یک عضو شورای عالی نظام پرستاری با ارائه آمار تکاندهنده‌ای گفته ماهانه ۲۰۰ پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند. او علت مهاجرت گسترده پرستاران را مشکلات معیشتی و دستمزدهای ناچیز در برابر کار سنگین ارزیابی کرده است.
فریدون مرادی، عضو شورای عالی نظام پرستاری با بیان اینکه «دولت آینده به داد پرستاران برسد»، گفت: «ماهانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر از پرستاران مهاجرت می‌کنند.» او افزود: «به ازای هر دانشجوی پرستاری ۱/۵ تا ۲ میلیارد تومان هزینه می‌شود اما به راحتی آنها را از دست می‌دهیم.»
فریدون مرادی توضیح داده که «یکی از مطالبات مهم پرستاران، اجرای صحیح قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری است. مدت زمان زیادی است که تعرفه خدمات پرستاران به حساب پرستاران واریز نشده است و بیش از یک سال است که این تعرفه، به دست پرستاران نرسیده است. علاوه بر این، رفاهیات همکاران پرستار اصلاً مناسب نیست.»
او حقوق اضافه‌کاری پرستاران را از دیگر مشکلات این صنف دانسته و گفته «حق اضافه کاری پرستاران نیز بسیار کم است و در شأن پرستاران نیست؛ اکنون یک پرستار با سابقه ۲۵ سال، به ازای هر ساعت اضافه کار ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان پول دریافت می‌کند که مبلغ بسیار پایینی است و از همین مبالغ نیز مالیات کسر می‌شود.»
عضو شورای عالی نظام پرستاری افزوده که کمبود شدید نیروی پرستاری نیز یکی از معضلات مهم جامعه پرستاری است که بار آن را جامعه پرستاری به دوش می‌کشد زیرا فشار کاری ناشی از کمبود نیرو را باید سایر پرستاران در قالب اضافه کاری جبران کنند و این موضوع نیز به صورت اضافه کاری اجباری به پرستاران تحمیل می‌شود.
فریدون مرادی با اشاره به رقم بالای مهاجرت پرستاران که به ۲۰۰ تن در طول یک ماه رسیده گفته «به ازای هر دانشجوی پرستاری ۱.۵ تا ۲ میلیارد تومان بابت تحصیل و آموزش هزینه می‌شود اما به راحتی این نیروهای جوان آموزش دیده را که سرمایه کشور هستند از دست می‌دهیم و به کشورهای همسایه می‌روند.»
دومین اجلاسیه هیئت مدیرهای نظام پرستاری سراسر کشور نیز امروز اول امرداد ۱۴۰۳ برگزار شد. در این نشست یوسف رحیمی نایب رئیس سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه پرستاران به واسطه شغل بحران های متعددی را طی کرده‌اند گفت: «هر شیفت پرستاری یک بحران است و می توان بهترین مدیران را از پرستاران انتخاب کرد.»
یوسف رحیمی با اشاره به وضعیت نامناسب معیشتی پرستاران گفت: «مهاجرت پرستاران کشور را تهدید می‌کند و اگر معیشت آنها تأمین شود مهاجرت نخواهند کرد.»
احمد نجاتیان رئیس سازمان نظام پرستاری کشور نیز در دومین اجلاسیه هیئت میرهای نظام پرستاری سراسر کشور گفت بزرگترین مشکل نظام سلامت را کمبود و چالش‌های نیروی انسانی است.
رئیس سازمان نظام پرستاری کشور افزود رفع کمبود نیروی پرستار، رفع مشکلات معیشتی، اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور و سهیم کردن پرستاران در سیاستگذاری سلامت از انتظارات جامعه پرستاری از دولت آینده است.
«روز جهانی پرستار»؛ پرستاران ایرانی از سندرم «کاروشی» تا دستمزدهای ناچیز
پرستاران از جمله اقشاری هستند که با دستمزدهایی که ناعادلانه می‌خوانند، زیر فشار سنگین کاری قرار دارند که مهاجرت گسترده تنها یکی از آثار این شرایط است. شیفت‌های طولانی و اضافه‌کاری تحمیلی سبب رواج پدیده مرگ ناشی از خستگی کار معروف به «سندروم کاروشی» در میان پرستاران ایرانی شده است.
«کاروشی» در زبان ژاپنی به معنای مرگ ناشی از کار زیاد است، سندرومی به همین نام، به مرگ ناگهانی ناشی از کار حرفه‌ای گفته می‌شود. دلیل پزشکی اصلی مرگ‌های کاروشی، عبارت از سکته قلبی و سکته مغزی ناشی از فشار روانی و رژیم لاغری است.
این پدیده، علاوه بر ژاپن، در کره جنوبی و چین نیز شایع است و به نظر می‌رسد اکنون در ایران نیز در میان پرستاران شایع شده است.
امسال روز جهانی پرستار، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲، در ایران با مرگ سه پرستار به دلیل فشار کاری بالا همراه شد. محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستار کشور به مناسبت روز پرستار در گفتگو با روزنامه «اعتماد» با اشاره به جانباختن سه پرستار طی یک ماه و در پی سندروم «کاروشی» تأکید کرده بود که بیشتر پرستاران در ایران به ویژه مردان پرستار، ناچارند که علاوه‌بر شیفت روزانه، شیفت عصر را هم کار کنند، چون مخارج زندگی‌شان با یک شیفت کار تامین نمی‌شود و این موضوع، موجب خستگی زیاد ناشی از کار خواهد شد.
همزمان وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی با اشاره به مرگ پرستاران طی سندروم «کاروشی» نوشته بود افزایش حجم کار از یکسو و دغدغه معاش، پرستاران در سراسر کشور را آسیب‌پذیر کرده است.
«تجارت نیوز» گزارش داده بود که در ایران تعداد پرستاران با توجه به برآورد خانه پرستار یک‌دهم استاندارد اروپا و یک‌پنجم کشورهایی مانند آذربایجان و گرجستان است. به گفته مقامات این سازمان، علاوه بر فشارهای معمول در این شغل، پرستاران در ایران مجبور به اضافه‌کاری اجباری طولانی می‌شوند. پیشتر یک مسئول سازمان نظام پرستاری مرگ ۱۷ پرستار بر اثر خستگی مفرط مزمن در سال‌های گذشته را تأیید کرده بود.
تعداد کم پرستار در ساختار درمانی ایران سبب تشدید فشار مضاعفی بر این قشر شده بطوری که مدیران بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها پرستاران را مجبور به کار در شیفت‌های طولانی کرده و همواره تهدید «اخراج» در صورت عدم پذیرفتن شرایط دشوار کاری را به کار می‌گیرند.
محمد شریفی مقدم در اینباره به روزنامه «اعتماد» گفته بود «استاندارد جهانی اروپا، ۱۰ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت است که البته در بعضی کشورها مثل بلژیک و دانمارک، به ازای هزار نفر جمعیت حدود ۱۱ یا ۱۲ پرستار دارند که قطعا با چنین وضعی، خدمت رسانی در این کشورها در سطح بسیار مناسبی است . استاندارد سازمان بهداشت جهانی هم حداقل ۳ پرستار و بطور میانگین، ۵ الی ۶ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت است که امروز در کشورهای گرجستان و ارمنستان که از نظر کیفیت و سطح خدمات پزشکی، سال‌ها از ما عقب‌ترند این استاندارد رعایت می‌شود در حالی که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۸ در ایران ۱/۶ پرستار به ازای هزار نفر جمعیت فعال بوده و در واقع، تعداد پرستاران ما، معادل نصف حداقلی است که سازمان بهداشت جهانی تعیین کرده است.»
محمد شریفی مقدم توضیح داده بود که «حتی برابرسازی تعداد پرستار و تخت بیمارستانی هم نشان می‌دهد که تعداد پرستار در کشور ناکافی است چون به ازای هر تخت بیمارستانی باید ۲/۲ پرستار فعال داشته باشیم که از این تعداد، ۰/۴ نفر، نیروی غیرحرفه‌ای و کمک‌بهیار است و بنابراین، برای هر تخت بیمارستانی باید ۱/۸ پرستار داشته باشیم که امروز این عدد بطور میانگین ۱/۱ است.»
جدا از کمبود پرستار که فشار کاری مضاعفی را به پرستاران وارد و حتی «جان» آنها را به بازی گرفته، پرستاران حقوق ناچیزی هم دریافت می‌کنند بطویکه به گفته محمد شریفی مقدم، «امروز در ایران، پرستاران کمترین حقوق را نسبت به کارکنان دولت می‌گیرند و حقوق ثابت پرستاران، حتی از حقوق معلمان هم کمتر است با وجودآنکه در تمام کشورها، پرستاری به عنوان یک شغل سخت، استرس‌آور و پر خطر شناخته می‌شود.»
محمد شریفی مقدم تأکید کرده بود دستمزد پرستاران رسمی و استخدام شده ۱۶ میلیون تومان و حقوق پرستار شرکتی و پیمانی حدود ۱۲ میلیون تومان است که با دلار ۶۰ هزار تومانی، حقوق ۱۲ میلیون تومانی معادل ۲۰۰ دلار است و حتی پرستارانی که سه شیفت در روز کار می‌کنند، حقوق پایان ماه‌شان معادل ۹۰۰ دلار است.
شرایط دشوار شغلی پرستاران با حقوق ناچیز؛ اضافه‌کاری اجباری با ساعتی ۳۰ «سنت» دستمزد!
کیهان لندن اسفندماه گذشته در گزارشی به اختلاف دستمزد پرستاران در ایران با دیگر کشورهای منطقه و جهان پرداخته بود که نشان می‌داد چرا پرستاران از جمله اقشاری هستند که با نرخ بالایی در حال مهاجرت از کشور هستند.
بر اساس این گزارش، پرداخت بابت یک ساعت اضافه‌کاری به هر پرستار، بین ۱۳ تا ۲۰ هزار تومان است. یعنی معادل ۳۰ تا ۵۰ سنت! رقمی که حتی بدون نیاز به مقایسه با رقم موجود در سایر کشورهای منطقه و جهان، غیرمنطقی و به شوخی شبیه است.
مقایسه دریافتی پرستاران در ایران با دیگر کشورها شاید توضیح دهنده‌ی علت مهاجرت گروهی پرستاران در ایران به دیگر کشورها باشد. در کشور مالزی که یکی از کشورها با سطح دستمزد کم به شمار می‌رود پرستاران برای هر ساعت اضافه‌کاری ۱/۵ برابر دستمزد یک ساعت کار و رقمی حدود ۱۰ دلار دریافت می‌کند.
در امارات متحده عربی هر ساعت کار پرستاران تعرفه‌ای معادل ۴۰ دلار در ساعت دارد که در صورت پذیرش شیفت اضافه‌کاری از سوی پرستاران به رقم دستمزد ساعتی، ۲۵ تا ۵۰ درصد افزوده می‌شود که در مجموع دستمزد هر ساعت اضافه‌کاری را تا ۶۰ دلار افزایش می‌دهد.
در استرالیا که یکی دیگر از مقاصد مهاجرتی پرستاران ایرانی است، اضافه‌کاری در روزهای هفته ۱/۵ برابر درآمد معمولی برای دو ساعت اول و سپس دو برابر برای مابقی ساعات اضافه‌کاری است. متوسط دریافتی یک پرستار حدود ۴۰ دلار برای هر ساعت کار است.
در آلمان نیز اضافه‌کاری پرستاران بین ۲۵ تا ۵۰ درصد است و پرستاران این کشور به ازای هر ساعت کار دست‌کم ۱۸ یورو دریافت می‌کنند.
