همزمان با برگزاری مذاکرات دوحه برای توقف جنگ در غزه، وزیر خارجه اسرائیل افشا کرد که بین رئیس جمهوری ترکیه و پسران اسماعیل هنیه رهبر حماس که در تهران ترور شد بر سر مبلغ هنگفتی از پول‌های هنیه در بانک‌های ترکیه اختلاف پیش آمده است.
آنطور که یسرائیل کاتز وزیر خارجه اسرائیل روز جمعه ۱۶ امرداد (۲۶ اوت) در «ایکس» ادعا کرده، اسماعیل هنیه به حساب خودش در بانک‌های ترکیه سه میلیارد دلار پول دارد که پسرانش به دنبال دریافت آن هستند اما رجب طیب اردوغان این مبالغ را آزاد نکرده است.
کاتز در اینباره نوشت، «این هفته درگیری بین اردوغان و پسران اسماعیل هنیه رخ داد که خواستار سه میلیارد دلاری بودند که در حساب‌های بانکی ترکیه به نام پدرشان نگهداری می‌شود. اردوغان از آزاد ساختن این مبلغ خودداری کرد.»
وی در ادامه پرسیده، «هنیه که در اردوگاه آوارگان الشاطی متولد شده چگونه چنین ثروتی به دست آورده؟ اگر این پول به دست فلسطینی‌های غزه می‌رسید، چند نفر از آنها می‌توانستند زندگی بهتری داشته باشند؟ و از همه مهمتر ارتباط اردوغان با این پول چیست؟»
کاتز در پایان تأکید کرده «رد پای پول را دنبال کن» یک جمله معروف است. در این مورد، آدرس مشخص است!»
This week, a conflict erupted between @RTErdogan and the sons of Ismail Haniyeh, who demanded the $3 billion held in Turkish bank accounts under their father's name. Erdoğan refused to release the funds.
How did Haniyeh, born in the Al-Shati refugee camp, amass such a fortune?… pic.twitter.com/7Eblaw4HdK
— ישראל כ”ץ Israel Katz (@Israel_katz) August 16, 2024
اختلاف اردوغان و پسران هنیه (عبدالسلام و همام هنیه) بر سر پول چند روز پس از دیدار آنها در استانبول مطرح شد. طبق گزارش روزنامه «صباح» ترکیه، ابراهیم کالین رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت) و صفر توران مشاور ارشد اردوغان نیز در این دیدار حضور داشتند.
روابط ترکیه و اسرائیل پس از عملیات تروریستی «هفت اکتبر» حماس علیه اسرائیل تیره شد، زیرا اردوغان مخالف عملیات نظامی در غزه علیه حماس است. ترکیه از آغاز شروع جنگ در غزه روابط تجاری خود با اسرائیل را کاهش داد و اردوغان در چند سخنرانی مواضع بسیار تندی علیه اسرائیل گرفت.
رئیس جمهوری ترکیه یکشنبه ۲۸ ژوئیه (هفتم امرداد) در یک جلسه حزبی در مورد ادامه جنگ در غزه گفته بود، «ما باید خیلی قوی باشیم تا اسرائیل نتواند به فلسطین حمله کند همانطور که وارد قره‌باغ شدیم و همانطور که وارد لیبی شدیم ممکن است با آنها هم همین کار را کنیم.»
رجب طیب اردوغان: مثل قره‌باغ و لیبی می‌توانیم وارد اسرائیل شویم!
یسرائیل کاتز: اردوغان راه صدام حسین را می‌رود-رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در نشستی که در شهر ریزه در حاشیه دریای سیاه برگزار شد عنوان کرد، «ما باید خیلی قوی باشیم تا اسرائیل نتواند به فلسطین حمله کند همانطور… pic.twitter.com/wG8a69L8dA
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) July 29, 2024
یسرائیل کاتز در واکنش به این اظهارات اردوغان در شبکه «ایکس» با انتشار عکسی از صدام پس از دستگیری به همراه عکس اردوغان با عینک دودی و چفیه‌ای از پرچم ترکیه و فلسطین نوشت: «اردوغان راه صدام حسین را دنبال کرده و اسرائیل را به حمله تهدید می‌کند… ولی بهتر است به یاد داشته باشد که پایان صدام چگونه بود.»
اردوغان از حامیان سرسخت رهبران حماس بارها اسرائیل و مقامات آن را با الفاظ و عبارات تند تهدید کرد. در واکنش به این تهدیدات نیز یسرائیل کاتز گفته بود اردوغان «مایه رسوایی میراث آتاتورک» است. وی حتا عضویت ترکیه در «ناتو» را به پرسش کشید.
رجب طیب اردوغان: اسرائیل یک دولت تروریستی و نفرین شده است؛
اولاف شولتز: اظهارات اردوغان «یاوه» است– رئیس جمهوری اسلامگرای ترکیه با حمایت از تروریست‌های حماس گفته «من شفاف می‌گویم که اسرائیل یک دولت تروریستی است… خطاب به نتانیاهو می‌گویم، تو بمب اتمی و هسته‌ای داری و با… pic.twitter.com/iVvFgdoMui
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 15, 2023
اینهمه در حالیست که ترکیه با وجود نزدیکی به رهبران گروه ترویستی حماس در «مذاکرات دوحه» حضور ندارد اما تلاش می‌کند به هر شکلی در مسئله فلسطین و حماس نقش کلیدی ایفا کند. ولی به نظر می‌رسد برای این کار با موانع زیادی روبروست.
روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی با اشاره به سفر محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی به آنکارا می‌نویسد، هرچند اردوغان در سخنرانی‌های خود علیه اسرائیل صحبت می‌کند و بنیامین نتانیاهو را «خون‌آشام» خوانده است، اما با اینهمه بطور رسمی از راه حل دو کشوری برای مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها حمایت می‌کند و ظاهراً با هدف حماس برای محو کردن اسرائیل از نقشه جهان در تضاد قرار دارد.
در این گزارش آمده، از زمان شروع جنگ در غزه، ترکیه موضعی را اتخاذ کرده که به گفته مقامات و تحلیلگران ترک، ناشی از حمایت از فلسطینی‌ها، خشم از تلفات بالای غیرنظامیان و سیاست‌های داخلی کشور است. ترکیه برخلاف بسیاری از کشورهای با اکثریت مسلمان، اسرائیل را از نظر دیپلماتیک به رسمیت می شناسد و می‌خواهد در پایان دادن به جنگ غزه نقشی ایفا کند، در حالی که رهبران آن بطور همزمان در کنار حماس، گروهی که هدف خود را نابودی اسرائیل اعلام کرده، می‌ایستند.
همدردی با فلسطینیان در جامعه قطبی‌شده‌ی ترکیه گسترده است. بسیاری از ترک‌ها واقعاً از ویرانی گسترده و مرگ غیرنظامیان وحشت‌زده‌اند و به همین دلیل سیاستمداران ترکیه بیشتر از انتقاد از اسرائیل سود می‌برند تا اینکه درباره نگرانی‌های امنیتی آن صحبت کنند.
مقامات و چهره‌های نزدیک به حزب حاکم «عدالت و توسعه» نیز روابط شخصی با رهبران حماس دارند که به سال‌ها قبل برمی‌گردد. اردوغان شخصاً هنیه را می‌شناخت. جفری ال فلیک سفیر ایالات متحده در ترکیه، این هفته به خبرنگاران گفت، هاکان فیدان وزیر خارجه و رئیس اطلاعات سابق ترکیه، اغلب با هنیه ملاقات می‌کرد و گاهی پیام‌هایی از ایالات متحده به او می‌رساند.
هفته گذشته اما فیدان طی یک کنفرانس مطبوعاتی با همتای خود از مونته نگرو، روش معمول خود را کنار گذاشت تا به اسرائیل حمله کند. وی گفت: «همدستان کشتار در غزه نباید بدون مجازات بمانند. این قاتلان باید دیر یا زود در دادگاه های بین‌المللی پاسخگو باشند».
او همچنین از کشورهایی که به اسرائیل کمک نظامی می فرستند انتقاد کرد. فیدان نامی از این کشورها نبرد، اما ایالات متحده بزرگترین تامین‌کننده سلاح برای اسرائیل است.
فیدان گفت: «بسیار واضح است که چه کسی تنش‌ها را تشدید می‌کند. صورتحساب را به مقصد اشتباه نفرستید. راه صلح و آرامش در خاورمیانه از طریق مهار دیوانگی اسرائیل می‌گذرد».
در این میان، مشخص نیست دعوت از محمود عباس به آنکارا بخشی از یک پیشنهاد سیاسی خاص از سوی ترکیه بوده یا نه. عباس نیز به دنبال راه حل دو کشوری با اسرائیل است. مقامات ایالات متحده پیشنهاد کرده‌اند که وی به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین- رقیب سرسخت حماس- می‌تواند به اداره غزه پس از جنگ کمک کند، ایده‌ای که نتانیاهو آن را رد کرده است. اما اردوغان هفته گذشته به اعضای حزبش گفت که قبل از ترور هنیه، ترکیه قصد داشت از او برای سخنرانی در پارلمان این کشور دعوت کند.
با وجود لفاظی‌های تند، ترکیه روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل قطع نکرده، اگرچه این روابط کاهش یافته و ترکیه تعلیق تجاری اعلام کرده است.
«نیویورک تایمز» در ادامه می‌نویسد، ترکیه همچنین پیشنهاد کرده است که به عنوان «ضامن» آتش‌بس غزه با حماس در ترتیبی که بر اساس آن ایالات متحده پایبندی اسرائیل را تضمین می‌کند، عمل کند. اما این پیشنهاد نیز مورد توجه قرار نگرفت.
فلیک سفیر ایالات متحده در ترکیه گفت که با وجود مرگ اسماعیل هنیه، ترکیه و ایالات متحده همچنان هدف مشترکی دارند.
او گفت: «می‌توان تصور کرد که دشوار است، اما ما هر دو، دو کشور ما، به دنبال یک چیز هستیم: آتش‌بسی که به نوعی صلح پایدار منجر شود».
با اینهمه وی معتقد است که اظهارات ضد اسرائیلی و طرفداری از حماس توسط رهبران ترکیه، ایفای نقش مرکزی ترکیه در مذاکرات آتش‌بس، نقشی مانند قطر و مصر، را دشوار کرده. او گفت: «در ارتباط با ایفای نقش میانجی، این سخن‌پراکنی‌ها کار را بسیار دشوار می‌کند.»
