در گزارش برترین مقاصد گردشگری جهان در سال ۲۰۲۴ مانند چند سال گذشته نام ایران نه در فهرست ۱۰ کشور اول و نه حتی در فهرست ۱۰۰ کشور اول مقصد گردشگری قرار نداشته است.
سازمان جهانی گردشگری به تازگی گزراشی از برترین مقاصد گردشگری جهان در سال گذشته میلادی را اعلام کرده است. ایران با وجود ظرفیت‌های بسیار زیادی که برای جذب گردشگر خارجی دارد اما نه تنها در فهرست ۱۰ کشور نخست قرار نداشت بلکه حتی جزو ۱۰۰ کشور اول مقصد گردشگری هم نبود.
ایران سال‌هاست به علت محدودیت‌های زیادی که حکومت برای گردشگران خارجی ایجاد می‌کند، در کنار عدم امنیت گردشگرانی که ممکن است به گروگان گرفته شده و با پرونده‌های امنیتی روبرو شوند، دیگر مقصدی برای گردشگران خارجی به شمار نمی‌رود.
بسیاری از کشورها نیز در مقاطع مختلف و در پی تنش‌زایی‌های جمهوری اسلامی از شهروندان خود می‌خواهند به ایران سفر نکنند و تأکید می‌کنند در صورت تصمیم نهایی شهروندان برای سفر به ایران، در صورت بروز هر حادثه با مشکلی، شرکت‌های بیمه موارد رخ داده در ایران را پوشش نمی‌دهند.
روزنامه «اعتماد» هم در گزارشی اعلام کرده «حتی چین که معاهده همکاری ۲۵ ساله با ایران دارد، به گردشگران خود اعلام کرده به ایران نروید و آژانس‌های مسافرتی چین از فرستادن گردشگر به ایران خودداری می‌کنند.»
درآمد مهم گردشگری در شرایطی در ایران به شدت کاهش یافته که بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، درآمد گردشگری برخی کشورها از جمله کویت، السالوادور، عربستان سعودی، آلبانی و صربستان نسبت به سال ۲۰۲۳ رشد قابل توجهی با دامنه ۹۸ الی ۲۳۲ درصدی داشته است.
سازمان جهانی گردشگری اعلام کرده تعداد گردشگران جهان نسبت به سال ۲۰۲۳ با رشد ۱۱درصدی مواجه بوده و به حدود ۱/۴ میلیارد نفر رسیده که از این تعداد، حدود ۷۴۷ میلیون نفر، به قاره اروپا، حدود ۳۱۶ میلیون نفر به آسیا و اقیانوسیه، ۲۱۳ میلیون نفر به امریکا و حدود ۷۴ میلیون نفر به قاره آفریقا رفته‌اند و مجموع درآمد بین‌المللی گردشگری در این سال میلادی با رشد ۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ به ۱/۶ تریلیون دلار رسیده است.
در این میان رضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به تازگی مدعی شده که «۶ میلیون و ۳۸۲ هزار گردشگر ورودی به کشور داشتیم؛ پیش‌بینی ما رشد ده درصدی در هر سال است؛ ظرفیت داریم که هر سال تا ۱۵ میلیون نفر جذب کنیم اما باید زیرساخت‌ها آماده شود. زیرساخت یعنی هواپیما، اتوبوس، رستوران، صرافی، بازار، گردش مالی. شبکه‌های بیگانه به ناحق تصویر ایران را خراب می‌کنند.»
این آمار اما با واقعیت آنچه در حوزه گردشگری ایران در جریان است متفاوت است و به نظر می‌رسد دولت آمار ورود اتباع غیرایرانی به کشور را به عنوان «گردشگر» اعلام می‌کند. این در حالیست که برخی از مسافران خارجی برای شرکت در سمینار یا همایش وارد ایران شده و به عنوان یک گردشگری هزینه نکرده و هیچ ارزی به کشور وارد نمی‌کنند که هیچ تازه در بسیاری موارد برایشان از جیب مردم هزینه هم می‌شود! از سوی دیگر برخی افرادی که با پاسپورت غیرایرانی وارد می‌شوند در اصل ایرانیان مهاجر هستند که برای دیدن اقوام و خانواده به ایران سفر می‌کنند و آنها نیز در دسته گردشگران قرار نمی‌گیرند.
همچنین ورود ۶ میلیون و ۳۸۲ هزار گردشگر اگر واقعی می‌بود و اگر هر گردشگری فقط یک شب در ایران اقامت می‌داشت، باید برای بسیاری از هتل‌ها، دست‌کم در شهرهای توریستی، رونق ایجاد می‌کرد.
همچنین محمدعلی اشرف واقفی نایب رئیس سابق جامعه تورگردانان ایران نیز آذرماه امسال از توقف «گردشگری ورودی به ایران» خبر داده و گفته بود فقط گردشگرانی از کشورهای عربی به ویژه عراق به ایران سفر می‌کنند.
او گفته بود «این رکود تا جایی پیش رفته که حتی فصل بهار آینده، که همواره به عنوان اوج گردشگرپذیری ایران شناخته می‌شود و بسیار از تور اپراتورهای بزرگ از چندین ماه قبل نسبت به خرید تورهای ایران اقدام می‌کردند، تمایلی به فعالیت در بازار ایران ندارند و از این رو ما فصل بهار را نیز از دست داده‌ایم. درواقع، می‌توان گفت گردشگری ورودی ایران بجز ورود گردشگرانی از کشورهای همسایه تقریباً تعطیل شده است.»
به گفته این فعال صنفی «تنها گردشگرانی از کشورهای عربی، به‌ویژه عراق، به ایران سفر می‌کنند اما گردشگران اروپایی، که بازار اصلی شرکت ما و بسیاری از تورگردانان محسوب می‌شد، تقریباً بطور کامل غایب هستند.»
از سوی دیگر هتلداران از کساد عمیق در کسب و کار خود شکایت دارند و بسیاری از هتل‌ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند.
در همین رابطه جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران ایران اواخر دی‌ماه امسال در گفتگو با خبرگزاری «ایسنا» از کاهش سفرهای داخلی مردم به دلیل گرانی و تورم خبر داده و گفته بود «بیشتر شهرها کم‌مسافر و خلوت هستند که البته دلایل مختلفی دارد؛ گردشگری ورودی دچار مساله است و گردشگران اروپا و امریکا تقریبا نمی‌آیند و مسافران چینی و روسی هم خیلی کم شده‌اند. گرانی و تورم اجازه نمی‌دهد مردم خودمان هم خیلی سفر بروند. تا چند سال پیش، هر خانوار در طول سال حداقل یک سفر می‌رفت اما الان برای خیلی از خانواده‌ها با این وضعیت هزینه‌های حمل و نقل و اقامت، سفر نمی‌صرفد. کاهش مسافر، باعث شده بسیاری از هتل‌ها و اقامتگاه‌ها خلوت و خالی باشند. طبقه متوسط و کم‌درآمد جامعه به نسبت گذشته، کمتر شرایط و امکان سفر و اقامت در اقامتگاه‌های ۴ و ۵ ستاره را دارد و نگرانی‌هایی برای حذف سفر از سبد این قشر وجود دارد.»
محسن حاجی سعید رئیس جامعه راهنمایان گردشگری ایران در گفتگو با روزنامه «اعتماد» با انتقاد از سیاست‌های حکومت در ارائه تصویری هراس‌آفرین به جهان گفته آمارهای ارائه شده از سوی دولت در رابطه با گردشگران نادرست است.
رئیس جامعه راهنمایان گردشگری ایران گفته «آمار بازدید از سایت‌های تاریخی ما نشان می‌دهد که اعدادی که دولت‌ها از تعداد گردشگر ورودی می‌گویند، غیرواقعی است. یکی از پربازدید‌ترین سایت‌های تاریخی ما در استان یزد که تا پیش از سال ۱۳۹۸ بیش از ۳۰ هزار یا ۴۰ هزار بازدیدکننده داشت، در ۹ ماهه ابتدای امسال فقط ۱۸۰۰ بازدیدکننده خارجی داشته و این عدد، معادل فاجعه است.»
محسن حاجی سعید مسائلی چون اعتراضات سراسری سالهای گذشته و دستگیری ۲۵ تبعه اروپایی در مهر و آبان ۱۴۰۱ را از جمله دلائل کاهش شدید آمار گردشگری خارجی ارزیابی کرده و خبر داده که نیمی از هفت هزار راهنمای گردشگری شغل خود را در سالهای گذشته ترک کرده یا به صورت پاره‌وقت مشغول به کار هستند چون بعد از این اتفاقات تعداد تورهای ورودی و به خصوص، تورهای فرانسوی و آلمانی و ایتالیایی و اسپانیایی‌زبان به حدی کاهش یافته و نزدیک به صفر شده که این همکاران دیگر درآمدی از این شغل ندارند.
از سوی دیگر آمارهای ممرتبط با گردشگران داخلی نیز نشان از کاهش شدید مسافرت‌های توریستی درون کشوری از سوی شهروندان است. تورم و کاهش قدرت خرید خانوار در ایران سبب شده بسیاری از خانواده‌ها سفر را از سبد مصرفی خود حذف کنند یا در شیوه سفر کردن تغییراتی ایجاد کنند تا هزینه سفر کاهش پیدا کند.
برای نمونه بسیاری خانوارها به جای سکونت در هتل‌ها در حین سفر، در پارکها و بلوارها یا در سواحل توریستی چادر می‌زنند. مسافرت با وسیله نقلیه شخصی نیز در سالهای گذشته افزایش و در مقابل استفاده از قطار و هواپیما به علت هزینه بیشتر نسبت به هزینه بنزین اتومبیل شخصی، کاهش یافته است.
همچنین مراجعه مسافران داخلی به رستوران‌ها کاهش یافته است. خانواده‌ها سعی می‌کنند در طول سفر خودشان پخت و پز کنند تا هزینه‌هایشان را کاهش دهند.
