در حالی که دولت مدعی است امسال با پرداخت یارانه از سفره و معیشت مردم و اقشار آسیب‌پذیر حمایت خواهد کرد، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از ناترازی ۲۳۰ هزار میلیارد تومانی هزینه‌ها و درآمدهای این بخش از لایحه بودجه خبر داده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرده برخلاف ادعای دولت، امسال ناترازی درآمد و هزینه هدفمندی یارانه‌ها حداقل ۲۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
این مرکز مجموع منابع قانونی قابل تحقق هدفمندی در سال آینده حدود ۵۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده و می‌گوید که برخی ارقام مصارف مانند یارانه نان نیز دارای «کم‌برآوردی» است. همچنین منابع مورد نیاز برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیک نیز به وضوح مشخص نشده که قرار است از کجا تامین شود. بنابراین کارشناسان این مرکز عدد ۲۳۰ هزار میلیارد تومان را برای ناترازی میان درآمد و هزینه هدفمندی یارانه‌ها عنوان کرده‌اند.
بر اساس این گزارش در سال ۱۴۰۱ کسری هدفمندی یارانه‌ها معادل ۷۲ هزار میلیارد تومان بود و در سال ۱۴۰۲ به رقم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسید. از آنجا که اصلاحات قیمتی و غیر قیمتی حوزه انرژی چندین سال است که متوقف شده و قانون هدفمندکردن یارانه‌ها هم اصولا محدود شده به همین یارانه نقدی یا معیشتی که دولت دهک‌بندی‌های آن را نیز تغییر داده است. اما مرکز پژوهش‌های مجلس برآورد کرده که هدفمندی یارانه‌ها در سال‌های آینده با کسری بزرگ‌تری نیز مواجه شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ناترازی را نتیجه توقف اصلاحات قیمتی در حوزه انرژی دانسته و نوشته که «با افزایش مصرف داخلی فرآورده‌های نفتی، امکان صادرات محصولات با ارزش سلب شده و قیمت ریالی فروش داخلی در مقایسه با صادرات، ناچیز است و مقدار حقیقی آن هر سال کمتر می‌شود.»
همچنین تأمین سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیون تن آرد یارانه‌ای و پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز ۴۲۰۰ تا ۲۸۵۰۰ تومانی به شرکت‌های بیمه‌گر (یا داروخانه‌ها) برای جلوگیری از افزایش قیمت دارو‌های بیمه پایه، بار مالی بزرگی بر هزینه‌های هدفمندی یارانه‌ها ایجاد می‌کنند.
همانطور که در گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم اعلام شده، دولت رئیسی در دو سال گذشته نیز با کسری منابع برای پرداخت یارانه‌ها روبرو بوده است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیشتر در خردادماه ۱۴۰۲ پیش‌بینی کرده بود که چنانچه نرخ ارز در نیما ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تثبیت شود، ۲۲ درصد از منابع درآمدی هدفمندی یارانه‌ها کسری خواهد داشت.
در گزارش خردادماه گذشته این مرکز پژوهشی تأکید شده بود که منابع تأمین این یارانه ها از طریق فروش فرآورده ها نفتی، فروش گاز طبیعی و منابع حاصل از اصلاح نرخ گاز خوراکی پتروشیمی ها است. نکته اینجاست که ۴۴ درصد از منابع تامین یارانه ها توسط صادرات فرآورده های نفتی است، همچنین ۴۰ درصد از یارانه ها نیز از طریق درآمد حاصل از فروش داخلی گاز به صنایع تأمین می شود که نحوه محاسبه آن بر اساس نرخ ارز است. به بیان دیگر ۸۴ درصد از منابعی که بناست یارانه های سال ۱۴۰۲ را تامین کند، وابسته به نرخ ارز است.
امسال اما کسری بودجه برای پرداخت یارانه‌ها با توجه به عدم تحقق درآمدهای این بخش بیشتر شده است. چند روز پیشتر نیز حمیدرضا حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به افزایش ۹ برابری یارانه های پرداختی طی ۴ سال اخیر و ثبات نرخ بنزین از پیش بینی کسری بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی خبر داد.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مصرف روزانه بنزین طی ۴ سال گذشته از ۸۴ به ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده در گفتگوی تلویزیونی گفته بود که علاوه بر اینکه تولید بنزین کفایت نمی‌کند، سال گذشته ۲ میلیارد دلار هم بنزین وارد شد. این در حالی است که برای سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۹ میلیارد دلار صادرات بنزین پیش بینی شده بود.
حمیدرضا حاجی بابایی گفته بود که اکنون نرخ بنزین همان ۱۵۰۰ تومان و با قیمت سال ۹۸ به فروش می رسد. هر کمیته امدادی و مابقی افراد ۱۰۰ و ۴۵ هزار تومان یارانه می‌گرفتند که سال جاری به حساب این افراد ۹۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان واریز می شود. یارانه نان نیز از ۲۰ به به ۱۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده و ۹ برابر شده است.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با این کنایه که «آیا قرار است معجزه ای اتفاق بیافتد؟» گفته بود که «فاصله درآمدها با هزینه‌ها همواره در حال بیشتر شدن است. بطوری که سال جاری برای بودجه کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی پیش بینی شده است.»
اینهمه در حالیست که دولت همچنان مدعی عدم ناترازی در بخش یارانه‌ها در بودجه امسال است. داوود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه بدون اشاره به نقش دولت و به ویژه تیم اقتصادی آن در بروز تورم و رانده شدن اقشار مختلف به زیر خط فقر، مدعی شده که «یکی از نقش‌های مهمی که دولت ایفا می‌کند، توجه به اقشار آسیب پذیر و سفره و معیشت مردم در قالب بازتوزیع درآمد یا یارانه‌هایی است که پرداخت می‌شود.»
رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره تأمین منابع مورد نیاز پرداخت یارانه‌ها گفته منابعی که دولت از فروش بنزین، گازوئیل، صادرات فرآورده‌های نفتی به دست می‌آورد، صرف بازتوزیع به خود مردم می‌شود؛ به این معنا که عملاً منابع حاصل از بخش نفت و گاز ما که در فروش انواع حامل‌های انرژی حاصل، عیناً در قالب تبصره ۸ یا قانون هدفمندی یارانه‌ها به مردم بازپرداخت می‌شود.
معاون ابراهیم رئیسی ادامه داده که «یکی از انواع پرداخت‌ها، یارانه‌های نقدی است که بخش بزرگی از جامعه این یارانه‌های نقدی را دریافت می‌کنند که برخی ۳۰۰ هزار یا ۴۰۰ هزار تومان در ماه حسب آزمون وسع دریافت می‌کنند که کل منابع آن، ۳۳۰ هزار میلیارد تومان در سال است.»
به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه «برای کمک هزینه‌های معیشتی ویژه افراد کمیته امداد و سازمان بهزیستی نیز هر ماه بالغ بر ۵ همت پرداخت می‌شود در حالی که سال گذشته مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی ۴۰ درصد رشد کرد که امسال نیز مجدد، ۳۰ درصد رشد کرده است تا این گروه خاص مورد توجه قرار گیرند.»
داوود منظور همچنین ادعا کرده که «اقدام دیگر کالابرگ است که هدف آن عدم احساس افزایش قیمت ۱۱ قلم کالای اساسی در سفره مردم است که به ۷ دهک به ازای هر نفر ۲۲۰ هزار تومان پرداخت می‌شود؛ ضمن اینکه مجموعه یارانه‌هایی که در سایر قالب‌ها داده شده و به سفره مردم ختم می‌شود که یارانه خرید تضمینی گندم و آرد و نان است که ۲۰۰ همت در سال جاری بابت این امر هزینه خواهد شد.»
اینهمه در حالیست که پرداخت یارانه‌هایی ناچیز از سوی دولت آن هم در شرایطی که امسال نیز مانند سال‌های گذشته درآمدها متناسب با نرخ تورم افزایش نیافته است، از سوی بسیاری از کارشناسان بی‌اثر ارزیابی می‌شود.
معیشت کارگران بازیچه جمهوری اسلامی؛ درآمد روزانه کارگران در ایران فقط ۳ دلار!
در همین رابطه آیت اسدی فعال کارگری معتقد است طرح یارانه کالای دولت با شکست مواجه شده است.
این فعال کاگری گفته «دیگر کارگران تمایلی به دریافت کالای یارانه‌ای ندارند» و تأکید کرده که «طرح یارانه کالای دولت با شکست مواجه شده است، در ابتدا به نظر می‌آمد دولت این اقدام را در راستای کمک به طبقه کارگر انجام داده است اما،کارگران برای خرید کالا‌ها مجبور هستند معادل این رقم در کارت خود داشته باشند و مجبور هستند از فروشگاه‌های زنجیره‌ای که قیمتشان با قیمت مغازه‌های خواربار فروشی تفاوت زیادی دارد خرید کنند.»
آیت اسدی افزوده که «در این شرایط فروشگاه‌های زنجیره‌ای اجناسی که روی دستشان مانده است را آب می‌کنند تا از ورشکستگی نجات یابند. این کالای یارانه‌ای باعث شد که فروشگاه‌های زنجیره‌ای که همیشه اجناس را با تخفیف می‌فروختند و جشنواره می‌گذاشتند تخفیف‌ها را بردارند.»
کاهش ارزش پول ملی نه تنها یارانه‌های دولت را بطور کلی بی‌اثر کرده بلکه از سوی دیگر ارزش درآمد کارگران را به شدت کاهش داده است. محاسبه‌ها نشان می‌دهد درآمد روزانه کارگران در ایران به سه دلار و در آمد ماهانه آنها حدود ۱۷۳ دلار است.
آیت اسدی در اینباره گفته که افزایش ۳۵ درصدی حقوق کارگران که نه رضایت کارگران را به نبال داشت نه کارفرمایان و دولت با رشد قیمت ها در روز‌های آغاز سال جدید در بهبود وضعیت معیشتی بدون تأثیر خواهد بود.
