یک پژوهشگر اینترنت و امنیت دیجیتال: برای بهبود شرایط باید انحصار بازار شکسته شود
ساعت‌ها روبروی کامپیوتر منتطر می‌نشینند تا صفحه مورد نظر باز شود٬ یا ویدیویی آماده پخش شود و حتی کمتر از آن فقط یک مقاله دانلود شود. این٬ تجربه مشترک بسیاری از کاربران اینترنت در ایران است.
موضوعی که حتا یک سال پیش صدای حجت‌الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی را هم در آورد و او با انتقاد از این مسئله گفت: «گاهی باید ساعت‌ها برای دانلود یک مقاله بنشینیم تا جایی که گاهی آدم پای اینترنت خوابش می‌برد.»
آخرین اخبار منتشر شده از سوی اسپیدتست (Speedtest) یکی از معتبرترین منابع سایبری در زمینه سنجش میزان سرعت اینترنت٬ میانگین سرعت دانلود در دنیا حدود ۲۲.۷ مگابایت در ثانیه و میانگین سرعت آپلود ۱۰.۳ مگابایت در ثانیه اعلام شده است . همین وب‌سایت سرعت دانلود در ایران را حدود ۵.۲ مگابایت در ثانیه و متوسط سرعت آپلود را ۳.۵ مگابایت در ثانیه می داند.
با وجود همه انتقادها از وضعیت اینترنت- چه از سوی کاربران و چه از سوی مسئولان- به ظاهر در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد و نه از بهبود سرعت اینترنت خبری هست و نه از ارتقای کیفیت آن.
آخرین آمار منتشر شده از سوی وب‌سایت اسپیدتست نشان می‌دهد که ایران پس از مراکش و تانزانیا در رتبه ۱۵۲ام جهان از نظر سرعت و کیفیت اینترنت قرار دارد و متوسط هزینه اینرتنت در ایران نیز ۶.۱۷ دلار به ازای هر مگابایت در ثانیه است.
بسیاری٬ سرعت کم اینترنت در کشور را با مسائل امنیتی و نظارت‌هایی مرتبط می‌دانند که در این زمینه وجود دارد.
رضا تقی پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در شهریور ماه سال ۱۳۹۱ در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا٬ سرعت کم اینرتنت در ایران را به مسائل امنیتی مربوط دانست. امین ثابتی پژوهشگر اینترنت و امنیت دیجیتال اما در گفت و گو با کیهان لندن موانع اصلی را در موارد دیگری نیز می‌بیند.
به نظر این پژوهشگر «یکی از دلایل اصلی این مشکل٬ انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت در توزیع پهنای اینترنت است. این شرکت٬ بازار را بدون رقابت در اختیار دارد و همین مسئله روی قیمت اینترنت هم تاثیر می‌گذارد.»
به گفته امین ثابتی٬ دلیل دوم به نبود زیرساخت‌های تکنولوژیک لازم در این زمینه برمی گردد: «وقتی وضعیت اینترنت را در شهرهای مختلف کشور بررسی می‌کنیم می‌بینیم در برخی شهرهای کوچک که زیرساخت‌ها را به تازگی تاسیس کرده‌اند٬ اینترنت وضعیت بهتری از برخی شهرهای بزرگ و حتی تهران دارد چرا که در پایتخت زیرساخت های موجود پاسخگوی تعداد بالای متقاضیان نیست.»
اما کاربران اینترنت در ایران در حالی با دردسرهای بسیار در استفاده از اینترنت روبرو هستند که ایران با وجود چنین کیفیت پایینی، یکی از گران‌ترین اینترنت‌های جهان را دارد.
امین ثابتی در این زمینه به یک بررسی آماری اشاره می‌کند که توسط شرکت بریتانیایی «اسمال مدیا» در فاصله زمانی ۳۰ سپتامبرسال ۲۰۱۴ میلادی تا ۸ اکتبر همان سال انجام شده و در آن بررسی٬ ۱۲۴۳ کاربر ایرانی اینترنت مورد پرسش قرار گرفته‌اند.
به گفته امین ثابتی و بر اساس پژوهش شرکت «اسمال مدیا» بیش از نیمی از کاربران اینترنت در ایران دست کم یک و نیم درصد درآمد ماهیانه خود را برای استفاده از اینترنت پرداخت می‌کنند که در قیاس با سایر کشورهای جهان رقم بسیار بالایی است.
از سوی دیگر و بر اساس آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در زمستان سال گذشته ارائه داد٬ ایران از نظر هزینه اینترنت پهن‌باند در رتبه سیزدهم در میان کشورهای منطقه و در رتبه هشتاد و ششم در جهان قرار دارد.
بسیاری از کارشناسان٬ دلایل اصلی گرانی اینترنت در کشور را در عدم سرمایه‌گذاری مناسب و فیلترینگ‌های متعدد جستجو می‌کنند. در همین حال٬ برخی امیدوارند توافق احتمالی ایران وغرب در مذاکرات هسته‌ای راهی باشد برای سرمایه‌گذاری بیشتر توسط شرکت‌های خارجی در ایران و به تبع آن بهبود شرایط ارائه و استفاده از اینترنت در کشور.
اما آیا باز شدن احتمالی گره مبادلات ایران با جهان٬ بر روی وضعیت کاربران اینترنت هم تاثیری خواهد گذاشت؟
امین ثابتی تاثیر کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت آن را در این زمینه بسیار بعید می‌داند.
این پژوهشگر اینترنت و امنیت دیجیتال معتقد است: ” تحریم‌هایی که در این زمینه انجام شده٬ عموما ارتباطی با مسایل هسته‌ای ندارد. به عنوان مثال٬ پس از حمله به سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۳۵۸ امکان استفاده کاربران ایرانی از ماسترکارت و یا ویزاکارت قطع شد. کاربران داخل کشور امکا ن خرید اینترنتی از شرکت بزرگ تجارت الکترونیک آمازون را که یک شرکت آمریکایی است ندارند”.
به گفته او نمی‌توان هم امیدوار بود که توافق احتمالی بلند‌مدت بین ایران و قدرت‌های جهانی در زمینه هسته‌ای٬ تغییر محسوسی در خصوص وضعیت اینترنت کشور چه از نظر سخت‌افزاری و زیرساخت‌ها و چه از نظر نرم‌افزاری و حتی فضای بازتر و نظارت کمتر ایجاد کند.
در کنار همه این مسائل اما امن نبودن فضای اینترنت نیز همواره یکی از نگرانی‌های کاربران داخل کشور است. با فراگیرشرن نرم‌افرارهایی هم‌چون وایبر٬ واتس آپ٬ اینستاگرام و…استفاده از آنها در میان کاربران داخلی نیز افزایش یافته. اما کدامیک از این نرم‌افزارها امن‌تر هستند؟
امین ثابتی در این زمینه می‌گوید: “با فرض پاکیزه بودن گوشی تلفن همراه و ویروسی نبودن آن٬ از میان نرم‌افزارهای مختلف٬ تلگرام٬ تکست سکیور و کان فاید امن‌تر هستند و در کان فاید حتی اسکرین شات گرفته شده نیز قابل رویت توسط دیگران نیست.»
