هلیکوپتر حامل ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشتماه در ارتفاعات ورزقان در استان آذربایجان شرقی سقوط کرد و همه سرنشینان آن کشته شدند. آنها از مراسم افتتاح سد «قیز قلعه سی» بازمیگشتند.
در ساعات اولیه این سانحه مسئولان نظام اعلام کردند هلیکوپتر «هاردلندینگ» (فرود سخت) داشته است. کمبود امکانات و نبود تجهیزات پیشرفته، مه غلیظ، سرمای شدید و تاریکی هوا عملیات جستجو را دشوار کرده بود و در نهایت با درخواست جمهوری اسلامی، دولت ترکیه یک فروند پهپاد شناسایی به شمالغرب ایران اعزام نمود و محل دقیق سقوط هلیکوپتر در «جنگل دیزمار» مرکزی بین روستای برازین و اردشیری استان آذربایجان شرقی شناسایی شد.
خبر رسمی پیدا شدن لاشه هلیکوپتر را صبح روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت پیرحسین کولیوند رئیس جمعیت «هلال احمر» جمهوری اسلامی اعلام کرد.
علاوه بر سیدابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، حجتالاسلام محمدعلی آلهاشم امام جمعه تبریز (رئیس سابق عقیدتی سیاسی ارتش)، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، خلبان، کمک خلبان، کروچیف (دستیار خدمه پرواز)، سر تیم حفاظت و یکی از محافظین و چند تن دیگر سرنشین این هلیکوپتر بودند اما تا لحظه تنظیم این گزارش آمار دقیقی از تعداد کشتهشدگان اعلام نشده است.
سخنگوی «هلال احمر» اعلام کرد «شرایط جوّی و آب هوایی در محل حادثه آنقدر بد است که سه مأمور امداد نیز مفقود شدهاند.»
علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی در زمان جستجو برای پیدا کردن هلیکوپتر وسرنشینانش در واکنش به این خبر در جمع شماری از سپاهیها با خونسردی گفته بود، «ملت ایران نگران و دلواپس نباشند، هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمیآید… انشاءالله همه کارها اعم از امنیت کشور و امنیت مرزها و امور مربوط به قوه مجریه مرتب و منظم انجام خواهد شد و پیش خواهد رفت.»
شنبهشب در شرایطی که هنوز خبر کشته شدن رئیسی قطعی نشده بود در چند شهر ایران مردم جشن گرفتند و آتشبازی به راه انداختند.
کاربران در شبکههای اجتماعی واکنشهای مختلفی به این سانحه نشان دادهاند. برخی نوشتند جمهوری اسلامی خود را «قدرت پهپادی» میداند اما برای یافتن مقاماتش دست به دامان پهپاد ترکیه و خدمات ماهوارهای کوپرنیک اروپا شد.
برخی مقامات جمهوری اسلامی ابتدا ادعا کردند سانحه هلیکوپتر رئیسی «هاردلندیگ» (فرود سخت) بود. حتا مهدی صفری معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی و سردار پاسدار عباسقلیزاده فرمانده «سپاه عاشورا» مدعیاند آلهاشم امام جمعه تبریز تماس گرفته آنهم دو بار و گفته «سانحه دادیم، حالم بده! صدای آمبولانس را شنیدم.» اما تصاویر مربوط به لاشه هلیکوپتر نشان میدهد بعد از اصابت به کوه منفجر شده است. برخی منابع تأیید کردند که کابین هلیکوپتر کاملاً سوخته است. تصاویری نیز از بقایای جسد سرنشینان اطراف محل سانحه منتشر شد.
اظهارات منابع حکومتی در مورد «فرود سخت» هلیکوپتر اما یک ادعاست که با بررسی خبرها و تصاویر بیش از پیش بیپایه بودن آن ثابت میشود. در حالی که احتمال اینکه این سانحه مربوط به نقص فنی در سیستم «ارتفاعسنج» و یا «دید کم» خلبان به دلیل مه غلیظ باشد کم نیست. همچنین وزن سنگین هلیکوپتر و فشار روی موتور و ملخ در ارتفاع بالا، یا قفل شدن فرامین کنترلی هم میتواند از علتهای دیگر این سانحه باشد. اینهمه در حالیست که احتمال عمدی بودن و دستکاری در این هلیکوپتر اصلا منتفی نیست.
مرگ رئیسی و امیرعبداللهیان نظام را بار دیگر در شرایط اضطراری قرار داده است. بر اساس گزارش منابع داخلی از صبح دوشنبه مأموران ویژه انتظامی در میادین اصلی شهرهای بزرگ مستقر شدهاند. اکنون مسئله بر سر جانشینی رئیسی مطرح است که بر اساس قانون نخست معاون اول وی، محمد مخبر دزفولی، مسئولیتهای وی را بر عهده میگیرد تا تکلیف «انتخابات» مشخص شود.
همزمان قیمت دلار بار دیگر به بیش از ۶۱ هزار تومان رسیده و بورس تعطیل شده است. گفته میشود قرار است مسابقات لیگ فوتبال نیز موقتاً برگزار نشود.
سناریوهای سقوط
مسئولان نظام و رسانههای حکومت کشته شدن رئیسی، رئیس جمهوری ناکامی را که نخستین دوره ریاستش به پایان سه سال نرسید، «شهادت» مینامند و مشغول تبلیغات بر سر «شهید» و «شهادت» کشتهشدگان هستند. اما آنچه از نظرات و واکنشهای مردم و تحلیلگران دیده میشود، کم نیستند کسانی که «دستکاری» و یا «حذف فیزیکی» را علت این سانحه میدانند و به سوابق نظام در حذف مقامات سیاسی و فرماندهان نظامی به اشکال مختلف طی بیش از چهار دهه گذشته اشاره میکنند.
برخی کاربران در شبکههای اجتماعی این سانحه را دستکاری عمدی یا خرابکاری دانسته و آن را مرتبط با جنگ قدرت برای حذف رئیسی میدانند که به عنوان یکی از چهرههای احتمالی جانشینی خامنهای از او نام برده میشد. حتا برخی حذف آلهاشم امام جمعه تبریز را نیز در همین رابطه ارزیابی میکنند.
درواقع مرگ مقامات سیاسی و فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی در اثر سوانح هوایی مشکوک احتمال عمدی بودن این سانحه را نیز بین مردم تقویت کرده هرچند برخی میگویند حتا اگر سانحه عمدی هم باشد، از سوی نظام علت آن را «اشتباه خلبان» یا «نقص فنی» و یا «شرایط جوّی» معرفی خواهند کرد. در عین حال سقوط هلیکوپتر در ایران از سوانح هوایی است که زیاد روی میدهد. فرسودگی ناوگان هلیکوپتری و کمبود قطعات از اصلیترین دلایل سقوطهاست اما به نظر نمیرسد هلیکوپتری که برای سفر در اختیار رئیسی و وزیرش قرار گرفته جزو آنهایی بوده باشند که بدون توجه به این موضوع اقدام به پرواز کرده باشد. ضمن اینکه در خبرهایی که دیروز پس از اعلام گم شدن هلیکوپتر حامل رئیسی منتشر شده، این موضوع مطرح شده که هلیکوپترهای دیگری هم گویا مقامات رژیم را همراهی میکردهاند ولی هم گرفتار «شرایط جوّی» نشدند و هم گزارشی از وضعیت آنها و اینکه آیا شاهد سانحه بودهاند یا نه و یا چه کمکی میتوانستند به پیدا کردن لاشهی هلیکوپتر سانحهدیده بکنند داده نشده است.
در هر حال، موضوع عمدی بودن یا نبودن این سانحه فقط محدود به ایرانیها نیست. سناتور دموکرات چاک شومر رهبر اکثریت سنای ایالات متحده نیز مدعی شده که بر اساس اطلاعات مقامات آمریکایی، شواهدی از خرابکاری در حادثه سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی وجود ندارد. وی توضیح داد، «شرایط جوّی نامساعد و مهآلود در شمال غرب ایران، جایی که حادثه رخ داده، احتمالاً عامل اصلی سقوط بوده است.» اینکه شومر یا دستگاههای اطلاعاتی آمریکا چطور به این زودی علت سانحه را دریافتند مشخص نیست! اما واقعیت در ایران این است که مردم به ادعاها و توضیحات جمهوری اسلامی و مقاماتش هیچ اعتمادی ندارند حتا در مواردی که به فرض «حقیقت» را بگویند! علت سقوط هلیکوپتر رئیسی و کشته شدن هر کدام از مقامات رژیم هم به هر شکل و در هر رویداد و حادثهای که باشد با استقبال مردم روبرو میشود و این را در رسانههای اجتماعی به وضوح میتوان دید.