در نخستین روزهای مهرماه کمبود برق همچنان پابرجاست و زنگ خطر کمبود گاز نیز به صدا درآمده است. بر اساس گزارش‌ها در برخی شهرها قطع گاز بخش خانگی آغاز شده و چند نیروگاه تولید برق نیز به دلیل کمبود گاز، سوزاندن مازوت را آغاز کرده‌‌اند.
در شرایطی که شهروندان منتظر بودند تا با آغاز پاییز و خنک شدن هوا قطع پی در پی برق که در ماه‌های گذشته روند زندگی آنها را مختل کرده بود پایان بیابد، اما قطع برق همچنان در شهرهای مختلف کشور ادامه دارد. کارشناسان هم می‌گویند کمبود برق در فصل سرما نیز جبران نخواهد شد و در نتیجه بحران‌های ناشی از آن در نیمه دوم سال تداوم خواهد داشت. اینهمه در حالیست که در دومین هفته مهرماه آثار کمبود گاز نیز نمایان شده است.
بر اساس اعلام شرکت گاز استان اصفهان، روز سه‌شنبه سوم مهرماه در برخی از مناطق شهرهای اصفهان و «درچه» به علت تعمیرات، شبکه جریان گاز قطع شد و امروز روز سه‌شنبه دهم مهرماه نیز جریان گاز به علت تعمیرات در دو شهرستان «شهرضا» و «آران و بیدگل» اصفهان قطع شد.
از سوی دیگر گزارش‌ها از آغاز مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌های تولید برق و همچنین فراهم شدن مقدمات جیره‌بندی گاز بخش صنعت حکایت دارد.
حسن موسوی، سرپرست روابط عمومی شرکت ملی گاز، نیز استفاده از سوخت جایگزین به جای گاز به دلیل کمبود را تأیید کرده و گفته ««ظرفیت تولید گاز مشخص است و در طرف مقابل در زمستان، میزان مصرف از سمت مشترکان افزایش می‌یابد. میزان تولید و میزان درخواست مشترکان، برابری ندارد و همیشه اختلافی وجود دارد. برنامه شرکت ملی گاز این است که با اولویت‌بندی و مدیریت، گاز مبادی ذی‌ربط تأمین شود.»
سرپرست روابط عمومی شرکت ملی گاز درباره قطع گاز صنایع افزوده که «بر اساس قراردادی که با صنایع و مشترکان خاص بسته می‌شود، پنج ماه از سال یعنی همان فصول سرد سال باید از سوخت جایگزین استفاده کنند. این موضوع در قرارداد ذکر شده و سوخت جایگزین از طریق محدودیت گاز صنایع به صورت پایدار تأمین می‌شود. تأمین گاز شبکه خانگی، نانوایی‌ها و مشترکان خاص، اولویت شرکت ملی گاز ایران است و تلاش می‌شود که گاز این مشترکان قطع نشود.»
ساناز جعفرزاده، مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی، نیز پیشتر در گفتگو با خبرگزاری «ایرنا» هشدار داده بود که «اگر تخصیص گاز به نیروگاه‌ها قبل از شروع پیک مصرف گاز رخ ندهد و در دو ماه مهر و آبان، نتوان مصرف سوخت مایع به‌ویژه نفت‌گاز را در نیروگاه‌ها صفر کرد و تمرکز بر ذخیره‌سازی انجام نشود، به طور قطع زمستان سختی برای تولید پایدار برق نیروگاه‌ها خواهد بود.»
ساناز جعفرزاده همچنین از افزایش دو برابر مازوت‌سوزی در سال جاری نسبت به سال گذشته خبر داده بود. موضوعی که پیش از این از سوی مهدی یزدانجو معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز مورد اشاره قرار گرفته بود. مهدی یزدانجو گفته بود که «از ابتدای سال جاری تا پایان تیر ماه، ۲۹۵ میلیون لیتر سوخت مازوت سوزانده شده است، و این آمار بیانگر مصرف دوبرابری این سوخت تا به الان نسبت به سال گذشته است.»
میزان کمبود گاز در سال‌های گذشته روند افزایشی در فصول سرد سال داشته که نشان می‌دهد دولت برای جبران کمبود گاز و افزایش تولید هیچ اقدام موثری انجام نداده است.
امسال نیز پیش‌بینی شده کمبود گاز در ماه‌های سر زمستان تا ۳۰۰میلیون مترمکعب نیز افزایش پیدا کند. آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، معتقد است که درباره گاز و برق سخن گفتن از «ناترازی» را باید فراموش کرد و از «کمبود» صحبت کرد.
به گفته آرش نجفی مشکل این است که طی سال‌های گذشته اقدامی برای رفع ناترازی‌های برق و گاز انجام ندادیم و الان دیگر بحث «ناترازی‌گاز» مطرح نیست، و ما دچار «کمبود» گاز هستیم. در مورد برق نیز چنین است و ما در برق «کمبود» داریم و دیگر «ناترازی» مطرح نیست.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران افزوده که در کمبود گاز، مشکل این است که منازل، مراکز آموزشی و اماکن با استفاده از وسایل گازسوز نامناسب، گرما تولید می‌کنند و اقدامی برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف آنها صورت نمی‌گیرد. حداقل باید اقدامات کاهنده‌مصرف انجام شود.
به گفته او، باید بیش از ۱۰۰میلیارد دلار در میادین گازی سرمایه‌گذاری صورت بگیرد تا این کمبودها جبران شود، در حالی که با ۱۰ تا ۱۱میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای اصلاح زیرساخت‌های میادین گازی کشور، می‌توان از هدررفت حدود ۱۲۵میلیون مترمکعب گاز در میادین گازی کشور جلوگیری کرد!
آرش نجفی همچنین به نیروگاه‌های حرارتی تولید برق اشاره کرده و گفته به اجبار در اوج مصرف گاز در حدود ۱۸میلیارد دلار در این نیروگاه‌ها از سوخت مایع استفاده می‌شود؛ هم این سوخت، سوخت پاکی نیست و هم اینکه می‌توان با تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر، بخشی از فشار تولید برق را از روی دوش نیروگاه‌های حرارتی برداشت و روی دوش نیروگاه‌های خورشیدی و بادی گذاشت.
در چرخه باطلی که بی‌توجهی جمهوری اسلامی به توسعه صنایع گاز و برق و سرمایه‌گذاری بر انرژی تجدید پذیر ایجاد کرده نه تنها کمبود شدید گاز و برق را به همراه داشته بلکه به عاملی بحران‌زا در حوزه محیط زیست تبدیل شده است.
در همین رابطه شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دولت چهاردهم گفته «ناترازی انرژی باعث می‌شود ناگزیر شویم در بعضی از نیروگاه‌ها که در شهرها مستقر هستند، از سوخت‌های سنگین و مازوت استفاده کنیم. تبعات آن برای سلامت شهروندان خطرناک است و موجب آلودگی هوا و در بعضی از شهرهای بزرگ باعث مشکلات اجتماعی می‌شود.»
چرخه معیوب «کمبود» انرژی در ایران؛ مشکل «مصرف مردم» نیست بلکه ناتوانی حکومت در «تولید» است!
هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی «شریف» (آریامهر) نیز درباره چرخه معیوبی که به دلیل بحران «تولید» انرژی در ایران ایجاد شده توضیح داده که «وقتی نیروگاه‌ها با کمبود گاز مواجه می‌شوند بلافاصله برق نداریم و باید به سمت سوخت جایگزین یعنی گازوئیل و مازوت برویم. گازوئیل هم که به اندازه کافی نداریم و تقریبا همه میزان تولید ۱۱۰ میلیون لیتر گازوئیل برابر مصرف آن است یعنی عملا گازوئیل نداریم و اگر قرار است گازوئیل را به نیروگاه‌ها ارسال کنیم یا باید تردد کامیون‌ها متوقف شود که سیستم توزیع بهم می‌ریزد و یا باید از ذخایر استراتژیک برداشت کنیم. در مورد مازوت هم مشکل حمل و نقل و هم مشکل آلایندگی را داریم بنابراین جایگزینی گاز با سوخت مایع روشی است که نباید روی آن حساب باز کنیم.»
هاشم اورعی افزوده که «در تابستان برق را تامین نمی‌کنیم و صنعت را متوقف می کنیم و زمستان هم گاز نداریم، بطوری که طی نامه‌ای که ۲ ماه گذشته به برخی صنایع ارسال شده از ابتدای آبان امکان تامین گاز را ندارند یعنی کارخانجات تابستان برق و زمستان گاز ندارند و تولید را متوقف می‌کنیم و در این شرایط صحبت از رشد اقتصادی می‌کنیم و این فراتر از شوخی است.»
ایران سومین تولیدکننده گاز طبیعی در دنیاست اما سال‌هاست کمبود گاز برای مصرف داخلی مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. کاهش رشد تولید گاز طبیعی در کشور به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری کافی در طرح‌های توسعه میادین جدید و نگه‌داشت میادین قبلی به‌ویژه پارس جنوبی رخ داده است.
بر اساس گزارش اتاق ایران، این روند حتی می‌تواند تا آنجا پیش رود که در سال ۱۴۲۰ ایران تنها توانایی تامین یک‌سوم از گاز طبیعی مورد نیاز کشور را داشته باشد و در این صورت، باید روزانه باید معادل یک میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وارد کند.
