انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارش جدیدی اعلام کرده سیستم فیلترینگ به بزرگترین عامل ایجاد کندی مستمر و مانع بزرگی برای افزایش سرعت اینترنت بدل شده است.
انجمن تجارت الکترونیک تهران سومین گزارش درباره وضعیت اینترنت ایران را منتشر کرده است. در این گزارش در سه شاخص اختلال، محدودیت و سرعت دسترسی آزاد به اینترنت، آخرین اطلاعات پایگاه‌های داده OONI و گوگل CrUX را بررسی و برای اطمینان اطلاعات با سایر پایگاه‌ها از جمله رادار کلادفلر مقایسه شده است.
ایران در میان ۱۰۰ کشور مورد بررسی در این گزارش در شاخص دسترسی آزاد به اینترنت در انتهای جدول قرار گرفته است.
انجمن تجارت الکترونیک ایران تأکید کرده که ایران پس از ترکمنستان، کنگو، سودان و کوبا در جایگاه پنجمین کشور در عدم دسترسی آزاد به اینترنت قرار دارد و اگر کشورهای بدون اطلاعات کافی در رابطه با محدودیت را حذف کنیم، اینترنت ایران در صدر کشورهای دارای محدودیت در دسترسی آزاد به اینترنت قرار می‌گیرد.
این گزارش تأکید کرده وضعیت کیفیت اینترنت آزاد در ایران نسبت به گزارش قبلی در زمستان ۱۴۰۲، تفاوت چشمگیری نداشته است و همچنان باید اینترنت کشور را با سه گزاره‌ی پر اختلال، محدود و کند توصیف کرد.
از سوی دیگر ایران و چین وضعیت مشابهی در رده‌بندی‌های محدودترین کشورهای دنیا در زمینه آزادی اینترنت را دارند، اما در شاخص‌های مرتبط با سرعت و اختلال، چین با رتبه‌ی ۶۱ از ۱۰۰ در گزارش «کلادفلر» و ۸۷ از ۱۰۰ در گزارش «CrUX»، در کل وضعیتی بهتر از ایران دارد. ایران در گزارش «کلادفلر» در رتبه ۹۷ و در گزارش «CrUX» در رتبه ۹۰ از ۱۰۰ قرار گرفته است.
در این گزارش برای سنجش دقیق‌تر وضعیت فیلترینگ از دی ۱۴۰۲ تا ابتدای خرداد ۱۴۰۳، ۳۰۰ دامنهی اینترنتی ( انتخاب‌شده براساس SimilarWeb ) را از پایگاه داده‌ی ooni.com بررسی شده است. طبق این بررسی مشخص شد که اینترنت ایران در دی ۱۴۰۲، به‌طور میانگین ۱۳۷ دامنهی دارای محدودیت (بالای ۵۰ درصد اختلال) داشته است. از این نظر تغییر معناداری نسبت به مدت مشابه سال گذشته در اینترنت کشور رخ نداده است.
همچنین در بررسی ۵۰۰۰ وبسایت پربازدید کاربران ایرانی در CrUX مشخص شد که حداقل ۷۳۰ وبسایت به‌طور مستقیم فیلتر شده و دامنه اصلی آنها به آی‌پی‌های فیلترینگ Resolve می‌شود. بسیاری از وب‌سایت‌ها که از از طریق فیلتر شدن آی‌پی، زیردامنه‌ها، CDNها و… مسدود شده‌اند را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.
شبکه‌های اجتماعی توییتر، اینستاگرام، تلگرام، واتس‌اپ، فیس‌بوک، یوتیوب، توییچ و پینترست در ایران فیلتر است و از این نظر ایران همراه چین و ترکمنستان در صدر کشورهای با محدودیت حداکثری در شبکه‌های اجتماعی قرار دارد.
بخش دیگری از این گزارش تأکید کرده که کاربران ایرانی برای استفاده از اینترنت، بیش از همیشه از فیلترشکن استفاده می‌کنند؛ این ادعا بر اساس آخرین گزارش ایسپاست که نشان می‌دهد ۸۳.۶ درصد از کاربران اینترنتی از فیلترشکن استفاده می‌کنند. در گزارش مشابهی «دیتاک» نشان می‌دهد که پس از کاهش مقطعی استفاده از اینستاگرام در شهریور ۱۴۰۱، تا اسفند ۱۴۰۲، بیش از ۹۰ درصد کاربران به این شبکه‌ی اجتماعی بازگشتند.
انجمن تجارت الکترونیک تأکید کرده که در چنین شرایطی بطور خلاصه می‌توان دو بُعد از آسیب کلی به اینترنت کشور را پررنگ کرد. نخست، تحریم‌های فناوری گسترده، پرهزینه و به شدت علیه مردم ایران است و در عمل استفاده از سامانه‌های «تحریم‌شکن» راهکارهای موثری نیستند.
دومین بٌعد نیز اینست که مسدود کردن فیلترشکن‌ها نه تنها از نظر فنی ممکن نیست و موجب تغییر رفتار مردم نمی‌شود، بلکه باعث ایجاد کندی گسترده و تحمیل هزینه‌های سنگین و جبران‌ناپذیر به کشور می‌شود. راهکار آن اصلاح سیاست‌ها، کاهش تقاضا و نزدیک‌تر کردن آمار مصرف فیلترشکن به میانگین جهانی است.
همچنین بر اساس این گزارش مهم‌ترین اختلالات مقطعی در ۶ ماه گذشته مربوط به حمله‌های گسترده‌ی DDoS به شبکه‌ی اپراتورها و دیتاسنترهای کشور و در نتیجه‌ی آن قطع لینک‌ها، اشباع ارتباطات و Iran-Access شدن است. در نتیجه دسترسی به برخی از وب‌سایت‌های داخلی از برای کاربران خارج از کشور با قطعی مواجه شده است.
این گزارش افزوده که در مقاطع کوتاه بین ۵ تا ۱۰ دقیقه‌ای، لینک‌های ارتباطی در برخی از اپراتورها قطع و در نتیجه‌ی آن ارتباط کاربران با اینترنت دچار اختلال شده است.
انجمن تجارت الکترونیک ایران همچنین کُندی سرعت اینترنت را یکی از نگرانیهای مردم ایران معرفی کرده و نوشته «کُندی و محدودیت دسترسی آزاد به اینترنت در ایران از معدود گزاره‌های نگران‌کننده‌ای است که مردم و مسوولان در اصل وجود آن اتفاق نظر دارند. طبق بررسی‌های گزارش «اینترنت در ایران» و به نقل از نظرسنجی انجام شده‌ی ایسپا در اسفند ۱۴۰۲، بیش از ۴۶ درصد از مردم ایران کندی اینترنت را یکی از نگرانیهای خود در حوزه‌ی اینترنت می‌دانستند.»
گزارش تکاندهنده انجمن تجارت الکترونیک ایران از وضعیت اینترنت کشور
انجمن تجارت الکترونیک ایران پیشتر در تیرماه و دی‌ماه ۱۴۰۲ دو گزارش دیگر درباره وضعیت اینترنت در ایران منتشر کرده بود. در نخستین گزارش این انجمن آمده بود ۳۳ درصد از ۱۰۰ وبسایت برتر جهان در ایران فیلتر هستن و از بین ۱۰۰ وبسایت برتر دولتی، ۵۷ وبسایت از خارج کشور در دسترس نیستند.
این گزارش با اشاره به زیان گسترده فیلترینگ به جیب مردم نوشته که «مردم ایران بطور ماهیانه در حال پرداخت هزاران میلیارد تومان پول برای اختلالی هستند که به آنها در شبکه اینترنت تحمیل شده و موجب شده بسته‌های اینترنتی مشترکین خیلی زودتر از موعد خود تمام شوند.»
انجمن تجارت الکترونیک ایران تأکید کرده بود دو شرکت «ایرانسل» و «همراه اول» هر دو با نصب تجهیزات فیلترینگ در داخل شبکه خود باعث شدت یافتن اختلالات اینترنتی شده‌اند.
ایران با «تلاش خودخواسته حکومت» در انتهای جدول کیفیت و سرعت اینترنت در جهان
در گزارش دوم انجمن تجارت الکترونیک ایران که دی‌ماه گذشته منتشر شد نیز جزییات دیگری مطرح شده و آمده بود ایران با میانگین حدود ۴۸ درصد وبسایت دارای اختلال، پس از چین با میانگین حدودی ۴۷ درصد به عنوان اولین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در ۹ ماه اخیر است.
یکی از نکات مهم این گزارش درباره سازمانیافته بودن اختلالات اینترنت در ایران بود و تأکید شده بود که وضعیت فعلی اینترنت در ایران اگر چه به وضعیت کشورهای توسعه نیافته و فقیر مشابهت دارد، اما این شرایط یک امر جبری نیست و بخشی از آن ناشی از تلاش خودخواسته حکومت برای محدودیت فعالیت کاربران و ایجاد اختلال در اینترنت است.
در بخش دیگری از این گزارش آمده بود که ایران در سال ۲۰۲۳ بیشترین قطع کنترل شده اینترنت در جهان را طی سال گذشته به نام خود ثبت کرده است. این قطع‌های کنترل شده و محدودیت شبکه‌های اجتماعی، از میانه سال گذشته افزایش چشمگیری یافت که هنوز هم ادامه دارد و تنها منجر به فروش حداکثری فیلترشکن و اضافه شدن این ابزار به سفره خانوار شده است.
گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران از قیمت بالای پهنای باند انحصاری شرکت ارتباطات زیرساخت نیز انتقاد کرده بود. در این گزارش آمده بود که انحصار تأمین و فروش پهنای باند در ایران در اختیار این شرکت است و اگرچه اینترنتی ارزان‌تر از برخی کشورهای همسایه (مثل امارات) می‌فروشد، اما آن را چندین برابر قیمت کشورهای توسعه‌یافته به دست شرکت‌ها می‌رساند.
