خشونت علیه کادر درمان از سوی همراهان بیماران همچنان خبرساز است و به گفته فعالان صنفی مقامات مسئول هیچ اقدام موثری برای اقدامات بازدارنده در این رابطه انجام نداده‌اند.
آمارها حاکی از آنست که از پاییز سال گذشته تا پاییز امسال دو کشته و ۱۳ مجروح نتیجه حملات و خشونت‌های فیزیکی همراهان بیماران علیه کادر درمان در ایران بوده است.
آمارها در اینباره البته دقیق نیست و به نظر می‌رسد همه موارد خشونت علیه کادر درمان گزارش و ثبت نشده باشد.
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار پیشتر اعلام کرده بود که در آخرین مطالعه‌ای که با موضوع خشونت علیه پرستاران انجام شده بود، بیش از ۸۵ درصد پرستاران کشور عنوان کرده‌اند که طی دوره شش ماهه مورد مطالعه، مدام در معرض خشونت‌های کلامی و فیزیکی قرار داشته‌اند.
پیش از این در ۱۳ آذرماه سال گذشته، کارزاری با عنوان «تصویب و اجرای طرح و لایحه صیانت از کادر سلامت کشور» راه افتاد که خطاب به رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی درخواست کرده بود تا با استناد به ماده ۶۰۸، ۶۰۹ و ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی، در ماده قانونی جداگانه و با عنوان صیانت از کادر سلامت کشور، طرحی در مجلس شورای اسلامی تصویب شود. این کارزار همچنین بی‌نتیجه مانده است اما خشونت علیه کادر درمان ادامه دارد.
عطا میلانی کارشناس بهداشت روان در اینباره به «تجارت‌نیوز» گفته «مسئله خشونت افراد با کادر درمان و پرسنل اورژانس را باید به دو بخش تقسیم کرد چرا که دلایل این اتفاق از اساس با هم متفاوت است. اما یک نقطه مشترک در این میان وجود دارد و آنهم کمبود امکانات در هر دو بخش درمان و اورژانس است.»
به گفته این کارشناس «چنین اتفاقاتی عموماً در بخش دولتی رخ می‌دهد، بیمارستان‌های بخش دولتی هم از کمبود پرسنل درمانی رنج می‌برند، هم از کمبود تخت برای بستری بیماران؛ از طرف دیگر این بیمارستان‌ها کاملاً رایگان نیستند و برخی از هزینه‌های درمانی برای افراد بسیار گران تمام می‌شود، تمام این مسائل دست به دست هم می‌دهند تا تحت شرایط فشار آستانه تحمل افراد پایین بیاید و اقدام به پرخاشگری کنند.»
عطا میلانی با اشاره به اینکه در مواردی اورژانس با تأخیر بر بالین افراد حاضر می‌شود، گفته «این تأخیر هم از کمبود آمبولانس و کادر اورژانس نشأت می‌گیرد هم از ترافیک و… در چنین موقعیتی همراه بیمار که فکر می‌کند هر ثانیه برای عزیزش حیاتی است تحت استرس و اضطراب شدید ممکن است دست به خشونت بزند.»
روزنامه «هم‌میهن» آذرماه امسال در گزارشی از تجربه‌های کادر درمان از خشونت، به نقل از ساسان شفیعی، پزشک عمومی، نوشته بود که او در طول هفت سال گذشته بار‌ها مورد خشونت‌های مختلفی قرار گرفته که یکی از آنها به شکایت منتهی شده است.
این پزشک عمومی نبود مأمور برای جلوگیری از بروز خشونت را از جمله عوامل افزایش آمار بروز انواع خشونت فیزیکی و ضرب و جرح کادر درمان دانسته و گفته بود: «ما چیزی تحت عنوان مامور در این مراکز نداریم، به‌ویژه در اورژانس‌ها که ۹۹ درصد این اتفاقات در این بخش رخ می‌دهد. به این دلیل که بیمار در وضعیت وخیمی مراجعه می‌کند و شرایط عادی نیست. از کادر درمان در این بخش‌ها، هیچ حفاظتی نمی‌شود. در بیمارستان نمازی، فقیهی و… هم چنین مسئله‌ای وجود ندارد و اصلاً نگهبانان خودشان را درگیر این مسائل نمی‌کنند. در سیستم دولتی درمان هم چنین چیزی تعریف نشده است.»
ساسان شفیعی گفته بود که در هر شیفت یکی، دو مورد از این خشونت‌ها رخ می‌دهد: «من فعالیت صنفی در حوزه پزشکی هم دارم و در این مدت گزارش‌های زیادی از خشونت علیه کادر درمان به ما داده می‌شود که خیلی از آنها رسانه‌ای نمی‌شوند. مواردی از خودکشی کادر درمان هم به ما گزارش می‌شود، مثل مورد اخیر که برای یکی از اساتید من اتفاق افتاد و برایشان مشکل جسمی ایجاد شد. تا جایی که ناچار شدند طبابت را کنار بگذارند.»
او معتقد بود که رسانه ملی، نقش زیادی در تخریب چهره کادر درمان داشته است: «در دوران کووید، کادر درمان را ناجی مردم می‌دانستند و حالا دشمنِ مردم. برخی از بیماران رفتار‌های بسیاری بدی با ما دارند، جواب آزمایش و سی‌تی‌اسکن را به سمت ما پرت می‌کنند. می‌گویند ۶۰ میلیون تومان پول بیمارستان داده‌ایم، وظیفه‌ات است این را ببینی. یا می‌گویند فلان پزشک، فلان کار را کرده است.
دکتر مسعود داوودی متخصص و جراح قلب و عروق که سال‌ها با انگیزه خدمت در مناطق محروم در شهر یاسوج کار می‌کرد در ۲۳ آبان‌ماه توسط برادر بیماری که دو سال پیشتر با علائم سکته قلبی به بیمارستان محل خدمت این پزشک منتقل شده و دقایقی بعد جان باخته بود به قتل رسید. قاتل تصور می‌کرد دکتر مسعود داوودی قصور پزشکی داشته و حتی با همین اتهام پرونده‌ای قضایی علیه این پزشک جوان تشکیل داده اما قاضی رأی بر بی‌گناهی دکتر مسعود داوودی داده بود.
پس از قتل تکاندهنده دکتر مسعود داوودی با قمه و اسلحه، کارزاری با عنوان «نه به خشونت علیه جامعه سلامت» به راه افتاد. در بخشی از این کارزار خطاب به رئیس قوه‌قضائیه، وزیر بهداشت، رئیس مجلس و نمایندگان، گفته شد: «خواستار توجه جدی به وضع قوانین و مقررات سختگیرانه‌ای برای حفاظت از جان و امنیت پزشکان و کادر درمان هستیم.»
یکی از فعالان صنفی کادر درمان که دانشجوی سال ششم پزشکی در یزد بود که «هم‌میهن» گفته بود که «باید بتوان این مسئله را تبدیل به مطالبه عمومی کرد، قوه‌قضائیه به این مسئله ورود کند و تفاهم‌نامه‌ای امضاء شود. از سمت وزارت بهداشت هم باید اقدامات حمایتی صورت بگیرد، مجلس ورود کند و نیرو‌های حمایتی و حراستی در مراکز درمانی مستقر شوند. ما کوچکترین حمایتی از سوی بیمارستان‌ها ندیده‌ایم.»
به گفته این پزشک جوان تا کنون چندین کارزار در این زمینه شکل گرفته، قبل از این هم در اردیبهشت‌ماه کارزاری فعال شد، اما باز هم هیچ حرکت جدی‌ای صورت نگرفت.
احمد ولی‌پور رئیس انجمن پزشکان عمومی نیز به «هم‌میهن» گفته بود که «چند سالی است که خشونت علیه کادر درمان شدت پیدا کرده و به حدی رسیده که حتی قتل هم رخ می‌دهد. بعد از این اتفاقات، کارزاری راه افتاد و امضای زیادی هم جمع شد.
به گفته او، بیشترین خشونت‌ها علیه پزشکان عمومی اتفاق می‌افتد که در اورژانس‌ها و مراکز بهداشتی فعال‌اند، یعنی افرادی که در خط مقدم درمان قرار دارند: «ما پیگیریم تا لایحه‌ای در همین زمینه به مجلس برود و قانونی جدی برای کادر درمان تصویب شود که بازدارنده باشد و در نهایت کسی به خودش اجازه ندهد هر توهین و خشونتی علیه کادر درمان اعمال کند.»
بر اساس اعلام رئیس انجمن پزشکان عمومی، دو بند از قانون مجازات اسلامی در حمایت از تمام کارمندان و پرسنل وجود دارد که به‌صورت بنر در اورژانس‌ها نصب شده بود، اما دولت بخشنامه‌ای کرد و به این دلیل که این بنر‌ها منجر به رعب و وحشت مردم می‌شود، دستور به برداشتن آنها داد. به‌جای این بنر‌ها سامانه ۱۹۰ به مردم معرفی شد که اگر شکایتی از پرسنل اورژانس داشتند، با آن تماس بگیرند.
با اینهمه عطا میلانی کارشناس بهداشت روان معتقد است که «اما اگر بخواهیم در مورد میزان خشونت در جامعه بحث کنیم باید این حقیقت تلخ را بپزیریم که طی سال‌های اخیر به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی‌ای که بر مردم تحمیل شده میزان خشونت در جامعه نیز افزایش چشمگیری پیدا کرده و تاب‌آوری مردم هر روز کمتر از روز قبل شده است.»
او افزوده که «اکثر نزاع‌های خیابانی تحت شرایطی بسیار ابتدایی شکل می‌گیرند و خیلی وقت‌ها همین نزاع‌ها حتی به از دست رفتن جان یک انسان می‌انجامد. مثل اتفاقی که چند هفته پیش در یکی از شهرهای شمالی کشور رخ داد و پدر و پسری بر اثر نزاع خیابانی که به خاطر تصادف اتومبیل شروع شده بود جان خود را از دست دادند.»
این کارشناس بهداشت روان تأکید کرده که «مسئولان هیچ راهکاری برای برون‌رفت از این وضعیت نمی‌اندیشند. فشارهای اقتصادی، اجتماعی و… باعث شده مردم هر روز بیشتر و بیشتر آستانه تحمل خود را از دست بدهند. قوانین برای جلوگیری از این وضعیت ضمانت اجرایی کافی را ندارند و از سوی دیگر تمام عواملی که برای اجرای قوانین و بازدارندگی در این زمینه وجود دارد در دسترس نیستند.»
در این میان حسین کرمانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت معتقد است که «میزان خشونت نسبت به کادر درمان یا بهتر است بگوییم کادر سلامت، در کشور افزایش داشته است و خب این مسئله‌ای است که در سراسر دنیا وجود دارد و این معضل مختص به ایران نیست.»
این مقام وزارت بهداشت گفته «در برخی از مواقع این خشونت منجر به قتل و مرگ و میر کادر سلامت شده است و به همین دلیل در دنیا به فکر برخورد با این خشونت افتاده و قوانین سفت و سختی را وضع کرده و کشورهایی مثل هند، چین و… این خشونت را با همین قوانین کنترل کرده‌اند.»
