همزمان با برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، سه قدرت اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در بیانیه‌ای مشترک که سه‌شنبه چهارم ژوئن (۱۵ خردادماه) صادر شد، اعلام کردند جمهوری اسلامی فعالیت‌های هسته‌ای حساس خود را به سطح هشداردهنده رسانده و برجام را زیر پا گذاشته است.
آنها تأکید کردند غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد هیچ توجیه معتبر غیرنظامی ندارد و جمهوری اسلامی به افزایش ذخایر اورانیم غیرمجاز ادامه می‌دهد و «نمی‌توان احتمال ساخت یک سلاح اتمی را نادیده گرفت.»
این سه کشور تأکید کردند «تولید اورانیوم فلزی گامی کلیدی برای توسعه سلاح هسته‌ای است» و «بخش وسیعی از برنامه هسته‌ای ایران برای کشوری که برنامه تسلیحات هسته‌ای ندارد، بی‌سابقه است». آنها افزوده‌اند «ما از ایران می‌خواهیم که تولید آن را متوقف کند.»
این سه کشور با اشاره به مختل شدن نظارت‌های بازرسان آژانس در ایران برای راست‌آزمایی برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی از تهران خواستند، «فوری تشدید [فعالیت‌های] هسته‌ای خود را متوقف کند و از تهدید به تولید سلاح هسته‌ای خودداری نماید.»
این سه قدرت اروپایی همچنین خواستار توقف تولید اورانیوم غیرمجاز در ایران و پایبندی جمهوری اسلامی به برجام شدند. در این بیانیه همچنین از جمهوری اسلامی خواسته شده، امکان نظارت بازرسان باتجربه آژانس را که قبلاً مجوز فعالیت آنها در ایران لغو شده بود فراهم کند.
در همین ارتباط آنها اعلام کردند، «تصمیم ایران مبنی بر حذف تمامی تجهیزات نظارتی مرتبط با برجام، اوضاع را تشدید کرده است.»
هر سه کشور بار دیگر تأکید کردند، «ما به راه حل دیپلماتیک متعهد هستیم و آماده استفاده از تمام اهرم‌های دیپلماتیک موجود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستیم.»
اولویت امنیتی اروپا
از سوی دیگر اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای جداگانه خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد، اطمینان از عدم دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای، یکی از اولویت‌های امنیتی اصلی این اتحادیه به شمار می‌رود اما برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی موجب شده احتمال وقوع بحران گسترش تسلیحات هسته‌ای در منطقه افزایش یابد.
علاوه بر اعضای اتحادیه اروپا، اوکراین، کشورهای مولداوی، بوسنی و هرزگوین، ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ، مقدونیه شمالی، مونته‌نگرو، آلبانی و سن مارینو این بیانیه را امضاء کرده‌اند.
واکنش جمهوری اسلامی به بیانیه آژانس
همچنین پیشتر بریتانیا، آلمان و فرانسه پیش‌نویس یک قطعنامه توبیخی علیه جمهوری اسلامی را برای رأی‌گیری به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه داده بودند. با اینهمه نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در آژانس با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد پرسش‌های آژانس از ایران بر اساس «اسناد ساختگی و اطلاعات جعلی» است که اسرائیل ارائه کرده است.
در بخشی از بیانیه جمهوری اسامی آمده، «فشارهای سیاسی مستمر اعمالی توسط چند کشور خاص، به مرحله‌ای رسیده است که حتی موضوعات حل و فصل شده فنی متعاقباً در گزارش‌های آژانس برخلاف آنچه توافق شده است، تغییر می‌یابند. این فشارهای با انگیزه سیاسی، آژانس را از اجرای نقش حرفهای و بی‌طرفانه خود باز می‌دارد.»
فشار جمهوریخواهان به بایدن برای محکوم کردن جمهوری اسلامی در شورای حکام آژانس:
«مماشات بس است!»-نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی آغاز شده که رافائل گروسی مدیرکل آژانس در بیانیه‌ای که سوم ژوئن (۱۴ خرداد) در روز نخست این نشست ارائه داد، تأکید کرد که دیگر… pic.twitter.com/ldmxc57K1w
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) June 4, 2024
همزمان با این رویدادها، دفتر امانوئل ماکرون ریاست جمهوری فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد که وی در گفتگو با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نگرانی عمیق خود را درباره مسیری که برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی طی می‌کند، اعلام کرده است.
ماکرون تاکید کرده است که این کشور و شرکای آن به جمهوری اسلامی فشار خواهند آورد تا این اطمینان حاصل شود که تهران به تعهدات بین‌المللی خود در عرصه هسته‌ای احترام می‌گذارد.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از این هشدار داده بود که دیگر قادر نیست صلح‌آمیز بودن برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی را تأیید کند. وی همچنین عنوان کرد ایران می‌تواند ظرف چند هفته به اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت بمب اتمی دست یابد.
درواقع اتحادیه اروپا بار دیگر درخواست‌های تکراری خود را از جمهوری اسلامی مطرح کرده است:
۱)تغییر مسیر فعالیت‌های هسته‌ای
۲) توقف غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد
۳)فراهم کردن امکان بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
تمام این موارد دست‌کم در سه سال گذشته بارها از سوی اروپا و آمریکا و کشورهای عضو «گروه هفت» مطرح شده و تا کنون نه تنها هیچ نتیجه‌ای نداشته بلکه جمهوری اسلامی برنامه اتمی خود را بر اساس همین گزارش‌هایی که کشورهای غربی در ارتباط با آنها بیانیه می‌دهند و حرفهای خود را تکرار می‌کنند، فراتر نیز برده است.
در مقابل اما چین، روسیه و جمهوری اسلامی در نشست شورای حکام سه کشور اروپایی را به عدم همکاری برای احیای برجام متهم کردند. آنها اعلام کردند «زمان آن رسیده است که کشورهای غربی اراده سیاسی نشان دهند و از چرخه بی‌پایان تشدید که تقریباً طی دو سال گذشته به آن دامن زده‌اند، خودداری کرده و گام لازم را برای از سر گرفتن اجرای برجام اتخاذ کنند.»
لورا هول‌گیت نماینده ایالات متحده در آژانس در نشست روز سه‌شنبه شورای حکام با انتقاد از نحوه همکاری رژیم ایران با آژانس گفت در سال ۲۰۲۲ «دو بار توافق‌های قابل اجرا» به ایران پیشنهاد شد که شانس توافق را بالا می‌برد اما هربار با «درخواست‌های غیرقابل قبول و فراتر از برجام» آن را نپذیرفت و اکنون اظهارات بی‌اساسی را برای مخدوش کردن تاریخ مذاکرات مطرح می‌کند.
دولت‌های اروپایی پیش‌نویس یک قطعنامه توبیخی علیه جمهوری اسلامی را به شورای حکام ارائه داده‌اند اما مشخص نیست آیا آمریکا با آن موافقت خواهد کرد یا دولت بایدن سیاست مماشات با جمهوری اسلامی را همچنان ادامه خواهد داد.
پیش از این محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی گفته بود، «اگر طرفین به تعهدات برجامی خود برنگشتند و عمل نکردند ما هم کاهش تعهدات را داریم، اکنون در فاز کاهش تعهداتیم.»
او درباره صدور قطعنامه در شورای حکام آژانس نیز تهدید کرده، «اگر قطعنامه بدهند یا فشار سیاسی بیاورند قطعاً عکس‌العمل نشان می‌دهیم.»
