پس از انتشار آمارهایی از کاهش شدید ذخایر آب در سدهای کشور، مقامات دولتی نیز وضعیت بحرانی کمآبی و در پیش بودن «تابستان سخت» را تأیید میکنند.
محمد جوانبخت معاون وزیر نیرو با بیان اینکه با یک سال آبی سخت مواجه هستیم، گفته «عبور از این شرایط دشوار نیازمند تدابیر فوری، همراهی مردم و هماهنگی مستمر بین استانهاست.»
معاون وزیر نیرو افزوده «طبق آمارهای ثبتشده، میزان بارندگی تا کنون ۸۲/۹ میلیمتر بوده که ۴۵ درصد کاهش نسبت به میانگین بلندمدت را نشان میدهد. این کاهش در برخی استانها به ۷۶ درصد نیز رسیده است. تنها استان گیلان شرایط نرمال دارد، در حالی که ۱۹ استان با کاهش بارندگی بیش از ۵۰ درصد مواجهاند. این اعداد بسیار نگرانکننده و نشاندهنده خشکسالی شدید در کشور است.»
وی با تأکید بر اینکه سال آبی جاری یکی از سختترین سالها خواهد بود، افزوده «پیشبینیهای سازمان هواشناسی نشان میدهد که این میزان بارش برای جبران عقبماندگیهای فعلی کافی نیست. در نتیجه، ما با یک سال آبی سخت مواجه هستیم که عبور از این بحران مستلزم همکاری همه دستگاههای ذیربط، از جمله وزارت جهاد کشاورزی، استانداریها و وزارت کشور است.»
محمد جوانبخت همچنین از جیرهبندی آب خبر داده است: «محدودیتهای آبی در کشور به هیچ وجه انتخاب وزارت نیرو نیست، بلکه یک واقعیت است که باید با آن روبرو شویم. تمامی اقدامات و تصمیمات در این زمینه در راستای اجبار به مدیریت منابع آب انجام میشود.»
عیسی بزرگزاده سخنگوی صنعت آب کشور نیزبا تأیید وضعیت بحرانی منابع آبی سدهای تهران گفته «کاهش آب در مخازن سدها صحت دارد و نیاز جدی به مشارکت و کاهش مصرف شهروندان تهرانی است.»
سخنگوی صنعت آب کشور افزوده «با توجه به اهمیت کیفیت آب و اینکه نمیتوان از هر آبی برای شرب استفاده کرد چرا که استانداردهای زیادی برای این مسئله داریم نمیتوانیم خیلی به منابع زیرزمینی تکیه کنیم، ضمن اینکه این موضوع تبعاتی همچون فرونشست را نیز به دنبال دارد.»
مهدی زارع استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله در گفتگو با وبسایت «خبرآنلاین» نسبت به گسترش خشکسالی در استان تهران هشدار داده و گفته «البرز و منطقه تهران در حال حاضر با تحلیل رفتن منابع آب سطحی و زیرزمینی و تبدیل بحران آب به یک چالش اجتماعی- اقتصادی در بخشهایی، با نمادهایی از خشکسالی هیدرولوژیک و خشکسالی اجتماعی-اقتصادی دیده میشود.»
مهدی زارع تأکید کرده «با ادامه شرایط کنونی ممکن است البرز جنوبی و پهنه پیرامون تهران طی دهه آینده به یک «منطقه نیمهخشک» تبدیل شود که بازگشت از آن نیازمند دههها تلاش و سرمایهگذاری است.»
استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله افزوده «خشکسالی، ناشی از سالها کمبود بارندگی است. یک فصل مرطوب نمیتواند سفرههای زیرزمینی یا مخازن عمیق تخلیه شده را دوباره پر کند. هوای نامنظم فزاینده به دلیل تغییرات اقلیمی به این معنی است که چنین بارانهایی به طور مداوم و منظم تکرار نمیشوند. گرم شدن دما، طول عمر برف را کاهش و تبخیر را افزایش میدهد. راهبرد های تطبیقی مانند محصولات تابآور در برابر خشکسالی و سامانههای هشدار پیشهنگام برای شرایط آب و هوایی شدید ضروری هستند.»
او همچنین به شیوه غیراصولی و ناهماهنگ کشت با شرایط اقلیمی استان اشاره کرده و توضیح داده که «کشاورزی ناکارآمد در اطراف تهران فشار مضاعفی بر منابع آب وارد میکند» و «سیاستهای نادرست کشاورزی با کشت محصولات پرآب مانند هندوانه و صیفیجات در مناطق کمآب همگی در بحران آب در منطقه تهران و پیرامون آن نقش دارند.»
مهدی زارع افزوده «کاهش بارش برف و افزایش دما در منطقه البرز، ذوب زودهنگام برفها و کاهش تغذیه آبخوانها، همزمان با مدیریت ناپایدار، حفر بیش از ۳۲ هزار چاه غیرمجاز در استان تهران، عدم سرمایهگذاری در زیرساختهای مدرن مانند تصفیهخانههای فاضلاب و شبکههای آبرسانی نوین، تجمع جمعیت در تهران و حومه -بیش از ۱۶/۵ میلیون نفر- تقاضای آب را افزایش داده است.»
در استانهای دیگر نیز خالی ماندن سدها بحرانآفرین شده است. مجتبی موسوی نائینی مدیر بهرهبرداری و نگهداری از تأسیسات سد و نیروگاههای زاینده رود و کوهرنگ امروز دوشنبه بیستم اسفندماه با اعلام کاهش بیسابقه حجم مخزن سد زاینده رود اعلام کرده نیروگاه این سد از مدار تولید خارج شده است.
به گفته مجتبی موسوی نائینی ذخیره این سد به ۱۳۸ میلیون مترمکعب رسیده و ۸۹درصد ظرفیت مخزن آن خالی است. او تأکید کرده «ذخیره کنونی سد زاینده رود در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۵۳ درصد و نسبت به بلند مدت ۷۹ درصد کاهش یافته است.»
مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی نیز دو روز پیش ضمن اعلام اینکه ایران «در تنش شدید آبی» قرار دارد، از «قطع احتمالی آب در تهران و شهرستانها در آینده نزدیک» خبر داد.
با اینهمه گزارشها نشان میدهد جیرهبندی آب از اوایل اسفندماه در برخی شهرها از جمله تهران آغاز شده است. در همین رابطه روزنامه «هممیهن» گزارش داده که برخلاف ادعای مسئولان مبنی بر جیرهبندی نشدن آب در پیش از نوروز در برخی نقاط تهران آب چند محله در ساعتهایی قطع شده و باقی خانوارها با کاهش فشار آب مواجه هستند.
محمد پورحمید کارشناس حوزه آب و انرژی با تأکید بر اینکه در شرایط کنونی، کشور با چهارمین سال پیاپی خشکسالی روبرو است و این موضوع یک زنگ خطر جدی محسوب میشود، گفته که «به همین دلیل، دو اقدام اساسی باید در دستور کار قرار گیرد. نخست، مدیریت دقیق مصرف آب بهگونهای که حتی یک سانتیمتر مکعب آب نیز هدر نرود. این یعنی بازنگری در تخصیص منابع آبی، جلوگیری از برداشتهای غیرمجاز و کاهش هدررفت آب در شبکههای انتقال و مصرف. نکته دوم، بازچرخانی آب است که طبق قوانین باید برای مصارف صنعتی و فضای سبز بهطور جدی مورد توجه قرار گیرد. یعنی دولت باید از آب تصفیهشده برای این مصارف استفاده کند و اجازه ندهد که آب آشامیدنی در این بخشها به کار گرفته شود.»
محمد پورحمید گفته «اگر بخواهم وضعیت بارندگی را بهطور خلاصه بگویم، تهران امسال نسبت به میانگین بلندمدت، حدود ۴۰ درصد کمتر بارندگی داشته است.»
این کارشناس هشدار داده «تهران با جمعیتی بالا و منابع آبی محدود، شرایطی تقریباً مشابه سال گذشته دارد. تهران هماکنون با تنش آبی روبرو است و اگر مصرف آب مدیریت نشود، احتمالاً از اردیبهشت یا خرداد بحران شدیدتر خواهد شد.»
از سوی دیگر به گفته رئیس شورای اسلامی شهر تهران، بحران تأمین آب آشامیدنی پایتخت در بهار و تابستان امسال چنان جدیست که قرار است با حفر دهها حلقه چاه بخشی از کمبود آب جبران شود.
مهدی چمران رئیس شورای شهر اسلامی شهر تهران گفته «سازمان آب به خاطر نگرانی از تابستان آینده میخواهد ۷۰ چاه عمیق ۲۵۰ متری حفر میکند. این چاهها برای تامین آب شرب است و بقیه چاههای تهران را خشک خواهد کرد. این چاهها منابع زیرزمینی را خشک خواهد کرد. برای روسای سه قوه نامه نوشتیم و خواستیم این کار انجام نشود.»
حفر چاه برای جبران بخشی از کمبود آب پایتخت در حالی در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته که خشک شدن منابع آب زیرزمینی عامل اصلی ایجاد فرونشست در ایران است و استان تهران یکی از استانهایی است که وضعیت آن در رابطه با فرونشستها بحرانی توصیف شده است!