تظاهرات روز پنجشنبه هفتم دی ماه سال ۱۳۹۶ در مشهد، بیرجند، نیشابور، شاهرود، یزد، نوشهر و کاشمر هم در داخل ایران با واکنشهای زیادی روبرو شد و در رسانههای بینالمللی نیز بازتاب یافت.
یک فعال سیاسی مشهدی ساکن تهران نزدیک به جریان «ملی- مذهبی» در مورد تظاهرات اعتراضی خراسان به کیهان لندن میگوید: «تردیدی نیست که اگر آقای اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور روز پنجشنبه به مشهد سفر نمیکرد نمیشد انتظار چنین تظاهراتی را داشت».
به اعتقاد این فعال سیاسی «بخشی از تظاهرات در کنترل گروههای حامی ابراهیم رییسی بود، که به آنها خط داده شده بود که از سفر جهانگیری به مشهد استفاده کنند و علیه دولت دست به اعتراض بزنند، اتفاقاً آن دسته از اصلاحطلبان که میگویند اعتراضات به دولت دسیسه است، منظورشان به همین مسائل است. اسحاق جهانگیری خبر داشت که در مشهد گروهی از حامیان رییسی قصد اعتراض دارند، اما نه تندروهای ولایتی در مشهد و نه جهانگیری و دولت انتظار نداشتند که چنین مردم وسیع از هر قشری علیه اصل نظام دست به اعتراض بزنند». از قرار معلوم مردم هر دو جناح رقیب برای غارت و چاپیدن ملت و مملکت را غافلگیر کردند.
این فعال «ملی- مذهبی» میگوید: «شرایط مشهد و قم در ایران ویژه است و هر دو پایگاه سنتی روحانیون حکومتی به شمار می‌روند. این تظاهرات و این شعارها به این معنی است که مشهد هم دیگر جای آرامی برای آقایان نخواهد بود.»
جنس متفاوت شعارها نسبت به اعتراضات سال ۸۸
فیلمهایی که در ساعات نخست منتشر شد، نشان میداد شعارها علیه روحانی است مثل «مرگ بر روحانی» یا «روحانی حیا کن، مملکت رو رها کن»، اما ساعاتی گذشت و آن گروهی که بر اساس منافع جناحی به روحانی بد و بیراه میگویند کنار زده شدند و مردم خودجوش به خیابانها آمده و شعارهای خود را پی گرفتند، از «مرگ بر دیکتاتور»، «سوریه را رها کن فکری به حال ما کن» تا «رضاشاه روحت شاد» و یا «ایران که شاه نداره، حساب کتاب نداره». شعارهایی بسیار تند که خطاب مستقیم آنها به حکومت و علی خامنه‌ای بود. این شعارها از جنس شعارهایی نبود که در تظاهرات پس از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۸۸ سر داده شد.
شاید اگر این شعارها در تهران سر داده میشد، حکومت آن را به جاسوسان و مزدوران آمریکا و صهیونیسم نسبت میداد؛ اما این بار تندترین شعارها در شهری فضا را پر کرد که سرقفلی آن در دست علی خامنه‌ای، علم‌الهدی، ابراهیم رییسی است. پیش از آن هم در تیول واعظ طبسی بود و همه‌ی اینها آستان قدس را یکی از مراکز قدرت خود می‌دانند.
در این میان گرچه صدا و سیمای رژیم طبق معمول چشم خود را به روی این اعتراضات بسته است، اما شبکههای مجازی بلافاصله این خلاء را پرکردند.
واکنش اصلاحطلبان به اعتراضات مردم
چهرههای نزدیک به علی خامنه‌ای در مقابل تظاهرات مردم سکوت کردند، اما معدودی از اصلاحطلبان به آن واکنش نشان داده‌اند.
محمود صادقی، نماینده مجلس شورای اسلامی در توییترش نوشت: «تجمع اعتراضآمیز مردم در مشهد و بعضی از شهرها در واقع اعتراض به نابسامانیها و کاستیها در نظامکلان تدبیر و مدیریت کشور در ادوار مختلف است؛ به جای تلاش برای خاموش کردن و سیاسی و جناحی جلوه دادن آن، صدای مردم را بشنویم و برایش چاره‌اندیشی کنیم».
مصطفی تاجزاده، معاون سیاسی وزیر کشور در دولت محمد خاتمی نیز توییت کرد که «شعارها در مشهد و نیشابور علیه روحانی و دیکتاتوری، تقاضای اعدام اختلاس‌کننده‌ها، نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران، سوریه را رها کن فکری به حال ما کن، ما آریایی هستیم عرب نمیپرستیم و… بود. آیا جناح‌ها و مقامات متوجه بی‌اعتمادی و کلافگی رو به رشد قشرهای مختلف مردم هستند؟»
در تظاهرات مشهد عده زیادی دستگیر شدند، پلیس ضدشورش و امنیتیها مردم را زدند، از گاز اشکآور استفاده کردند و تیرهوایی شلیک شد تا مردم وحشت شوند؛ به عبارت دیگر در شهر فضایی شبیه حکومت نظامی برقرار کردند، ولی با این حال فرماندار این شهر ادعا می‌کند که با مردم مدارا شده است.
واکنش رسانههای خارجی به تظاهرات
پایگاه خبری اکسپرس، با اشاره به سرکوب تظاهرات توسط پلیس ضدشورش با استفاده از ماشین آبپاش، گاز اشکآور و شلیک هوایی و دستگیری معترضان نوشت تظاهرات در دومین شهر بزرگ ایران و یکی از اماکن مقدس شیعیان اتفاق افتاد و به دلیل سوء مدیریت، بحران اقتصادی و فساد مدیران است.
آبزرور نوشت شهروندان ایران از تورم و افزایش قیمت مواد غذایی خشمگین هستند و العربیه هم نوشته هزاران نفر از مردم مشهد با ریختن در خیابان‌های شهر در اعتراض به فقر و بیکاری علیه روحانی و خامنه‌ای شعار دادند. اکثر رسانههای غربی و عربی گزارشهای مربوط به این تظاهرات را منعکس کرده‌اند.
سعید لیلاز، معاون دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته رقبای سیاسی روحانی در برپایی تظاهرات نقش مهمی ایفا کردند و دستهای گروههای سیاسی در تظاهرات مشهد دیده میشود.
اما او این را هم گفته که دولت روحانی هنوز با یک چالش بزرگ مواجه است و آن هم حضور بیش از سه میلیون بیکار است و اینکه بیش از ۳۵ درصد ایرانیها زیر خط فقر زندگی میکنند. لیلاز افزوده اگر تورم به ۱۲ درصد هم برسد او تعجب نخواهد کرد.
علاوه بر حزب کارگزاران که همچنان به شدت از روحانی حمایت می‌کند، چندی پیش محمد خاتمی رییس جمهوری پشین ایران هم اعتراضات به دولت را «دسیسه» دانسته بود.
این تظاهرات در حالی برگزار شد که رژیم در روزهای اخیر با تبلیغات گسترده، آماده برگزاری سالگرد تجمع نهم دی ماه بود. در سال ۸۸ در روز نهم دی‌ماه بسیجیها در حمایت از علی خامنه‌ای و در واکنش به تظاهرات اعتراضی «جنبش سبز» و همچنین حامیان میرحسین موسوی و کروبی در روز عاشورا (ششم دی ماه) میدان ولیعصر را قُرُق کردند.
در این میان، رسانههای حکومتی از جمله فارس و تسنیم هم در یک مخمصه گرفتار شده‌اند. آنها تا پیش از این تظاهرات به شدت به روحانی و سیاستهای اقتصادی دولت او و همین طور برجام میتاختند، اما حال می‌بینند که انتقاد مردم بسی فراتر از انتقاد به دولت و روحانی است و حکومت و نظام را به پرسش کشیده‌اند.
بعد از این رویدادها، خبرگزاری تسنیم با احمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد مصاحبه کرده است و او در این گفتگو به نظر می‌رسد که تاحدودی عقبنشینی کرده و قبول دارد که مردم به دلیل اوضاع و شرایط ناراضی هستند. علم‌الهدی گفته است: «امروز در برابر وضعیت اقتصادی، رفاه و زندگی مردم شرمنده هستیم»!
علم‌الهدی همان فردی است که در دوره احمدینژاد در واکنش به اعتراضات مردم گفته بود «اگر مرغ در دسترس نیست آن را با یک ماده پروتئینی دیگر جایگزین کنید»؛ اما حالا به خبرگزاری سپاه گفته است «نه تنها امروز در برابر مردم خودمان از اداره اقتصاد، رفاه و زندگی‌شان با این مسائل امروز شرمنده هستیم، بلکه در طول تاریخ ۴۰ ساله، مدیریت‌ها آنچنان آشفته بوده که ما شرمنده مردم هستیم».
