گزارش‌ها حاکی از رکود عمیق و بی‌سابقه در بازارهای کشور در آستانه نوروز است. افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم سبب کاهش شدید تقاضا، حتی در بازارهای پررونق شب عید مثل بازار پوشاک و کفش شده و زیان سنگینی برای کسبه برجای گذاشته است.
در شرایطی که طی هفته‌های گذشته بازاریان در شهرهای مختلف با انتشار ویدئوهایی از کسادی بازار شب عید گزارش می‌دادند، این کسادی تا آخرین روزهای منتهی به نوروز نیز ادامه یافت.
رکود در بازار شب عید امسال آنقدر عمیق و علنی است که حتی روزنامه «ایران» متعلق به دولت نیز تیتر نخست شماره روز یکشنبه ۲۶ اسفندماه را به این موضوع اختصاص داده است.
در این گزارش به نقل از یک شهروند آمده «وضعیت برخی از مراکز خرید به قدری خلوت است که تصور نمی‌کنیم آخر سال است، گویی در میانه سال و در یک روز عادی است. همچنین برخی از پاساژها و مغازه‌ها برای جذب مردم به داخل مغازه از تبلیغات حراج استفاده کرده‌اند، اما وقتی وارد مغازه یا پاساژ می‌شویم، می‌بینیم که خبری از آن قیمت مورد انتظار وجود ندارد. چه‌بسا کیفیت‌ها پایین‌تر است و انگار لباس‌ها و پارچه در انبار مانده‌اند و پوسیده شده‌اند.»
یک فروشنده پوشاک نیز گفته «اگر پارسال این ساعت اینجا می‌آمدید فرصت نمی‌کردم جواب سؤال شما را بدهم چون باید سفارش مشتری‌ها را آماده می‌کردم و لباس‌های جدید را روی رگال [قفسه] قرار می‌دادم. اما دیروز دشت نکردم. خیلی‌ها فقط قیمت پوشاک داخل ویترین را سؤال می‌کنند و می‌روند. این شرایط برای خیلی از فروشنده‌های پاساژ است. شما ببینید خیلی از مغازه‌ها مشتری ندارند. ۲۳ سال است که در بازار کار می‌کنم و بالا و پایین‌های بسیاری دیده‌ام اما شرایط امسال اصلاً خوب نیست. قدرت خرید مردم کم شده است و معمولاً ترجیح می‌دهند فقط چیزهای ضروری‌شان را بخرند. بااین وضع فروش سال آینده با فاجعه چک‌های برگشتی مواجه خواهیم شد. از طرف دیگر اجاره‌های سنگین ومالیات فشار مضاعفی را به مغازه‌داران بازار وارد کرده است.»
فروشنده دیگری که فروشگاه لباس زنانه در بازار تجریش دارد هم گفته «وضع خراب است! همه قیمت‌ها ۲ تا ۳ برابر سال گذشته شده است. ما اینجا مغازه اجاره کردیم که شب عید فروش خوبی داشته باشیم اما نمی‌دانیم وضعیت چطور می‌شود. همه امیدمان به همین یک هفته آخر سال است که همه دخل و خرج مان را مشخص می‌کند. فعلاً که ما چیزی از بازار شب عید ندیدیم. مشتری‌ها می‌گویند با حقوق‌هایی که می‌گیرند فقط می‌توانند اجاره خانه، اقساط وام و مایحتاج اولیه را بدهند و بعد از آن هم خرید لباس برای بچه‌ها را در اولویت می‌گذارند.»
روزنامه «هم‌میهن» هم در گزارشی به کسادی بازار شب عید پرداخته و بازار را با عنوان «شلوغ و بی‌خریدار» توصیف کرده است.
«هم‌میهن» نوشته «بررسیهای میدانی نشان می‌دهد با وجود شلوغی بازارها اما همچنان خبری از خرید نیست و مردم ترجیح می‌دهند که در آستانه سال جدید، ابتدا لوازم اساسی زندگی خود را تامین کنند و پس از آن به سراغ دیگر کالاها همانند پوشاک، آجیل و شیرینی شب عید بروند که همین موضوع باعث عدم رونق در کسب و کارها شده است.»
این گزارش افزوده در حال حاضر گرانی به جان تمام بازارها افتاده و توان خرید را از مردم عادی گرفته است. بازارها در رکود هستند و مسئولان نیز واکنشی به این موضوع ندارند که خود جای تعجب دارد. این روزها گرانی‌ها باعث شده که مردم و فروشندگان زیان کنند که به‌نوعی بازی دوسر باخت است. از طرفی مردم توان خرید ندارند و از سویی فروشندگانی که با امید به رونق بازار شب عید اجناس خود را خریداری کرده بودند اکنون با مشکل پرداخت پول اجناس و اجاره‌های مغازه روبه‌رو هستند.
یک فروشنده آجیل و خشکبار به «هم میهن» توضیح داده که در فاصله پاییز تا زمستان امسال و به دلیل افزایش نرخ ارز، انواع اقلام خشکبار ۱۰ تا ۱۰۰ درصد گران شده و در آنسو مشتری‌های این فروشگاه نیز ۴۰ درصد کاهش یافته است.
محسن، میوه‌فروش در منطقه منیریه هم به «هم‌میهن» گفته «از زمان حضور ترامپ تا به امروز قیمت میوه میانگین ۳۰ تا ۴۰ درصد گران شده است. البته برخی از اقلام تا ۲۰۰ درصد نیز گران شده است؛ همانند سیب‌زمینی که در چند ماه اخیر خیلی گران شد و همین موضوع باعث شده که تعداد مشتری‌های ما نیز تا حدود ۳۰ درصد کمتر شوند. تا چند روز دیگر فروش میوه سال نو نیز آغاز می‌شود و این میوه‌ها احتمالاً حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از امروز گران‌تر خواهد بود. اعداد نشان می‌دهد در آستانه سال جدید، تعداد مشتری‌ها نسبت به سال گذشته نصف خواهد شد.»
صاحب یک شیرینی‌فروشی هم با بیان اینکه «مواد اولیه میانگین حدود ۲۰۰ درصد گران شده و روغن مصرفی ما ۸۰۰ هزار تومان بود و اکنون در بازار آزاد به ۳ میلیون تومان رسیده است و به سختی پیدا می‌شود» گفته «تعداد مشتری‌های ما حدود ۶۰ درصد کاهش داشته؛ برای نمونه سال گذشته حداقل ۳۵ دیس زولبیا و بامیه به فروش می‌رفت که امسال به حدود ۱۳ الی ۱۴ دیس رسیده است. بطور کلی مردم توان خرید شیرینی ندارند.»
یک فروشنده لباس کودک هم گفته «با گران شدن دلار تولید‌کننده اجناس خود را با ۳۰ الی ۴۰ درصد افزایش قیمت برای ما فاکتور کرد و ما هم ملزم به افزایش قیمت شدیم. از زمان افزایش قیمت‌ها حدود ۱۵ الی ۳۰ درصد و بطور کلی نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد فروش ما کاهش یافته است.»
آمارهای ارائه شده از سوی نهادهای حکومتی درباره افزایش قیمت کالاها به خوبی نشان می‌دهد چرا طی سال‌های گذشته قدرت خرید مردم بطور مداوم کاهش یافته و امسال تقاضا در بازار شب عید را به شکلی بی‌سابقه کاهش داده است.
آمارهای تورم بهمن‌ماه که از سوی مرکز آمار ایران ارائه شده از تورم ماهانه ۴/۱ درصدی حکایت دارد. به این معنا که بطور میانگین شاخص قیمت کالاها در بهمن امسال نسبت به دی‌ماه امسال و طی ۳۰ روز بیش از ۴ درصد افزایش یافته است که رقمی بسیار بالا برای تورم ماهانه است.
آمارهایی که بازه‌های طولانی‌تر را نشان می‌دهند اما بیشتر عمق فاجعه‌ای که در معیشت مردم، به ویژه اقشار حقوق‌بگیر، ایجاد شده را نمایان می‌کند.
آمارهای حکومتی نشان می‌دهد هزینه سبد معیشت یک خانوار ۳ تا ۴ نفره، از بهمن ۱۳۹۹ تا بهمن ۱۴۰۳ بیش از ۳۴۷ درصد افزایش یافته است. برخی اقلام موجود در این سبد هم بیش از ۸۰۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. کمترین افزایش نیز مربوط به نان لواش بوده که ۱۳۳ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است!
همچنین در حد فاصل بهمن ۱۳۹۹ تا بهمن ۱۴۰۳ نرخ تورم کل سبد مصرف در این بازه زمانی ۲۶۹ درصد و نرخ تورم خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۳۳۲ درصد بوده است.
در این مدت اما درآمد حقوق‌بگیران متناسب با نرخ تورم افزایش نیافته و میان درآمد آنها با هزینه زندگی فاصله‌ای ایجاد شده که هر سال هم بیشتر می‌شود. در سال‌های گذشته بسیاری از اقشار حقوق‌بگیر ناچار شدند سبد معیشت خود را کوچک کنند. اقلامی مانند سفر و تفریح از سبد این اقشار حذف و بر اساس گزارش‌ها حالا دیگر بسیاری از اقشار کم‌درآمد توانایی خرید پوشاک را هم ندارند. سهم عمده درآمد این اقشار برای پرداخت اجاره‌بهای مسکن و خوراک هزینه می‌شود و در نتیجه پول چندانی برای خریدهایی از جمله خریدهای معمول عید باقی نمی‌ماند.
