در حالی که آمار رسمی از خودکشی سربازان در پادگان‌ها در دست نیست، ولی حتی موارد رسانه‌ای شده نیز بیانگر افزایش آمار خودکشی در میان سربازان وظیفه است.
در یکی از آخرین موارد خودکشی سربازان وظیفه، یکی از سربازان حفاظت فیزیکی دادگستری شهرستان بم در استان کرمان پنجشنبه دهم اسفندماه در پست نگهبانی با یک قبضه سلاح کلاشنیکف به زندگی خود پایان داد.
بهنام جعفری‌زاده دادستان بم علت خودکشی این سرباز را «اختلافات شخصی» اعلام کرده و گفته «این سرباز پس از چند ساعت مرخصی ساعتی، به یگان خدمتی خود باز می‌گردد و پس از تحویل گرفتن پست در اتاقک نگهبانی، در حالی که تنها بوده است اقدام به خودکشی می‌نماید.»
در مورد دیگری که ۲۳ بهمن‌ماه رخ داد یک سرباز وظیفه نیروی انتظامی در کرمان پس از مشاجره با فرمانده خود و مسئولان یگان‌های نظارتی، سلاح کمری افسر جانشین را برداشته و در محوطه ستاد فرماندهی یه سر خودش شلیک می‌کند.
دو روز پیشتر و در ۲۱ بهمن‌ماه هم یک سرباز وظیفه در ساوجبلاغ دو نفر را به قتل رسانده و خودش نیز کشته شد.
در سیزدهم بهمن‌ماه هم یک سرباز وظیفه در کلانتری منطقه «حصار امیر» به اشتباه به یکی از کارکنان نیروی انتظامی شلیک کرد که باعث مجروح شدن یکی از کارکنان انتظامی شد اما سرباز وظیفه پس از این اقدام بلافاصله «در یک اقدام احساسی» به سمت خود شلیک کرد.
دوم بهمن ماه یک نفر از کارکنان وظیفه از سر پست نگهبانی به داخل آسایشگاه مراجعه می‌کند و بلافاصله اقدام به تیراندازی به سمت سربازان که داخل آسایشگاه بودند، کرده و تعداد ۵ نفر از همرزمان وظیفه جانشان را از دست می‌دهند.
از سوی دیگر اواخر آبان ۱۴۰۲ در تیراندازی یک سرباز در پایگاه بسیج «بشارتی» زاهدان یک سرباز وظیفه کشته شد؛و در سوم دی‌ماه ۱۴۰۲ در پایگاه «سپاه سلمان» زاهدان یک سرباز دیگر بر اثر تیراندازی جان خود را از دست داد.
«کیهان لندن» در ویدئویی با عنوان «سربازکُشی دستاورد جمهوری اسلامی» با توجه به گزارش‌هایی که در همین زمینه در این رسانه منتشر شده، به خودکشی و دیگرکُشی سربازان در ایران پرداخته است. بر این اساس تنها از سال ۱۳۹۶ تا کنون (طی شش سال) بیشتر از شش مورد در مراکز نظامی سربازان به روی هم‌قطاران خود آتش گشوده‌اند. تعداد سربازهایی که در این مدت به این شکل کشته شده‌اند به حدود ۳۰ نفر می‌رسد.
روزنامه «اعتماد» اواخر بهمن‌ماه در یادداشتی درباره خودکشی سربازان نوشت: «اولین اقدام عاجل و فوری، غربالگری سربازان در بدو ورود به یگان‌های تابعه توسط روانشناس متبحر است.»
در این یادداشت عواملی چون سبک‌های تربیتی غلط، خانواده ازهم‌گسیخته، وجود برخی اختلالات روانی، زندگی عاطفی افراد، اعتیاد و شرایط ناهنجار فرهنگی و اقتصادی تحریک‌کننده، از جمله دلایل بروز خودکشی یا دیگرکُشی سربازان وظیفه اعلام شده بود.
خودکشی یک سرباز در بم هنگام نگهبانی؛ دادستانی: بررسی شد، اختلافات شخصی داشت!
یکشنبه ۱۳ اسفندماه روزنامه اینترنتی «فراز» در گفتگو با یک روانشناس که سابقه خدمت در مرکز مشاوره پادگان را دارد به ریشه‌ها و بسترهای پدیده خودکشی و دیگرکُشی سربازان پرداخته است.
این روانشناس گفته «در ابتدای ورود سربازان به پادگان از آنها یک تست روانشناسی گرفته می‌شود؛ این تست که متشکل از ۲۰ الی ۳۰ سوال است بر خوداظهاری سربازان اتکا دارد. بر اساس این تست روانشناسی افرادی که وضعیت روانی حادی دارند و درگیر اختلالات افسردگی و افکار خودکشی هستتند شناسایی می‌شوند و در ادامه در جریان بازرسی بدنی و بررسی تاتو‌ها یا سابقه خودزنی شناسایی می‌شوند.»
او در ادامه گفته «اما در این خصوص مشکلی اساسی وجود دارد؛ اول اینکه معمولا افراد در این تست‌ها به درستی پاسخ سوالات را انتخاب نمی‌کنند، زیرا از معافیت اعصاب و روان و به اصطلاح «کارت قرمز گرفتن» میترسند. همچنین امکان بازرسی بدنی تعداد زیادی از سربازان وجود ندارد.»
به عقیده این روانشناس باید از سربازانی که اسلحه هم دریافت می‌کنند تست‌های دوره‌ای روانشناسی گرفته شود اما مسئولان فقط به «خوداظهاری» سربازان اکتفا می‌کنند: «در برخی از پادگان‌ها سربازان یگان پاسدار اسلحه دریافت می‌کنند و لذا حساسیت مراکز مشاوره پادگان‌ها بر ایندسته از سربازان بیشتر است. به عبارتی دیگر هرچند وقت یکبار باید از سربازان یگان پاسدار، تست‌های روانشناسی گرفته تا وضعیت روان آنها سنجیده شود. اما در این موضوع نیز مبنا بر خوداظهاری سربازان است و سربازان باید خود به مرکز مشاوره مراجعه کرده و در خواست دریافت خدمات کنند.»
او یکی از دلایل بروز موارد خودکشی و دیگرکُشی در میان سربازان را فشار به سربازان در پست نگهبانی ارزیابی کرده و گفته «به دلیل کم بودن تعداد سربازان برخی از مسئولین پادگان‌ها مجبور هستند نگهبانی پاسدار‌ها را افزایش دهند و این موضوع خود مسبب بسیاری از مشکلات در خصوص خودکشی و دگرکشی سربازان است. نیاز است مسئولین مربوط عدالت را در نگهبانی سربازان رعایت کند تا از شکل‌گیری چنین مشکلاتی پیشگیری شود. همچنین این افراد باید حداقل اطلاعاتی از مباحث روانشناختی داشته باشند تا در رفتار خود با سربازی که درگیر مسائل روانی هستند دقت بیشتری داشته باشند.»
این روانشناس با اشاره به طرح «مشاوریار» که در صورت اجرای درست می‌تواند نقش بازدارنده از بروز پدیده خودکشی یا دیگرکُشی سربازان ایفا کند اشاره کرده و می‌گوید بر اساس این طرح باید سربازان با سواد بالاتر، آسیب روانی کمتر و مسن‌تر مراقب سایر سربازان باشند و در صورت مشاهده ناهنجاری در آنها به مرکز مشاوره اطلاع دهند. او افزوده که «این طرح اگر به درستی اجرا شود می‌تواند تبعات مثبت بسیاری زیادی داشته باشد، اما متاسفانه این طرح نیز ناقص اجرا می‌شود.»
در همین ارتباط کیهان لندن در گزارشی که مهر ۱۳۹۵ منتشر کرده بود نوشت: «خودکشی افراد در یک یگان نظامی تاثیر منفی زیادی بر روحیه یگان دارد، اما سرسختی و غرور نیروهای نظامی و ترس از اینکه اگر به دنبال مشاوره روانی باشند به جایگاه خدمتی آنها آسیب وارد شود از عمده دلایلی است که نظامیان را در پیشگیری از خودکشی با مشکل روبرو می‌کند.»
در این گزارش همچنین آمده بود: «در پادگان‌های جمهوری اسلامی بیشتر از آنکه روان‌شناسان و روانکاوان نقش مشاور روحی و روانی را داشته باشند، این روحانیون هستند که از طرف سازمان عقیدتی و سیاسی نیروهای مسلح در پادگان‌ها حضور دارند. حضوری که نه راه حل، بلکه خود بخشی از مشکل است.»
این گزارش در توضیح این مشکل چنین استدلال کرده بود: «به دلیل تحمیل آموزش‌های انقلابی و اسلامی، همچنان مذهب اصلی‌ترین روش در پادگان‌های جمهوری اسلامی برای ارتقاء روحی و روانی پرسنل مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگرچه نه تنها بی‌نتیجه بوده بلکه چه بسا در گسترش ناراحتی‌های روحی و روانی تأثیر هم داشته است. پیچیدگی‌های فکری و توقعات نسل‌های جدید و عقب ماندن مطالعات نهادهای مسئول از بهبود و اصلاح نظام آموزشی باعث شده مذهب و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت (مرگ در راه اسلام و انقلاب) در پادگان‌ها نه تنها هیچ اثر مثبت نداشته باشد بلکه پادگان‌ها را به مراکزی بی‌روح و مرده مبدل کرده که در ساده‌ترین تعریف از در و دیوار آن غم می‌بارد.
مصداق این مسئله، وضعیت پادگان‌ها در روزهای جشن و عزاداری تقویم است که بطور شاخص مراسم شادی و جشن کمتر در پادگان‌ها انجام می‌شود و عموم سربازان به مرخصی اعزام می‌شوند، اما مراسم عزاداری و سوگواری نه تنها به مناسبت‌های تقویمی بلکه بطور روزانه در قالب دعا و نیایش‌های سوگ‌آور از سوی امامان جماعت هر پادگان در سه وعده صبح، ظهر و مغرب در نمازخانه‌های پادگان‌ها طبق برنامه «سین» اجرا می‌شود. این یعنی پمپاژ «سنت سوگواری» به سبک انقلابی برجای مانده از حاکمانی که به نسل‌های قدیم تعلق دارند برای نسل جدید که در نهایت نشان داده «آموزه‌های آسمانی و اسلامی و انقلابی» دیگر ابزار مناسبی برای تولید روحیه و امید و پیشگیری از خودکشی و خودزنی نیست چه برسد به مبارزه برای اسلام و انقلاب!»
با گذشت هفت سال از گزارشی که به پدیده خودکشی سربازان وظیفه پرداخته بود، این مشکل با تلنبار شدن مشکلات زندگی اقتصادی و اجتماعی تعمیق و گسترش یافته است.
