پس از انتشار تصویری با عنوان مصوبه هیئت وزیران دولت پزشکیان برای «نحوه اصلاح قیمت بنزین» در برخی رسانهها منتشر شده، رئیس امور اطلاعرسانی دولت این خبر را تکذیب کرد و مدعی شده دولت تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارد. پیشتر یک نماینده مجلس شورای اسلامی از احتمال مطرح شدن موضوع «اصلاح قیمت بنزین» در لایحه بودجه ۱۴۰۵ خبر داده بود.
موضوع افزایش قیمت بنزین از ابتدای تشکیل دولت پزشکیان در تابستان ۱۴۰۳ یکی از محورهای خبرهای اقتصادی بوده است. تولید ناکافی بنزین در ایران سبب کمبود بنزین شده و همین موضوع انگیزه حذف یارانه بنزین را برای دولت مسعود پزشکیان افزایش داده است.
طی یک سال و دو ماه گذشته چند بار موضوع افزایش قیمت بنزین مطرح شد اما در نهایت مقامات دولت تأکید کردند تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین ندارند. افزایش قیمت بنزین، بدون اطلاع قبلی به شهروندان، در آبان سال ۱۳۹۸ سبب موجی از خشم مردم و بروز اعتراضاتی سراسری معروف به اعتراضات آبان۹۸ شد. اعتراضاتی که با سرکوب شدید معترضان از سوی جمهوری اسلامی و کشته شدن ۱۵۰۰ شهروند بیدفاع و بازداشت هزاران نفر شد.
در روزهای گذشته نیز با انتشار تصویری از مصوبه هیئت وزیران درباره «نحوه اصلاح قیمت بنزین» بار دیگر موضوع افزایش قیمت بنزین در رسانههای داخلی برجسته شد.
وبسایت «خانه اقتصاد» با انتشار تصاویری از مصوبه هیئت وزیران درباره نحوه «اصلاح قیمت» بنزین گزارش داد دولت چارچوب جدیدی برای افزایش قیمت بنزین و سیاستهای مرتبط با مصرف سوخت تعیین کرده است.
بر اساس محتوای تصویر منتشر شده، این مصوبه که ۲۷ شهریورماه ۱۴۰۴ به تأیید هیئت وزیران رسیده و ۱۳ مهرماه نیز ابلاغ شده است. بر این اساس دولت پزشکیان تصمیم دارد فاصله قیمتی میان بنزین و گاز طبیعی فشرده را افزایش دهد تا مصرفکنندگان به استفاده از گاز ترغیب شوند.
در بخش دیگری از این مصوبه «اعمال سقف سهمیه برای دریافت بنزین و چندنرخی شدن سهمیه بنزین» مورد تاکید قرار گرفته است. به بیان دیگر یک سهمیه اولیه برای هر اتومبیل در نظر گرفته میشود و مصرف مازاد با نرخ بالاتری محاسبه خواهد شد.
در بخش دیگری از این مصوبه آمده هزینه حمل بنزین و حقالعمل جایگاههای سوخت توسط مصرفکنندگان پرداخت شود.
یکی دیگر از نکات مهم این مصوبه افزایش سالانه قیمت بنزین متناسب با نرخ تورم است؛ نرخ تورم عمومی اقتصاد ایران در حال حاضر در کانال ۴۰ درصد قرار دارد!
در بخش پایانی مصوبه نیز آمده است که تا آذرماه سال ۱۴۰۵، سهمیه بنزین به صورت ریالی و نه مقداری تخصیص یابد.
ساعاتی بعد از انتشار این خبر، علی احمدنیا، رییس امور اطلاعرسانی دولت جمهوری اسلامی، افزایش نرخ بنزین را تکذیب کرد. او در حساب کاربری خود در شبکه «ایکس» نوشت: «برخی رسانه ها مدعی افزایش قیمت بنزین شدند! شورای اطلاع رسانی دولت ضمن تکذیب این ادعا اعلام میکند دولت برنامهای برای افزایش نرخ بنزین ندارد!»
دولت در حالی وجود چنین مصوبهای را تکذیب کرده که رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هفته گذشته، از احتمال مطرح شدن اصلاح قیمت بنزین در بودجه ۱۴۰۵ خبر داده و گفته بود موضوع تغییر قیمت حامل های انرژی در جریان تدوین بودجه سال آینده بررسی میشود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تأکید کرده بود که واردات بخشی از سوخت مورد نیاز کشور، از جمله بنزین، دولت را وادار کرده تا در خصوص قیمت تمام شده و نحوه عرضه این فرآورده ها بازنگری کند.
به گفته عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هزینه واقعی تولید و واردات بنزین، برق و گاز به مراتب بالاتر از نرخ فروش فعلی است و تداوم این اختلاف، باعث افزایش بار مالی بر دوش دولت خواهد شد.
رضا سپهوند همچنین تأکید کرده بود که کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و دولت پزشکیان به طور مشترک در حال بررسی طرحهایی برای اصلاح قیمتها هستند تا از یکسو فشار اقتصادی بر مردم کاهش یابد و از سوی دیگر، شکاف میان نرخ آزاد و یارانه ای کمتر شود.
حذف یارانه سوخت دهک های پردرآمد، سه نرخی شدن بنزین یا حتی افزایش پلکانی قیمتها از جمله سناریوهای مطرح شده برای «اصلاح قیمت بنزین» اعلام شدهاند.
در امرداد امسال نیز مسعود پزشکیان از طرحی جهت حذف یارانه بنزین برای دهکهای پر درآمد خبر داد. پزشکیان با ادعای اینکه «دولت به دنبال گران کردن بنزین برای طبقه محروم جامعه نیست» اما این پرسش را مطرح کرده بود که «چرا باید ۴ میلیارد تومان برای واردات بنزین هزینه شود تا کسانی که ۴ برابر بیشتر از دیگران مصرف میکنند، از یارانه برابر بهرهمند شوند و بنزین را به قیمت لیتری ۱۵۰۰ تومان خریداری کنند؟»
سخنان مسعود پزشکیان نشان میداد یکی از گزینههای مورد نظر دولت برای رفع کمبود بنزین، تعیین نرخ متفاوت بنزین برای دهکهای مختلف درآمدی است؛ اقدامی مشابه شیوه تخصیص یارانه نقدی که در آن دهکهای پردرآمد یا یارانهای دریافت نمیکنند یا مبلغ کمتری دریافت میکنند.
مسعود پزشکیان تأکید کرده بود که «بخش قابل توجهی از منابع کشور صرف واردات بنزین میشود، در حالی که میتوان با مدیریت صحیح مصرف، این هزینهها را کاهش داد.»
طرح پزشکیان پس از انعکاس در رسانهها، به سرعت از سوی فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت تکذیب شد. فاطمه مهاجرانی طرح دولت برای افزایش قیمت بنزین را «شایعه» خوانده و گفته بود «الان زمان تصمیمگیری درباره افزایش قیمت بنزین نیست، و هنوز موضوع در سطح طرح مسئله است و هیچ تصمیمگیری در این زمینه انجام نشده است.»
اکنون پس از انتشار مصوبه هیئت وزیران بار دیگر موضوع تصمیم دولت برای افزایش قیمت بنزین پررنگ شده و واکنشهایی را نیز در پی داشته است. از جمله مرتضی محمودی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در تذکری شفاهی به دولت پزشکیان گفته «شنیده شده هیئت وزیران مصوبهای برای گران کردن قیمت بنزین دارد و آن هم اعلام شده است. آقایان دولت با شعار عدم گرانسازی و حمایت از قشر ضعیف و اجرای عدالت آمدهاید.»
مرتضی محمودی افزوده «مجلس راه اجرای عدالت را به شما نشان داده است و در تبصره ۳ قانون بودجه برای انتقال سهمیه سوخت به کارت بانکی مشخص شده است، چرا این کار را انجام نمیدهید و میخواهید دست در جیب مردم ببرید و به گرانسازی روی آورده اید.»
رضا سپهوند دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز پس از انتشار تصویر مصوبه هیئت وزیران، در گفتگویی جدید گفته «مصوبه اخیر دولت درباره افزایش قیمت بنزین هنوز به مجلس ارائه نشده است و هرگونه تصمیمی درباره این مسئله، زمانی قابل اجرا خواهد بود که دولت موضوع افزایش قیمت بنزین را یا در قالب لایحه بودجه یا در قالب یک لایحه جداگانه به مجلس بیاورد و به تصویب پارلمان برساند.»
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تأکید کرده که «با توجه به این که سوخت، کالایی است که مورد مصرف عموم مردم است، دولت نمیتواند بهتنهایی درباره قیمت آن تصمیم بگیرد و افزایش نرخ آن یا باید در مجلس به تصویب برسد یا مانند مرتبه قبل، در جلسه سران قوا در این زمینه تصمیمگیری شود.»
رضا سپهوند افزوده که «مجلس معتقد است تا زمانی که درآمد مردم افزایش پیدا نکند، بالا بردن نرخ حاملهای انرژی به صورت ناگهانی میتواند ضربه شدیدی به معیشت شهروندان بزند و به همین دلیل، ما فعلاً با افزایش قیمت بنزین مخالف هستیم.»
با همه خبرها و تکذیبها، مشخص است که کمبود منابع درآمدی دولت و کسری بودجه، دیر یا زود سبب خواهد شد طرحی برای حذف یارانه بنزین، دستکم آنطور که پزشکیان اعلام کرده برای دهکهای پردرآمد اجرا شود. با اینهمه کارشناسان همچنان با هشدار درباره بروز اعتراضات گسترده مردمی با گرانی بنزین، معتقدند افزایش قیمت بنزین به علت اثر سریع و مستقیم که بر افزایش قیمت انواع کالاها و خدمات خواهد داشت باید با ایجاد بسترهای مقدماتی صورت بگیرد.
روزنامه اصلاحطلب «هم میهن» نیز که از حامیان دولت پزشکیان به شمار میرود روز گذشته در مطلبی تأکید کرده «در صورت ادامه روند رو به رشد کنونی در مصرف بنزین تا سال۱۴۰۷ نیاز واردات بنزین به ۱۶میلیارد دلار میرسد» و نوشته «در حقیقت حل مسئله بنزین خیلی مهمتر و حیاتی بوده ولی هیچکدام از دولتهای دودهه اخیر نتوانستند آن را حل کنند که هرکدام آن را بدتر کردند.»
این مطلب افزوده «درواقع، بنزین تواناییهای ادعایی دولتها را به چالش کشید و البته، هنگامی که همه دولتها در ماجرای بنزین شکست خوردهاند باید گفت که بنزین توانایی و ادعای کلیت ساختار سیاسی را به چالش کشیده و همه آنها در آزمون بنزین مردود شدهاند.»
