پس از دو هفته از اعلام پایان قطع برق بخش خانگی، بار دیگر جیره‌بندی برق بخش خانگی در سراسر کشور آغاز شده است. رسانه‌های داخلی گزارش دادند وزارت نیرو از پیش درباره آغاز روند قطع برق خانگی اطلاع نداده بود و شهروندان در استان‌های مختلف با قطع برق روبرو شدند.
بر اساس گزارش رسانه‌های داخلی، وزارت نیرو بدون اعلام آغاز دوباره خاموشی‌ها اقدام به قطع برق کرده و مردم بدون اطلاع قبلی با قطع برق دو ساعته مواجه شده‌اند.
خبرگزاری «تسنیم» وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرده به نظر می‌رسد با افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تشدید سرمای هوا، خاموشیهای خانگی فعلا ادامه‌دار باشد.
قطع برق بخش خانگی پیشتر از ۲۰ آبان‌ماه تا ششم آذرماه ادامه داشت. در همه کشور برق بخش خانگی در شهرها و روستاها روزانه دست‌کم دو ساعت قطع می‌شد.
در ششم آذرماه و همزمان با حضور عباس علی‌آبادی وزیر نیرو در مجلس شورای اسلامی برای توضیح درباره ناترازی انرژی در کشور، او از پایان روند قطع برق بخش خانگی خبر داد.
وزیر نیرو مدعی شده بود که محدودیت در تأمین برق برطرف شده و در حال حاضر هیچ کمبود تولید برق توسط نیروگاه‌ها نداریم و خاموشی‌ها پایان می‌یابد.
این در حالیست که پس از چند روز زمزمه بازگشت دوباره خاموشیهای سراسری بلند شد و وزیر نیرو اعلام کرد «شرط عدم بازگشت خاموشی‌ها تأمین سوخت است.»
همزمان محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی مسعود پزشکیان هفته گذشته از احتمال قطع دوباره برق به دلیل کمبود انرژی خبر داده بود: «تولید برق نیاز به سوخت دارد و اگر سوخت ناکافی باشد برق قطع می‌شود، بنابراین دنبال این هستیم که ناترازی را در بخش سوخت مدیریت کنیم.»
معاون اجرایی رئیس دولت افزوده بود که اگر گاز خانگی با همین روند مصرف شود منجر به تعطیلی کارخانه‌ها خواهد شد. او همچنین از ابلاغیه‌ی روز گذشته دولت به همه ادارات خبر داده که بر اساس آن «تمام دستگاه‌های اداری کشور موظف به خاموشی سیستم گرمایش و برق خود شدند تا مصرف را به حداقل برسانند.»
ادامه قطع برق بخش خانگی و قطع گاز بخش صنعت؛ مازوت‌سوزی و آلودگی کم‌سابقه هوای کلانشهرها
اینهمه در حالیست که طی روزهای گذشته که ظاهرا قطع سراسری برق بخش خانگی متوقف شده بود، همچنان گزارش‌هایی از برق در شهرهای مختلف منتشر می‌شد.
از سوی دیگر دولت به مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها ادامه داده که اثر آن در آلودگی هوای کلانشهرها نمایان شده است. همچنین قطع گاز بخش صنعت به صورت گسترده‌تری نسبت به گذشته ادامه دارد.
در روزهای گذشته شرکت پتروشیمی شیراز اعلام کرد که «با توجه به اعلام شرکت گاز استان فارس مبنی بر محدودیت در مصرف گاز، کلیه واحدهای تولیدی این شرکت (شرکت پتروشیمی) از مدار خارج گردیدند.»
همچنین روابط عمومی شرکت توزیع نیروی برق استان کردستان از قطع برق مراکز صنعتی سقز به صورت دو بار در هفته خبر داده است. علت قطع برق که قرار است تا پایان بهمن‌ماه ادامه داشته باشد نیز «کمبود سوخت نیروگاه‌های تولید برق به دلیل افزایش مصرف گاز در ماه‌های سرد» عنوان شده است.
ادارات این شهر هم با محدودیت برق روبرو شده و شرکت توزیع نیروی برق استان کردستان تأکید کرده «مشترکین بخش اداری لازم است نسبت به صرفه جویی ۱۵ درصدی در وقت اداری و ۲۰ درصدی در ساعات غیر اداری اقدام نمایند.»
در آنسو دولت بر کمبود شدید انرژی نیز تأکید دارد. فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت روز گذشته در مراسمی به مناسبت روز دانشجو گفت: «می‌پرسند چرا برق می‌رود، باید گفت امسال ذخایر گازوئیل حدود ۵۵ تا ۶۰ تا درصد نسبت به سال پیش کمتر شده است. مردم صدای ما را نمی‌شنوند، لذا صرفه‌جویی نمی‌کنند.»
سخنگوی دولت پزشکیان همچنین گفته «ما مشکل انرژی داریم و راهی برای حل آن نداریم. چه کار کنیم؟ به مردم دروغ بگوییم؟»
مسعود پزشکیان نیز اول آذرماه در سخنرانی در «گردهمایی سراسری مسئولین بسیج دانشجویی و طلاب بسیجی» گفته بود که «ما امروز با انواع و اقسام مشکلات مواجه هستیم و ناترازی‌هایی زیادی در آب، برق، گاز و محیط زیست داریم ناترازی‌هایی که بعضی‌های آن در لب پرتگاه است و باید بتوانیم این ناترازی‌ها را حل کنیم و پاسخگویی مردم باشیم که با روند دولتی و اداری امکان پذیر نیست.»
دولت در حالی نتوانسته نیروگاه‌های فعلی برای تولید برق مورد نیاز کشور را فعال نگه دارد، وعده توسعه انرژی پاک و تولید برق از این راه را داده است.
محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور با تأکید بر فرهنگ‌سازی برای حفاظت از محیط زیست گفته دولت برنامه‌هایی برای کنترل مصرف انرژی و تولید انرژی‌های پاک دارد.
معاون اجرایی مسعود پزشکیان افزوده «دولت چهاردهم به دنبال گسترش صنایع تولید انرژی پاک مثل نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است و همچنین تلاش می‌شود ادارات با نصب سلول‌های خورشیدی، برق مصرفی خود را خودشان تهیه کنند. البته در دولت چهاردهم برنامه‌هایی هم برای کاهش مصرف برق و گاز داریم که امیدوارم اجرایی شود.»
محمد جعفر قائم‌پناه افزوده «دولت پزشکیان از ابتدایی که بر سر کار آمده است با بحران‌ها و مسائل زیادی مواجه است اما باور ما این است که با همت و یاری مردم و تدبیر و اقتدار می‌توان این مشکلات را حل کرد.»
کارشناسان پیشتر هشدار داده بودند کمبود انرژی در ایران به وضعیت «آخر الزمانی» رسیده و دولت با اقدامات سطحی موفق نخواهد شد این کمبود را مدیریت کند.
دولت با صدور بخشنامه و تحمیل قطع و جیره‌بندی انرژی به شهروندان و صنایع و کسب‌وکارها به دنبال عبور از زمستان امسال است.
شورای اقتصاد دولت آخر آبان‌ماه امسال دستورالعملی را برای رفع ناترازی گاز در ماه‌های سرد سال جاری تصویب کرد که از جمله آن می‌توان به تعیین تعرفه‌های جدید، صرفه‌جویی، فرهنگ‌سازی، تعیین دمای آسایش در ساختمان‌های دولتی، از سر گرفتن واردات گاز از ترکمنستان و مصرف نفت کوره در نیروگاه‌ها و صنایع با تایید دادستانی استان‌ها اشاره کرد.
بر اساس این دستورالعمل که از سوی حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شد، وزارت نفت به همراه دیگر نهادهای مرتبط نظیر وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شدند که تعرفه‌های جدید گاز خانگی را طراحی کنند. این تعرفه‌ها باید برای جلوگیری از مصرف‌های نامتعارف و غیرضروری تاثیر بازدارنده داشته باشد و به هیئت وزیران برای تصویب ارسال شود.
وزارت نفت نیز باید در مدت ۱۵ روز پس از ابلاغ مصوبه، دستورالعمل‌هایی را برای توسعه شرکت‌های کاروَر و صرفه‌جویی در مصرف گاز تهیه کند.
این دستورالعمل‌ها باید شامل ساز و کارهایی برای ارائه گواهی سپرده گاز با قابلیت معامله در بورس و ضمانت‌نامه‌های مورد نیاز برای تحقق صرفه‌جویی در مصرف باشد.
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نیز موظف شد که در همکاری با وزارت نفت و وزارت نیرو، اقدامات لازم برای فرهنگ‌سازی در خصوص کاهش مصرف گاز طبیعی و برق در ماه‌های سرد سال را انجام دهد.
دستگاه‌های اجرایی نیز موظف شدند که دمای آسایش و محدوده زمانی مصرف برای تجهیزات گرمایشی را در ساختمان‌ها و تأسیسات مختلف تعیین کنند.
در نهایت، این مصوبه تاکید کرده که در شرایط اوج مصرف، ساعات کاری واحدهای تجاری بزرگ کاهش یابد و واحدهای آموزشی و اداری مطابق با تصمیمات کارگروه تأمین پایدار سوخت زمستانی تعطیل یا ساعات کاری آنها کاهش یابد.
مهرداد عباد عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران معتقد است که مهمترین عامل کمبود گاز در کشور مشکلات ساختاری و مدیریتی است و همکاری دولت و بخش خصوصی در دستیابی به ثبات در تأمین گاز راهگشا و ضروری است.
مهرداد عباد کمبود گاز در ایران را به دو دسته عوامل ساختاری و عوامل مدیریتی تقسیم کرد. یکی از اصلی‌ترین دلایل ناترازی گاز، افزایش بی‌رویه مصرف گاز در مقایسه با رشد تولید آن است. این ناترازی به‌ویژه در فصول سرد سال به‌وضوح مشاهده می‌شود، زیرا مصرف خانگی و صنعتی بطور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران افزوده که سرمایه‌گذاری ناکافی در پروژه‌های توسعه میادین گازی و نوسازی زیرساخت‌ها، توان تولید پایدار را کاهش داده و باعث عدم پاسخگویی به تقاضا شده است علاوه بر آن عدم توجه به نگهداشت و تعمیر تجهیزات تولید گاز طبیعی نیز بر این مشکل افزوده است که دلیل اصلی آن تحریم‌های بین‌المللی است.
او با ارائه آماری تکاندهنده از راندمان نیروگاه‌ها در ایران گفته «میانگین راندمان نیروگاه‌های برق در ایران حدود ۳۲ درصد است که موجب اتلاف بخش زیادی از گاز مصرفی می‌شود. این اتلاف انرژی باعث افزایش نیاز به سوخت مایع و کاهش کارایی سیستم‌های انرژی می‌گردد.»
مهرداد عباد گفته «غفلت تاریخی از مقوله‌های بهینه‌سازی مصرف و کنترل شدت مصرف انرژی، موجب بروز ناترازی در کشور شده است. شورای عالی انرژی که باید نقش راهبردی ایفا کند، عملاً تشریفاتی بوده و نتوانسته برنامه‌های مؤثری ارائه دهد.»
او افزوده که «از سال ۱۴۰۰ به بعد، هیچ اقدام بزرگی برای افزایش تولید گاز انجام نشده است. این عدم توجه به نگهداشت تولید و تعریف پروژه‌های جدید، ناترازی را تشدید کرده است.»
به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران با وجود پتانسیل‌های بالای انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، «تنها حدود یک درصد از انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود. او تأکید کرده که «این وابستگی شدید به گاز طبیعی و عدم توسعه منابع جایگزین، بسیار خطرناک است.»
آلبرت بغزیان اقتصاددان نیز معتقد است بی‌توجهی به زیرساخت‌ها، صنعت برق و گاز را به وضعیت بحرانی کشاند. او در گفتگو با وبسایت «تجارت نیوز» تجهیز نبودن زیرساخت‌ها، نبود سرمایه‌گذاری و تامین منابع مالی مورد نیاز را از جمله دلائل تشدید کمبود گاز در سال‌های گذشته خوانده است.
آلبرت بغزیان همچنین یکی از راهکارهای جبران کمبود گاز در کشور را رفتن به سمت قراردادهای سوآپ گاز ارزیابی کرده است: «گاز در برخی از مناطق شمالی کشور وجود دارد، اما مصرف‌کننده آن وجود ندارد. می‌توان گاز را از آن مناطق گرفت و معادل آن را به دیگر مناطقی که نیاز دارند انتقال داد. برای مثال در تابستان گاز کمتری در ایران مصرف می‌شود، ولی کشورهای جنوب ایران برای تولید برق از آن استفاده می‌کنند. می‌توان به آن کشورها در تابستان گاز صادر کرد. بر عکس این موضوع در زمستان می‌تواند رخ بدهد. یعنی در زمان زمستان که آنها نیازی به گاز ندارند، کشور گاز را از آنها وارد کند و به شمال کشور یا مراکز کشور انتقال دهد.»
