آمارها از زیان روزانه ۵۷۰۰ هزار میلیارد تومانی بخش صنعت از قطع برق در ایران حکایت دارد. جمهوری اسلامی در حالی نتوانسته سرمایه‌گذاری لازم برای جبران ناترازی برق را انجام دهد که عمر ۱۵درصد از نیروگاه‌های کشور نیز پایان یافته است.
ناترازی برق امسال بیش از سال گذشته زیان آفریده و نه تنها برق بخش صنعت و کشاورزی بلکه برق بخش خانگی نیز با قطع گسترده روبروست.
جیره‌بندی برق بخش صنعت از اوایل امسال آغاز شد اما در هفته‌های گذشته روزها و ساعات قطع برق واحدهای مختلف تولیدی و صنعتی افزایش یافته است. این روند سبب زیانی گسترده به کارخانه‌ها شده و سطح تولید را کاهش و در نتیجه قیمت بسیاری از محصولات تولیدی و صنعتی را افزایش داده است.
احمد رضوی نیک عضو انجمن نوردکاران فولاد با اشاره به قطع گسترده بخش فولاد اعلام کرده در صورت تداوم روند کنونی، در ۴۵ روز باقیمانده تا پایان تابستان حدود ۹ هزار میلیارد تومان زیان به صنعت فولاد وارد خواهد شد.
فرشید پورحاجت عضو کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن از افزایش ۹۰ درصدی قیمت سیمان به دلیل قطع برق کارخانه‌ها خبر داده و گفته است این موضوع منجر به تعطیلی کارگاه‌های تولید مسکن شده است.
فرشید پورحاجت افزوده کسری برق در روند توزیع سیمان اخلال ایجاد کرده و طی یک هفته اخیر سیمان دیگر در بازار نیست. به گفته او خروجی وضعیت امروز به‌گونه‌ای شده که طی ۲۰ روز اخیر سیمان با افزایش ۸۰ تا ۹۰ درصدی به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
اوایل تابستان امسال رضا محتشمی‌پور، معاون معدنی وزیر صمت در نامه‌ای با اشاره به کسری گسترده برق گفت صنعت سیمان نیاز به هزار مگاوات برق دارد، اما برق تحویلی به این صنعت از اول خرداد نصف خواهد شد.
گزارش دیگری حکایت از آن دارد که کل تولید سه خودروساز بزرگ کشور در چهار ماه ابتدایی امسال کمتر از ۲۹۱ هزار دستگاه بوده که مقایسه آن با تیراژ مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد. اتفاقی که قطع برق در کنار مواردی چون کمبود نقدینگی از جمله عوامل اصلی آن اعلام شده است.
شرکت ذوب آهن اصفهان نیز از افزایش قطع برق به هفته‌ای سه روز خبر داده و اعلام کرده این روند سبب کاهش ۴۰ درصدی شمش در این واحد صنعتی شده است.
ناصر بیکی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اراک هم اعلام کرده برای هر روز تعطیلی ناشی از ناترازی انرژی، صنایع تولیدی ایران ۵ هزار میلیارد تومان ضرر می‌دهند.
او گفته «من به عنوان تولیدکننده در عجبم که چرا صادرات برق به عراق داریم، پول حاصل از این صادرات را با هزار گرفتاری و در قالب کالا‌های نامربوط تهاتر می‌کنیم، اما کارخانه‌های کشور بابت این موضوع زیان می‌دهند.»
مشکلات بخش‌های مختلف تولید و صنعت و کشاورزی به دلیل جیره‌بندی برق!
سهمیه‌بندی برق در واحدهای تولیدی و صنعتی به تهدیدی جدی برای امنیت شغلی و معیشت کارگران تبدیل شده و گزارش‌ها نشان می‌دهد شمار زیادی از کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در پی کاهش تولید و درآمد، ناچار به اخراج کارگران خود شدند.
برای نمونه ۱۶۰ کارگر «ام‌دی‌اف آریاک کیمیای» در استان خوزستان از مدتی پیش بطور موقت اخراج شدند. شماری از این کارگران به کار بازگشته اما همچنان بخش زیادی از آنها بیکار مانده‌اند.
همچنین مدتهاست اداره‌ها، بانک‌ها و بیمه‌ها در برخی روزها تعطیل و در غالب روزها نیز به صورت نیمه‌وقت به فعالیت مشغول هستند.
حسن مرادی کارشناس انرژی معتقد است «کاهش ساعت کاری و تعطیلی ادارات دولتی و بانک‌ها در مدیریت مصرف انرژی اولین راهکاری است که در صورت افزایش مصرف برق مطرح می‌شود که عواقب جدی به‌دنبال دارد.
این کارشناس انرژی افزوده «تعطیلی ادارات دولتی و بانک‌ها باتوجه به اینکه دولت مدتی به دلیل اتفاقات سیاسی شرایط خاصی داشته است باعث لطمه به کشور می‌شود.»
ناترازی برق در «گرمای جهنمی»؛ تعطیلی ادارات ۱۳ استان کشور و تشدید جیره‌بندی برق در صنایع
قرار نبود شهرها در خاموشی فرو روند اما برق بخش خانگی در بسیاری از شهرها با قطع طولانی روبروست و خاموشی حتی به بیمارستان‌ها هم رسیده است.
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی به قطع برق بیمارستان‌ها در شهرهای مختلف کشور پرداخته و از پیامدهای نبود برق در بیمارستان‌ها گزارش داده است.
همراه یکی از این بیماران در گفتگو با «تجارت نیوز» گفته که «قطع شدن برق دستگاه دیالیز یعنی وارد آمدن شوک شدید به بیماران. خونی که برای تصفیه از بدن بیمار خارج می‌شود، به کمک این دستگاه دوباره به بدن او بازمی‌گردد و وقتی برق این دستگاه‌ها قطع شود، این چرخه از حرکت می‌ایستد.»
به گفته او، قطع برق در بیمارستان خمینی محلات بیش از ۱۵ دقیقه طول کشید و در این مدت، برخی همراهان با چرخاندن دستی دستگاه‌های دیالیز تلاش کردند از وارد آمدن شوک بیش از حد به بیماران جلوگیری کنند.
کمبود برق مرزهای بحران را رد کرده بطوری که مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر گفته برای تابستان امسال سه سناریو آماده کرده بودیم که با شرایط کنونی و نزدیک‌شدن به ٨٠ هزار مگاوات تقاضای برق، از سناریوی بدبینانه هم عبور کردیم.
او البته قطع برق بخش خانگی را انکار کرده و در پاسخ به این پرسش که «چرا در پی قطعی برق جدول خاموشی‌ها اعلام نمی‌شود؟» گفته «ما اصلا خاموشی نداریم. همه تلاش صنعت برق کشور این است که تابستان را با تأمین برق پایدار پشت سر بگذاریم.»
این در حالیست که سالهاست ناترازی برق وجود دارد و دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی نتوانستند برای رفع یا حتی کاهش ناترازی برق اقدام موثری انجام دهند.
مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در گزارشی جدید اعلام کرده ۱۵ درصد از ظرفیت نیروگاهی کشور با عمر بالای ۳۰ سال در حال بهره‌برداری است و ۳ درصد از ظرفیت برق نیز از نیروگاه‌هایی با عمر بالای ۴۰ سال تأمین می‌شود و این نیروگاه‌ها نرخ خروج اضطراری بسیار بالاتری نسبت به سایر نیروگاه‌ها دارند و امکان بهره‌برداری مستمر از آنها وجود ندارد. با این حساب اگر عمر مفید یک نیروگاه ۳۰ سال در نظر گرفته شود می‌توان گفت که ۱۵ درصد از ظرفیت نیروگاهی ایران از کارافتاده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران اضافه می‌کند که حدود ۲۰ درصد از ظرفیت پست‌های شبکه دچار فرسودگی و عمر بالای ۳۰ سال دارند. ۱۵/۳ درصد از آن نیز عمر بالای ۳۵ سال را دارد.
از سوی دیگر خطوط انتقال برق که برق تولیدی نیروگاه را به محدوده‌های شهری و صنعتی منتقل می‌کند با دو آسیب جدی عمر بالا، اشباع شدید و عدم کفایت ظرفیت خطوط، مواجه است. حدود ۲۹ درصد از عمر خطوط انتقال برق، بالای ۲۰ سال است و بالغ بر ۲۱/۴ درصد از آن عمر بالای ۳۵ سال را دارد.»
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با تأکید بر لزوم «سرمایه‌گذاری» برای جبران کسری تولید برق، نوشته که «سرمایه دولت برای حل این ناترازی کافی نیست و اصلا سرمایه‌ای برای حل این موضوع ندارد. در نتیجه باید زمینه‌سازی به گونه‌ای انجام شود که بخش خصوصی سرمایه مورد نیاز جذب و توسعه را انجام دهد.»
این گزارش همچنین افزوده که «بخش خصوصی در حوزه‌ای که ابهام مقرراتی وجود داشته باشد ورود نمی‌کند؛ در نتیجه شفاف کردن مقررات در حوزه انرژی در بلندمدت و کاهش مداخلات دستوری از الزامات تحقق این مهم است.»
مرکز پژوهش‌های اتاق در بخش دیگری از گزارش خود نوشته عبارت «ناترازی» تصویر دقیقی از نیاز کشور را نشان نمی‌دهد و باید از آن تحت عنوان «کمبود» یاد کرد. چرا که در سالیان گذشته کمبود برق در حدود۳۰۰ ساعت و بطور تقریبی حدود ۲ هفته در کشور را در برمی‌گرفت، اکنون این بازه زمای به بیش از ۳ ماه گسترش پیدا کرده است.
گزارش این مرکز نشان می‌دهد که در زمان پیک مصرف برق در تابستان امسال حداقل ۱۴/۱ هزار مگاوات و حداکثر ۱۷/۱ هزار مگاوات کمبود برق وجود خواهد داشت. به این ترتیب، در سطح میانه «کمبود برق» در تابستان امسال ۱۵/۶ هزار مگاوات خواهد بود.
احسان آقایی ملایری مدیر ارتباطات گروه «مپنا» و کارشناس صنعت برق نیز در یادداشتی نوشته ناترازی برق، معلول چیزی جز ناترازی اقتصاد برق نیست.
در این یادداشت آمده که ناترازی اقتصاد برق و عدم امکان سرمایه‌گذاری اعم از داخلی و خارجی در آن، طی بیش از یک دهه به تدریج اثر ناتوان‌کننده خود را بر این صنعت گذاشته و سبب بروز ناترازی برق در سالهای اخیر شده است.
مدیر ارتباطات گروه «مپنا» افزوده که حتی اگر سرمایه‌گذاری‌ها در ساخت نیروگاه‌های حرارتی به هر شکلی میسر می‌شد، لزوما سوخت کافی برای موارد نیاز وجود نمی‌داشت؛ تا این بار، توجه را به سمت مشکل کلان‌تر سرمایه‌گذاری و اقتصاد انرژی سوق دهد.
احسان آقایی ملایری در بخش پایانی یادداشت خود تأکید کرده «تا اقتصاد انرژی و به تبع آن اقتصاد صنعت برق کشور به سامان نشود، رفع ناترازی‌ها میسر نیست و بحث‌های بیشتر و متهم ساختن‌ها، یا از روی درک نکردن این علت ریشه ای است و یا اغراض دیگری را دنبال می‌کند که اذهان را از حل اساسی معضل منحرف می‌سازد. بدیهی است که رفع این علت بنیادین نیز نیاز به اراده و هماهنگی کامل ارکان حاکمیت و البته برنامه و اقدام تدریجی دارد و انتظار گشودن این گره توسط وزارت نیرو به تنهایی و یا یک بنگاه اقتصادی مانند گروه «مپنا» که خود به اشکال مختلفی آسیب دیده از این شرایط است انتظاری عبث و بیهوده خواهد بود.»
