هدى رؤوف – وزیر امور خارجه عمان اعلام کرد که دور چهارم مذاکرات رژیم ایران و آمریکا که قرار بود برگزار شود، به دلایل لجستیک به تعویق افتاده است.
در ماه گذشته، واشنگتن و تهران مذاکراتی درباره توافقی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌ها انجام دادند و سه گفتگو برگزار شد و دور چهارم در آستانه برگزاری بود.
دور سوم در سطح سیاسی میان هیئت‌های آمریکایی و ایرانی و در سطح فنی میان کارشناسان برای بحث درباره جزئیات فنی برنامه هسته‌ای برگزار شد و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پایان آن را مثبت ارزیابی کرد. اما حالا این سؤال پیش می‌آید که چرا دور چهارم که قرار بود شنبه ۳ ماه مه در رم برگزار شود و با دیدار جمهوری اسلامی و تروئیکای اروپایی در روز جمعه ۲ ماه مه همراه باشد، به تعویق افتاد؟
دلیل مشخصی به صورت رسمی اعلام نشده، اما می‌توان حدس زد که دلیل تعویق بیشتر به جمهوری اسلامی بازمی‌گردد؛ چرا که همزمان با دور سوم، سه رویداد مهم رخ داد.
نخستین و مهم‌ترین آن، انفجار بزرگی بود که آتش‌سوزی عظیمی را در «بندر رجایی» بندرعباس در پی داشت و باعث کشته شدن ۷۰ نفر و مجروح شدن ۱۲۰۰ نفر شد. انفجار از مجموعه‌ای از کانتینرهایی که سوخت جامد مورد استفاده در موشک‌های بالستیک را ذخیره می‌کردند آغاز شد و باعث خسارات عظیم و توقف فعالیت‌های بندر شد. این انفجارها باعث خسارتی بالغ بر ۴ میلیارد دلار شد، که معادل ۲ درصد تولید ناخالص داخلی ایران است، و زیان اقتصادی ناشی از توقف فعالیت بندر ۳۲۴ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
این بندر مرکز اصلی دریایی ایران محسوب می‌شود، چراکه حدود ۶۰ درصد تجارت دریایی و بیش از ۵۳ درصد عملیات بارگیری و تخلیه کالاها از طریق آن انجام می‌شود. توقف فعالیت‌های بندر تأثیرات قابل توجهی خواهد داشت، چراکه بسته شدن آن به مدت ۹۰ روز می‌تواند زنجیره‌های تأمین داخلی را به‌ویژه در بخش‌هایی چون مواد شیمیایی، پتروشیمی، اتومبیل‌سازی و تولید مواد غذایی مختل کند، و زیان‌ها در برخی بخش‌ها به چندین تریلیون تومان خواهد رسید.
رویداد دوم، اعمال تحریم‌هایی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه افراد و نهادهایی در ایران و شبکه‌ای در چین و ایران بود که متهم به تسهیل خرید موادی مانند «سدیم پرکلرات» و «دی‌اکتیل سباکات» از چین برای ایران هستند؛ موادی که در سوخت جامد و موشک‌های بالستیک استفاده می‌شوند. رژیم ایران این تحریم‌ها را محکوم کرد و آن را نشانه‌ای از تناقض‌گویی و دورویی آمریکا دانست، زیرا این اقدامات در حین انجام گفتگوها انجام شده‌اند.
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی تحریم‌ها را نقض اصول و قواعد اساسی حقوق بین‌الملل و معیارهای حقوق بشر دانست و گفت این تحریم‌ها نشان‌دهنده پافشاری تصمیم‌گیران آمریکایی بر نقض حقوق و منافع دیگر کشورها و تلاش برای برهم زدن روابط دوستانه میان کشورهای در حال توسعه از طریق تروریسم اقتصادی است. همچنین، این اقدامات را نشان‌دهنده نبود حسن نیت و جدیت آمریکا در مسیر دیپلماسی دانست.
سومین رویداد، اتهام رژیم ایران به آمریکا به علت رفتار متناقض و اظهارات تحریک‌آمیز بود. این پس از آن اتفاق افتاد که واشنگتن درباره پیامدهای حمایت رژیم ایران از حوثی‌ها هشدار داد و در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌های جدیدی علیه جمهوری اسلامی در بخش نفت اعمال کرد.
بنابراین، تعویق مذاکرات که طی سه هفته گذشته ظاهرا «مثبت» پیش رفته بود، احتمالاً دلایلی دارد که عمدتاً به رژیم ایران بازمی‌گردد. انفجار «بندر رجایی» در روز سومین گفتگو که به موادی مربوط به موشک‌های بالستیک مرتبط بود، ممکن است پیامی برای ایران درباره توانمندی‌های دفاعی و موشکی‌اش بوده باشد؛ به ویژه که تهران این توانمندی‌ها را خط قرمز دانسته و حاضر به مذاکره در مورد آن نیست. همچنین ایران پیشنهاد «غنی‌سازی صفر» آمریکا و «مدل لیبی» را که اسرائیل پیشنهاد کرده بود رد کرده است. بنابراین، این انفجار شاید پیام شدیدی به رژیم ایران در میانه مذاکرات بوده باشد.
از سوی دیگر، اعمال تحریم‌های جدید درباره مواد مورد استفاده در موشک‌های بالستیک می‌تواند ایران را به تعویق انداختن مذاکرات واداشته باشد تا نشان دهد مشتاق مذاکره نیست و در شرایطی که پیام‌های تهدیدآمیز از سوی اسرائیل و دولت ترامپ ارسال می‌شود، وارد دور چهارم نخواهد شد.
در نهایت، ممکن است تعویق به دلیل اختلافات فنی دقیق میان دو طرف درباره سطح غنی‌سازی، چگونگی نابودی ذخایر اورانیوم و ساز و کارهای نظارتی باشد. یا مجموعه‌ای از همه این دلایل چرا که گفتگوی دو طرف اکنون وارد مرحله‌ای شده که مسائل جدی مطرح شده‌اند. پس از آنکه در دورهای قبلی نشان داده‌اند که امکان تفاهم میان واشنگتن و تهران با وجود دشمنی تاریخی وجود دارد. این نخستین بار نیست که ایران و آمریکا بر سر مسائل مشترک به توافق یا معامله‌ای حتی موقتی دست پیدا می‌کنند.
*منبع: ایندیپندنت عربی
*نویسنده: هدى رؤوف
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
