فیروزه رمضان‌زاده- هرچند، وقوع بیش از ۲۶ زمین‌لرزه ثبت شده در استان‌های تهران و البرز در طول هفته گذشته، خسارت‌های مالی و جانی جدی در پی نداشت اما در طی این مدت، چنان هراس و نگرانی بر شهروندان تهرانی سایه انداخته که حتی آنهایی که با مرکز وقوع زلزله فاصله داشتند، سردرگم و مضطرب به دنبال جایی امن در شهر به کوچه‌ها و خیابان‌ها آمدند و صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌های تهران و کرج تشکیل شدند.
هرچند اکنون در استان‌های البرز و تهران به ویژه کلان‌شهر تهران، از نظر امکان وقوع زلزله، آرامشی نسبی حاکم است اما با توجه به اینکه زلزله‌شناسان یک زمین‌لرزه شدید در تهران بزرگ را دور از انتظار ندانسته‌اند آیا نگرانی شهروندان در مورد تکرار وقوع زلزله احتمالی در تهران از بین رفته است؟ آن‌ها تا چه اندازه برای برخورد با وقوع زلزله دوباره ناگهانی و بی‌خبر آمادگی دارند؟ کیهان لندن در یک گزارش میدانی، این پرسش‌ها را با تعدادی از شهروندان درمیان گذاشته است.
زن ۳۵ ساله‌ای که در منطقه ۱۲ تهران صاحب یک مغازه لباس فروشی است به کیهان لندن می‌گوید: «باوجود اینکه در کانال‌های تلگرام می‌بینیم برای زلزله هم جوک ساخته‌اند اما مردم استرس آن را دارند. ما که یک ساک از وسائل مورد نیاز آماده کرده‌ایم که در آن لوازم مورد نیاز مثل انواع قرص و دارو، آب معدنی، کنسرو و غذای آماده و کپی مدارک شناسایی و طلا‌هایم را گذاشته‌ام. من و شوهرم شب‌ها ساعت گذاشته‌ایم و شیفتی می‌خوابیم.»
یک خانم ۵۰ ساله خانه دار ساکن هشتگرد هم با اشاره به لزوم بکار بردن سیستم‌های ایمنی در بخش برق و گاز ساختمان محل سکونتش می‌گوید: «با وجود اینکه هشتگرد از تهران دور است ولی به هر حال وقتی زلزله پنج و دو دهم ریش‌تر رخ داد، اینجا هم لرزید تا آن حد که من سگم را بغل بگیرم و در جایی پناه گرفتم، همه به نوعی آماده هستند، هر خانواده‌ای که می‌شناسم همه یکی یک ساک بسته‌اند.»
او توضیح می‌دهد: «من در یک ساک چرخدار، مقداری مایحتاج اولیه مثل چند دست لباس، پتو، غذای کنسرو، آب و به خصوص غذای سگم را کنار گذاشته‌ام، جایم را هم مشخص کرده‌ام که اگر دوباره زلزله بیاید سگم را بغل کنم و به آنجا بروم.»
این خانم می‌افزاید: «اگر منظور شما از آمادگی در مقابل زلزله، ایمن سازی ساختمان هاست که عملاً هیچ اتفاقی نیفتاده، من دیروز ضمنی به مدیر ساختمانم این موضوع را یادآوری کردم اما او گفت خودتان را خسته نکنید، هیچ کس برای این موضوع هزینه نمی‌کند.»
یک دانشجوی اهل شیراز ساکن صادقیه تهران هم می‌گوید: «خیلی‌ها تمایل دارند که به شهرستان بروند، ولی مردم کار و زندگی دارند، از طرفی حقوق ماهانه مردم انقدر کافی نیست، وضعیت مردم را که خودتان بهتر می‌دانید مردم انقدر پول ندارند که بتوانند برای مدتی به جای امنی مثل شهرستان بروند.»
او می‌افزاید:: «فرض کنید وضعیت قرمز اعلام کنند و بگویند ظرف چند روز آینده قرار است در تهران زلزله رخ بدهد جز تخلیه تهران چه کاری می‌توانند انجام دهند اقدامات اساسی مثل ایمن سازی هم می‌بایست از قبل و پیش‌تر انجام می‌شد.»
یک روان‌شناس ساکن در آپارتمان‌های بهجت آباد واقع در خیابان زرتشت شرقی تهران هم معتقد است: «او می‌افزاید: «زمان وقوع زلزله ۵ و دو دهم ریشتری من خواب بودم اما کاملاً احساس کردم و بیدار شدم، دیدم همسرم با دستگاه آب میوه گیری کار می‌کرده و اصلاً متوجه نشده، در حال حاضر هم هنوز هیچ کار خاصی نکرده‌ایم ولی از طرف مدیریت ساختمان کلاس آموزشی گذاشته‌اند که قصد داریم در آن شرکت کنیم.»
او با اشاره به این نکته که زلزله اخیر مثل یک مانور بود که خیلی‌ها در آن رد شدند می‌گوید: «ما که نگران زلزله نیستیم چون اپارتمان‌های بهجت آباد بتونی و مقاوم هستند اما در نقاط دیگر اگر زنی وقت زایمانش باشد یا پیرمرد، پیرزنی از ترس سکته کرده باشد با بلبشویی که ایجاد می‌شود صدا به صدا نمی‌رسد، بنابراین نبود آموزش، این جورجا‌ها خودش را نشان می‌دهد.»
یکی از پرستاران بیمارستان مصطفی خمینی تهران هم با اشاره به برگزاری تعدادی مانور زلزله در مدارس و مراکز آموزشی به کیهان لندن می‌گوید: «متاسفانه خیلی‌ها موضوع زلزله را به جوک و شوخی تبدیل کرده‌اند و مسائل مطرح شده در مورد زلزله از سوی مسوولان دولتی را جدی نمی‌گیرند.»
این خانم پرستار ادامه می‌دهد: «اطرافیان من همه یکی یک ساک بسته‌اند، بیشتر مواد غذایی و اسناد و مدارک که برایشان مهم است در یک ساک دستی کنار گذاشته‌اند تا در زمان وقوع زلزله سریع به یک جای امن بروند ولی آنچه مسلم است زلزله آنقدر سریع اتفاق می‌افتد که ممکن نیست به ذهن کسی خطور کند که به زیر میز ناهارخوری یا نقطه امنی در خانه پناه بگیرد.»
وی با بیان اینکه وقوع دو زلزله اخیر در تهران نشان داد که مردم چقدر دستپاچه و دچار ترس شدند می‌افزاید: «با وجود اینکه اکباتان از نظر شهری سازه بسیار مقاومی است ولی موقع وقوع زلزله پنج و دو دهمی لرزید، من از طبقه هشتم آپارتمانم در اکباتان می‌دیدم که خیلی‌ها به خیابان ریخته بودند و در داخل ماشین‌هایشان تا صبح خوابیدند، خیلی‌ها را می‌شناسم که شب‌ها برای خواب به حسینیه‌ها و مساجد و پارک‌ها می‌روند.»
در سال ۱۳۷۹ مطالعات جامعی با عنوان «ریز پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ» با همکاری مشترک مرکز مطالعات زلزله تهران و آژانس همکار‌ی‌های بین المللی ژاپن (جایکا) انجام و تصویری از میزان نسبی آسیب‌های ناشی از زلزله تهیه شد.
در آن گزارش تخمین زده شده است که در صورت نبود آمادگی مدل گسل ری گسترده‌ترین تلفات را موجب خواهد شد. در این حالت ۵۵ درصد ساختمان‌ها از بین می‌روند و حدود ۶% از کل جمعیت تهران کشته خواهند شد. حدود ۳۵ درصد ساختمان‌ها در گسل شمال تهران از بین می‌روند و حدود ۲% جمعیت تهران در این نقطه کشته خواهند شد. در گسل مشا نیز ۱۵ درصد ساختمان‌ها از بین می‌روند.
به گفته مسوولان شهری تهران، این شهراکنون چهار هزار ساختمان با بیش از ۱۱ طبقه دارد که از این تعداد فقط ۲۰۰ ساختمان با استانداردهای ایمنی هماهنگ هستند.
