ایکس» که به بازتاب مسائل صنفی پرستاران می‌پردازد در مطلبی به اضافه‌کاری اجباری پرستاران و تعرفه دستمزد اندک آن اشاره کرده و این دستمزد را با دستمزد پرستاران در چند کشور مقایسه کرده است.
بر اساس اطلاعات منتشر در این مطلب پرستاران در ایران در حالی به دلیل کمبود نیرو ناچار هستند بطور اجباری اضافه‌کاری کنند به ازای هر ساعت اضافه‌کاری اجباری تنها ۳۰ سنت درآمد دارند.
همچنین اضافه‌کاری اجباری پرستاران به «استثمار سیستماتیک پرستاران» توصیف و تأکید شده که مطابق قانون بهره‌وری، اضافه‌کار نباید اجباری باشد اما در بسیاری از مراکز درمانی به پرستاران اضافه‌کار اجباری می‌دهند.
در این مطلب آمده که شاید مهم‌ترین چالش حرفه پرستاری در ایران بعد از کمبود نیروی انسانی، اضافه‌کاری اجباری پرستاران با حداقل دستمزد باشد. در چنین شرایطی و با کمبود پرستار در مراکز درمانی کشور، به ویژه در بیمارستان‌های دولتی از پرستاران خواسته می‌شود تا ساعات بیشتری را در محل کار حضور داشته باشند.
این مطلب افزوده نگاهی به وضعیت دستمزدی پرستاران در ایران نشان می‌دهد که پرداختی بابت یک ساعت اضافه‌کاری به هر پرستار، بین ۱۳ تا ۲۰ هزار تومان است. یعنی معادل ۳۰ تا ۵۰ سنت!رقمی که حتی بدون نیاز به مقایسه با رقم موجود در سایر کشورهای منطقه و جهان، غیر منطقی و بیشتر شبیه به یک شوخی به نظر می‌رسد.
در چنین شرایطی طبیعی است که پرستاران برای ادامه اشتغال در نظام درمانی ایران انگیزه نداشته باشند و از هر فرصتی برای مهاجرت به دیگر کشورها استفاده کنند تا هم کرامت انسانی آنها حفظ شود و هم دستمزدهایی عادلانه دریافت کنند.
