شاهزاده رضا پهلوی در مصاحبه با شبکه «تیوی رین»، ایستگاه تلویزیونی مستقل روسیه، که ۱۷ آوریل (۲۹ فروردینماه) منتشر شد با اشاره به گستاخی جمهوری اسلامی همزمان با نزدیکتر شدن به روسیه، همکاری این دو رژیم را در جنگ علیه اوکراین نتیجه مماشات غرب با حکومت ایران دانست.
وی تأکید کرد، «متأسفانه مردم ایران تفسیری منفی از رابطه کنونی بین مسکو و تهران دارند. آنها اینطور برداشت میکنند که در حال حاضر حمایت از رژیم ایران در سرکوب شهروندانش ارتباط مستقیم با روابط بین این دو دولت دارد.»
اکاترینا کوتریکادزه: والاحضرت، از اینکه با ما هستید سپاسگزاریم. من واقعاً از این فرصت قدردانی میکنم. اول از همه میخواهم نظر کلی شما را در مورد حملات جمهوری اسلامی به اسرائیل در ۱۴ مارس [۱۴ آوریل] بپرسم. آیا فکر میکنید از خطر جنگ بزرگتر، جنگ منطقهای یا حتا جنگ بزرگتر جلوگیری شده و ما واقعاً از آن جان سالم به در بردیم؟
شاهزاده رضا پهلوی: من فکر نمیکنم که تشدید تنشها به سمت آنچه شما اشاره میکنید باشد، اگرچه ما هرگز نمیدانیم که هر کدام از طرفین تا چه اندازه برای آن تلاش خواهند کرد. اما آنچه مشخص است این شرایط ناشی از رفتار رژیمی است که هر روز ضعیفتر و بیشتر مستأصل میشود. در همان زمان که حمله اخیر را مستقیم به اسرائیل انجام دادهاند، دوباره سرکوب مردم را در خانه آغاز کردهاند و به زنان ایرانی در خیابانهای ایران حمله میکنند. این باز هم نشاندهنده ماهیت این رژیم است که مدام سعی در ایجاد درگیری و تنش دارد. این چیز جدیدی نیست.
رژیم سالهاست که این کار را انجام میدهد و از نیابتیهای خود در منطقه استفاده میکند. ما دیدیم که در هفت اکتبر چه اتفاقی افتاد وقتی حماس به اسرائیل حمله کرد. همه اینها واقعاً بازوهای رژیمی هستند که بارها و بارها این کار را انجام داده و اساساً ثبات منطقه را تهدید میکنند. این باعث میشود بگویم که اگر تغییری اساسی در سیاست خارجی در برابر این رژیم، فراتر از وضعیت موجود صورت نگیرد، تنها میتوان انتظار داشت که این نوع تنشها بیشتر شود. و همانطور که شما اشاره کردید، هیچکس نمیداند که این درگیری به چه چیزی میتواند منجر شود اما میتوان از آن اجتناب کرد، مشروط بر اینکه تغییری اساسی در سیاست خارجی دولتهای کلیدی منطقه و غرب ایجاد شود.
-شما اشاره کردید که رژیم در حال ضعیفتر شدن است؛ اما آیا میتوانید جزئیات بیشتری در مورد دلایل و انگیزههای رژیم برای چنین اقدامی به ما ارائه دهید؟ چرا آنها تصمیم گرفتهاند به قلمرو کشور دیگری حمله کنند؟ این برای نخستین بار در تاریخ است که از خاک ایران به اسرائیل حمله میشود. دلیل اصلی این اقدام بسیار تهدیدآمیز و خطرناک چیست؟
-خب، خوشحالم که این پرسش را مطرح کردید چون اساساً نمیتوان [از آنها] انتظار توضیح منطقی داشت، زیرا ماهیت این رژیم از همان ابتدا و بر اساس دیانای آن، صدور یک ایدئولوژی فراتر از مرزهای ایران به کل جهان است… این بر اساس دیدگاه خلافت شیعی امروزی است که میخواهد بر منطقه مسلط شده و در نهایت دشمن خود را که اساساً غرب و تمام ارزشهای آن یعنی آزادی، دموکراسی و حقوق بشر است شکست بدهد تا همه را تحت سلطه خود درآورد… «ایدئولوژی»! این دقیقاً همان چیزی است که خمینی ۴۵ سال پیش استفاده کرد تا از آن به عنوان سکوی پرتاب برای صدور انقلاب اسلامیشان به منطقه و فراتر از آن استفاده کند. چیزی که به نفع مردم ایران نبوده و نیست. فراموش نکنیم که این رژیم به میلیاردها دلار درآمد دسترسی داشته که خرج مردم ایران نشده است.
امروز ۶۰ درصد جامعه ایران زیر خط فقر زندگی میکنند. مردم از نظر اقتصادی دچار مشکل هستند. ارزش پول ما بعد از انقلاب ۱۰ هزار بار کاهش یافته. ایران کشوری است که میتوانست کره جنوبی باشد. در عوض، کره شمالی شده. همه اینها به خاطر این رژیم است که بر حفظ افراطگرایی و رادیکالیسم خود و دامن زدن به تروریسم اصرار دارد. این خلاف ماهیتاش نیست بلکه درواقع ذات طبیعی آن همین است و این دقیقاً همان استدلالی است که من سالهاست بیان میکنم. اساسیترین نقص در تفسیر، یا حداقل انتظار جهان آزاد بطور خاص، به عنوان نحوه برخورد با این رژیم بر اساس پیشفرض تغییر رفتار رژیم بوده در حالی که هرآنچه در سه دهه گذشته در زمینه دیپلماسی یا تلاش برای مذاکره با این رژیم یا تلاش برای مماشات دیدهاید، همگی شکست خوردهاند.
-انتظار تغییر رفتار رژیم از همان ابتدا اشتباه بود. بنابراین نمیتوان انتظار تغییر رفتار چنین رژیمی را داشت. حال پرسش اینجاست که چرا رژیم کارهایی را انجام میدهد که هم به ضرر مردم ایران و هم مردم منطقه است؟
-تنها توضیح این است که آنها باید همه این کارها را انجام دهند تا زنده بمانند. اگر این کارها را نمیکردند، دیگر رژیم اسلامی نبودند. بنابراین ما باید اندیشیدن به این موضوع را آغار کنیم که چه چیزی فراتر از این رژیم باید اتفاق بیفتد. راه این نیست که انتظار داشته باشیم این رژیم رفتار خود را تغییر دهد، بلکه باید فکر کنیم که راه حل، تغییر این رژیم است. این دقیقاً همان چیزی است که مردم ایران میخواهند.
–بله، من از شما در مورد حال و هوای ایران و واکنش مردم به اینگونه اقدامات رژیم سوال خواهم کرد. اما قبل از آن، شما به پول زیادی اشاره کردید که رژیم به دست میآورد و من میتوانم فرض کنم که میلیونها دلار هم به لطف همکاری با روسیه به دست میآورند. آنها پهپادهای شاهد را به روسیه میفروشند. آنها با روسیه، با کرملین و شخص ولادیمیر پوتین دوست هستند. نظر شما در مورد این نوع مشارکت چیست و چه تاثیری بر وضعیت کشور دارد؟
– همانطور که اشاره کردید، این نوع همزیستی بین مسکو و ملاها در تهران تنها میتواند منجر به گستاختر شدن بیشتر رژیم شود؛ به ویژه زمانی که رژیم در نتیجه ضعف دنیای غرب و تاکتیک مماشات و آزاد کردن سرمایههای بیشتری که نباید در اختیار داشته باشد، فرصت جولان پیدا میکند. بسیاری از این منابع مالی در صورت اجرای تحریمهای نفتی، در دسترس رژیم نبودند. همه اینها به این موضوع کمک میکند که رژیم اکنون احساس کند که میتواند از روسیه در جنگ علیه اوکراین حمایت کند و اساساً دستش را برای گسترش شرارت در همه جا باز میبیند. اثر انگشت این رژیم در همه جا وجود دارد.
متأسفانه مردم ایران تفسیری منفی از رابطه کنونی بین مسکو و تهران دارند. آنها اینطور برداشت میکنند که در حال حاضر حمایت از رژیم ایران در سرکوب شهروندانش ارتباط مستقیم با روابط بین این دو دولت دارد.
-برگردیم به روحیه مردم ایران؛ شما شخصاً این حمله علیه اسرائیل را محکوم کردهاید. همزمان میتوانیم ببینیم و میدانیم که اعتراضات بزرگ ضد رژیم در ایران وجود داشته. ما امواج این اعتراض جمعی را دیدیم و متأسفانه توسط مقامات حکومت و نیروهای سرکوب و غیره تحت فشار قرار گرفت. همزمان و پس از این حمله، شاهد این هستیم که رژیم و تلویزیون حکومتی فیلمهای آتشسوزی در تگزاس و شیلی و جاهای دیگر را برای اثبات موفقیتآمیز بودن این حمله به مردم نشان میدهند. آیا کسی در ایران واقعاً خواهان آنهاست؟ من این را میدانم ولی فکر میکنم که شما منابع خوبی در داخل کشور دارید و مایلم واکنش شما را بدانم.
-ببینید، من فکر میکنم با توجه به شبکههای اجتماعی و آنچه در دنیای بیرون گفته میشود، شما به راحتی میتوانید بر اعمال و افکار مردم ایران نظارت داشته باشید. رژیم البته با استفاده از فیلمهایی که حتی واقعی نیستند، سعی میکند از انواع دروغبافیها و تاکتیکها استفاده کند، اما این مردم ایران را فریب نمیدهد. البته از طرف خود ما همیشه سعی میکنیم آنچه را که مردم ایران باید بشنوند، به آنها منتقل کنیم. خوشبختانه رسانههای آزاد واقعیت را در میدان پخش میکنند. در ایران نیز خود مردم، شهروندخبرنگارانی هستند که به دنیای بیرون گزارش میدهند که در خیابانهای ایران چه میگذرد و نظر مردم ایران چیست. رژیم بسیار تلاش میکند که مانع چنین چیزی شود اما ناموفق است.
این عنصر بسیار مهمی است، البته از این نظر که مردم دیگر توسط هیچکسی فریب نمیخورند. منظورم چیزی شبیه ۴۵ سال پیش است که خمینی با وعدههای دروغین آمد و همه فکر کردند اوه خدای من، راه حل همین است و بس… رسانههای اجتماعی آن روزها نبودند. شما توییتر نداشتید، اینستاگرام نداشتید، این همه پلتفرم رسانههای اجتماعی مختلف را نداشتید که مردم حتی بتوانند آنچه را که رسانههای تحت کنترل دولتی در سراسر جهان به آنها گفتهاند دور بزنند و راه مستقلی برای تأیید و راستآزمایی داشته باشند. بنابراین در پاسخ به پرسش شما، من میگویم رژیم ممکن است سعی کند مردم را فریب دهد یا به مردم دروغ بگوید، اما ایرانیها یاد گرفتهاند که این رژیم تا چه اندازه فریبکار و دروغگو است. این رژیم مشروعیت بسیار بسیار کمی دارد، از جمله در تلاش برای استفاده از برخی تاکتیکهای شستشوی مغزی یا تاکتیکهای رسانهای برای فریب دادن مردم. حرف آنها زیاد خریدار ندارد و فقط برای مصرف داخلی خودشان است. یعنی برای مصرف حامیان اصلی رژیم که اتفاقاً تعداد آنها بسیار اندک و محدود است. چنین کاری فقط برای کسانی است که در این سیستم مافیایی از این رژیم سود میبرند. اما اکثریت مردم قطعاً باور نمیکنند و فریب آنها را نمیخورند.
-مطمئن هستم که این پرسش بارها از شما پرسیده شده، اما باید دوباره آن را بپرسم. والاحضرت، به نظر شما آخرین عامل و محرک برای ایجاد تغییرات چیست؟ من میدانم که مردم بسیار تلاش کردند و شجاعانه هم تلاش کردند؛ اخیراً نیز تلاشهای بزرگی انجام شد. میخواهم بدانم آخرین چیزی که باید اتفاق بافتد تا اوضاع تغییر کند و شما به کشورتان بازگردید چه میتواند باشد؟
– اگر پایان موفقیتآمیز و نهایی مبارزات مشابه در سایر کشورها را دیده باشید، مبارزاتی که مردم در برابر رژیم موجود در کشورهایشان داشتهاند، خواه این جنبش همبستگی در لهستان باشد یا جنبش کنگره ملی آفریقا در آفریقای جنوبی و نمونههای دیگر… چنین چیزی یعنی اگر دیگران حمایت نمیکردند پیروزی امکانپذیر نبود. بهویژه اگر سعی کنیم از خشونت اجتناب کنیم. من در مورد نافرمانی مدنی و عدم خشونت صحبت میکنم که مهمترین عنصر برای کاهش هزینه تغییر برای یک ملت است. بدون حمایت ضمنی جهان آزاد چنین چیزی ممکن نبود. در این مورد، من فکر میکنم یکی از عناصری که واقعاً غایب است، نوع رهبری [سیاست بینالمللی] قوی است که ما انتظار داریم دنیای خارج ارائه کند. در طول جنگ جهانی دوم، دو رهبر قوی وجود داشت، یکی در واشنگتن و دیگری در لندن. روزولت و چرچیل، و رهبری این دو برای پایان دادن به جنگ با نازیها بسیار مهم بود. ما شاهد رهبری قدرتمند رونالد ریگان و مارگارت تاچر در اواخر دوران اتحاد جماهیر شوروی نیز بودیم.
فکر میکنم امروز، وقتی به آنچه در منطقه ما میگذرد نگاه میکنید، چنین رهبری وجود ندارد. پس صرف نظر از اینکه مردم ایران چه میکنند، آیا جهان برای تغییر نهایی آماده است؟
من همیشه به هممیهنانم گفتهام و می گویم که ما باید به خودمان تکیه کنیم نه به هیچکس دیگری. اما اگر از حمایت واقعی جهان آزاد برخوردار باشیم، موفقیت برای ما بسیار آسانتر خواهد بود. بنابراین خواست ما در گام نهایی این است که یک کمپین فشار حداکثری بر رژیم و به موازات آن حمایت حداکثری از مردم ایران وجود داشته باشد. و همچنین تغییر قاطع سیاستی که پیشتر توضیح دادم. عبور از انتظار تغییر رفتار رژیم و سرمایهگذاری بر تغییر رژیم. مذاکره با رژیمی که هرگز مسیر خود را تغییر نخواهد داد اشتباه است. موجودیت آنها با کارهایی که انجام میدهند تعریف شده است، بنابراین هرگز این رفتار را تغییر نخواهند داد.
به ایران و مردم ایران به عنوان بهترین متحدان خود و جایگزینی برای این رژیم نگاه کنید. ایرانیان پس از آزادی به دنیا نشان خواهند داد که ما ملت صلحدوستی هستیم. ما میخواهیم روابط مسالمتآمیز و صمیمانهای با همسایگان خود، چه اسرائیلیها و چه اعراب و همچنین با سایر نقاط دور و نزدیک در جهان داشته باشیم. تنها مانع بین ما و بقیه جهان آزاد همین رژیم است. پس وقت آن است که واقعاً روی مردم ایران سرمایهگذاری کنیم. ما ایرانیان به سهم خود کاری را که باید انجام دهیم میکنیم، اما فکر میکنم در این مرحله یک عامل کلیدی وجود دارد و آن این است که چگونه جهان آزاد خواهد آمد و به ما در این جنبش آزادیببخش خواهد پیوست.
-خیلی ممنونم. واقعاً امیدوارم کارهایی که لازم است توسط دنیای آزاد انجام شود. این همان چیزی است که ما هم در اپوزیسیون لیبرال روسیه واقعاً انتظار آن را داریم. سپاس و در همه زمینهها موفق باشید.
-من هم ممنونم. اما پیش از پایان باید بگویم که اگر به صدای معترضانی که اولین قربانیان هر رژیمی هستند گوش دهید، [میبینید] بهترین اتفاقات را میخواهند، فرقی نمیکند در کجا… مطمئن هستم که دقیقاً همان استدلالهایی را خواهید شنید که امروز برای شما ارائه دادم. من سعی میکنم صدای بیصدایان باشم. صدایی برای کسانی که چنین دسترسی برای گفتگو و پاسخگویی ندارد. من حامل پیام آنها هستم. از این فرصتی که به من دادید تا آنچه را که اکثر هموطنانم به آن اعتقاد راسخ دارند با شما در میان بگذارم قدردانم، قطعاً هر حمایتی میتواند به مردم ایران این حس را بدهد که انکار یا فراموش نشدهاند و جهان به صدای آنها پاسخ میدهد و من فکر میکنم زمان آن فرا رسیده است.
-والاحضرت، از وقتی که به ما دادید سپاسگزارم.
-سپاسگزارم.