روزنامه «اعتماد» در گزارشی بر اساس داده‌های رسمی اعلام کرده طی دو سال ۱۰ درصد به جمعیت کشور به زیر خط فقر رانده شدند؛ این رقم شامل حدود هشت و نیم میلیون نفر می‌شود.
در این گزارش آمده که نرخ فقر در ایران از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۳۹۶ روند ثابتی داشته، اما از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ حدود ده درصد افزایش یافته و از سطح ۲۰ درصد به ۳۰ درصد رسیده است. این گزارش افزوده از سال ۱۳۹۶ حدود ۵۰ درصد نسبت به گذشته به جمعیت فقرا افزوده شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس که خط فقر مطلق سرانه در سال ۱۴۰۱ را حدود دو میلیون و ۵۶۱ هزار تومان برآورد کرد. این رقم در پایان سال ۱۴۰۲ به حدود سه میلیون و ۷۴۰ هزار تومان رسید.
پیشتر نیز وبسایت «اقتصاد ۲۴» در گزارشی اعلام کرده بود «تقریبا از هر سه ایرانی یک نفر زیر خط فقر قرار دارد و وقتی ۳۰ درصد از مردم زیر خط فقر قرار دارند، تا پایان سال ۱۴۰۲، این رقم به ۳۷ تا ۴۰ درصد می‌رسد، چون تورم بالاست و دستمزدها ثابت.»
آنچه مسلم است اینکه با این وضعیت، جمعیت فقیر ایران در سال جدید خورشیدی بیشتر خواهد شد؛ رقم تعیین شده برای حداقل دستمزد و در صورتی که نیروی شاغل همه مزایای شغلی را دریافت کند به حدود ۱۱ میلیون تومان می‌رسد.
کارشناسان حداقل رقم مورد نیاز برای زندگی یک خانوار سه تا چهار نفره در کلانشهرهایی چون تهران را ۳۲ میلیون تومان برآورد می‌کنند. هزینه معیشت در شهرهای دیگر به طور متوسط ۲۰ میلیون تومان ارزیابی می‌شود.
این ارقام نشان می‌دهد اکثر اقشار حقوق‌بگیر در ایران زیر خط فقر قرار دارند و آن دسته از حقوق‌بگیرانی که درآمدهایی بالاتر دارند نیز در آستانه سقوط به زیر خط فقر هستند.
آثار فقر تنها سفره‌ها و جیب‌های خالی نیست و مجموعه گسترده‌ای از پدیده‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی را نیز در پی دارد.
یکی از پیامدهای فقر در ایران را می‌توان در افزایش نرخ خودکشی دید. روزنامه «شرق» به تازگی در گزارشی با استناد به آمارهای رسمی و «موارد گزارش شده» اعلام کرده از ۱۹۶ خودکشی انجام شده در بازه زمانی پنج سال گذشته، ۱۳۰ مورد مربوط به کودکان دختر، ۴۷ مورد مربوط به کودکان پسر و در ۱۹ مورد نیز جنسیت کودکانی که به خودکشی اقدام کرده‌اند ذکر نشده است.
همچنین از ۱۹۶ مورد خودکشی کودکان زیر ۱۸ سال که از سال ۱۳۹۸ تاکنون رسانه‌ای شده، ۱۳۳ مورد به مرگ منجر شده است و ۶۳ مورد هم نجات پیدا کرده‌اند. گرچه ادامه زندگی برخی از آن‌ها علیرغم آسیب روحی با آسیب‌های جدی جسمی هم همراه بوده است. مثلا یک دختر ۱۶ ساله در استان مرکزی پس از اقدام به سقوط از ارتفاع زنده مانده، اما دست راستش قطع شده است و یک پسر ۱۵ ساله هم در خوزستان به دلیل حلق‌آویز کردن خود به کما رفته است.
فقر و مشکلات معیشتی، در کنار اختلافات خانوادگی، ازدواج اجباری، کودک همسری و کودک مادری از جمله عوامل تصمیم به خودکشی در میان کودکان است.
افزایش پدیده‌هایی چون خودکشی کارگران در محل کار نیز از دیگر نشانه‌ها و آثار فقر در کشور است.
فقر و فلاکت در ایران؛ جمهوری اسلامی پاسخی برای بحران‌های معیشتی ندارد
محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز گفته «اکثر خودکشی‌های اخیر در ایران مولود فقر، نداری و جیب خالی است، اینکه می‌گویند فقر از کفر بدتر است دقیقا به همین مسائل برمی‌گردد، در جامعه ای که تورم آن بالای ۴۰ درصد و درآمد اهالی آن کم است، حتی برخی از آن‌ها بیکار هم هستند، طبیعی است که وضعیت روحی برخی افراد به جایی برسد که دست به خودکشی بزنند.»
روزنامه «جمهوری اسلامی» هم در مطلبی با عنوان «ملت که نباید همیشه در شعب ابی طالب زندگی کنند» با اشاره به فقر گسترده و مشکلات اقتصادی نوشته «این جناح حاکم باشد یا آن جناح فرق نمی‌کند.»
در این مطلب آمده که «مسئولانِ محترم باید همه همت خود را بگذارند برای ارتقای معیشت مردم. سفره کوچک، پدر خانواده را کوچک می‌کند. این دولت و آن دولت هم ندارد. پدر که کوچک شد نمی‌تواند برای بزرگی و بزرگواری اهل خانه و خانواده‌اش کاری بکند چه رسد برای خانه بزرگتر که اسمش کشور است. این هم با تغییر رئیس جمهور، تغییر نسبت نمی‌پذیرد. فقر، توفنده‌ترین دشمن زندگی و ایمان است .این جناح حاکم باشد یا آن جناح فرق نمی‌کند.»
روزنامه «اطلاعات» نوشته «اتفاقا کسانی که خود را نماد دین معرفی می‌کنند اگر کم بگذارند و یا حتی به‌رغم همه توان نتوانند کار را پیش ببرند، ایمان مردم بیشتر آسیب می‌بیند. پس به صدای بلند باید هشدار داد مسئولان محترم دولت را که حواس‌شان را جمع و تلاش‌شان را افزون‌تر کنند در برابر دشمن غدار که فقر اسم دیگر آن است.»
در این میان کارشناسان اقتصادی معتقدند تورم در سال جدید خورشیدی سیری صعودی را سپری خواهد کرد. احمد حاتمی یزد کارشناس اقتصادی با تأکید بر این نکته که اقتصاد ایران درگیر بحران جدی ریزش ارزش پول ملی است، گفت: متاسفانه در چهار دهه اخیر ارزش پول ملی در ایران ۱۰ هزار برابر کاهش یافته است. معنای این اتفاق در حقیقت ریزش قدرت خرید مردم است.
او تورم را عامل ریزش ارزش پول ملی را «افزایش شدید نرخ تورم» عنوان کرده و گفته «رشد تورم نیز ریشه در افزایش نقدینگی دارد. به عبارت دیگر دولت‌ها در ایران سیاست پرداخت درستی ندارند و با پیش‌بینی هزینه‌های غیرضروری در بودجه، موجب بروز ناترازی و ایجاد کسری در بودجه می‌شوند. این اتفاقات نیز دست به دست هم می‌دهد و چنین شرایط نامساعدی را ایجاد می‌کند.»
این کارشناس اقتصادی تأکید کرده که «نه تنها امسال بلکه در سال آینده نیز به نظر من نرخ تورم بالاتر از چهل درصد باقی خواهد ماند.»
